شاهراه‏‏‌های گازی به اروپا

فارغ از وضعیت اقتصاد دنیا در این بحران، این پرسش کلیدی مطرح می‌شود که ایران به‌‌‌عنوان یکی از دارندگان مهم نفت و گاز در جهان، چه نقش و اثری می‌‌‌تواند در صحنه متلاطم انرژی اروپا ایفا کند؟ یادمان باشد که سال گذشته، بعد از اینکه بحران اوکراین در حال جدی‌شدن بود، وزیر نفت ایران اعلام کرد که کشورمان می‌‌‌تواند در بحران انرژی به اروپا کمک کند. درمورد همکاری یا مشارکت بالقوه ایران درخصوص بحران انرژی اروپا، عمدتا باید به حوزه‌‌‌های نفت و گاز نگاهی بیندازیم. در شرایط امروز، ایران به دلیل تحریم‌‌‌ها با محدودیت‌هایی در بخش تولید روبه‌‌‌روست. بنابراین می‌‌‌توان به صورت کلی عنوان کرد که رفع تحریم ایران می‌‌‌تواند در حد یک مسّکن، تاحدی التهابات را کاهش دهد؛ اما به این معنا نیست که تمام فرصت‌‌‌ها از دست رفته است. باید پذیرفت که ایران دنیایی از فرصت‌‌‌هاست؛ اما متاسفانه نگاه سیاستگذاران به این فرصت‌‌‌ها دوخته نشده است. ما با اروپایی‌‌‌ها در سال ۱۹۶۹ مذاکرات گازی داشتیم. پس از اینکه گاز در ایران کشف شد، شرکت ملی نفت با آلمان‌‌‌ها وارد مذاکره شد و آنها طالب گاز ایران شدند. دولت ایران قرار شد از جنوب تا آستارا لوله‌‌‌های گاز را نصب کند، سپس از لوله‌‌‌های گاز شوروی سابق، گاز ایران به آلمان برسد؛ اما به دلیل اینکه صدراعظم وقت آلمان نگاه به شرق و شوروی داشت، دست ایران را در حنا گذاشت و این تبادل برهم خورد و ایران ماند و دو خط لوله که با آن هم نمی‌‌‌توانست کاری انجام دهد. حال با احتمال وقوع توافق برخی امیدوارند که ایران بتواند از این فرصت استفاده کرده و بازار گاز اروپا را تصاحب کند. این اتفاق ممکن است با استفاده از چند مسیر تسهیل شود. اول اینکه ما از ترکمنستان گاز می‌‌‌گیریم و به جمهوری‌آذربایجان می‌‌‌دهیم. می‌‌‌توان این میزان را دوبرابر و پمپ‌‌‌ها را قوی‌‌‌تر کرد تا از طریق خط لوله جمهوری‌آذربایجان به اروپا گاز صادر کنیم. یکی از مسیرهایی که وزیر نفت برای صادرات گاز به اروپا می‌‌‌تواند دنبال کند، همین مسیر است. دومین راه مربوط به خط لوله‌‌‌ای است که از ایران به ترکیه متصل شده است. در حال حاضر حدود ۱۰میلیارد مترمکعب لوله کشیده شده که این میزان می‌‌‌تواند به ۱۵میلیارد مترمکعب و حتی ۲۰میلیارد مترمکعب افزایش پیدا کند. این در حالی است که قرارداد گازی ما با ترک‌‌‌ها تا ۲۰۲۶ منعقد شده و در حال اتمام است و می‌‌‌توانیم برای استفاده از پتانسیل انتقال گاز به اروپا از طریق ترکیه، دوباره این قرارداد را ادامه دهیم. سومین موقعیتی که می‌‌‌توان از طریق آن به اروپا گاز صادر کرد، استفاده از مینیLNGهاست که کشتی‌‌‌ها کنار اسکه می‌‌‌آیند و می‌‌‌توان با تانکرهای LNG گاز را صادر کرد. بهترین مکان برای این اقدام، چابهار است.

*استاد سیاستگذاری انرژی در دانشگاه صنعتی‌شریف

منبع: دنیای اقتصاد