بررسی تاثیر بخشنامه جدید دولت بر بازار تن ماهی

به گزارش دنیای اقتصاد، تولیدکنندگان ماهی مورد نیاز خود را با ارز آزاد وارد کردند و به‌ همین دلیل قیمت این کالا روند جهشی به خود گرفت. به طوری که قیمت تن ماهی به یکباره از ۸ هزار تومان به ۱۴ هزار تومان و سپس به بیش از ۳۰ هزار تومان رسید. طبیعی است که این افزایش قیمت چند برابری منجر به کاهش مصرف و حتی حذف این محصول از سبد غذایی خانوارهایی شد که دیگر توان تهیه آن را نداشتند.

افزایش بیش از ۱۰۰ درصدی قیمت‌ها

به گفته فعالان این صنعت این افزایش قیمت از یک سو به دلیل گرانی قیمت ماهی تن و از سوی دیگر ناشی از افزایش قیمت قوطی کنسرو بوده است که منجر به بالا رفتن قیمت این محصول شده است. با این حال شواهد موجود حاکی از آن است که قیمت کنسروها و تن ماهی در هفته‌های اخیر ثابت مانده است. به طوری که تغییر نرخی در قیمت این اقلام اعمال نشده است و قیمت تن ماهی درمحدوده ۳۱ هزار تومان ثابت است و نرخ برخی برندهای متفرقه حدود ۵ تا ۶ هزار تومان پایین‌تر است. در همین رابطه طی روزهای اخیر دبیر اجرایی سندیکای صنایع کنسرو ایران با اعلام اینکه تن ماهی نسبت به سال‌‌ گذشته بیش از ۱۰۰ درصد افزایش نرخ را تجربه کرده است؛ می‌گوید: همین مساله باعث کاهش مصرف تن در بین مردم شده است. به گفته محمد میررضوی، این روزها مردم ضروریات خود را تهیه و به اندک نیازهای خود بسنده می‌کنند. بنابراین کاهش تقاضا در نهایت باعث شده که واحدهای تولیدی با نصف ظرفیت اقدام به تولید کنند.

عوامل اثرگذار بر قیمت کنسرو ماهی

همچنین مدیرکل دفتر بهبود کیفیت، فرآوری و توسعه بازار آبزیان سازمان شیلات ایران با بیان اینکه قیمت کنسرو ماهی از دو عامل مستقیم و غیرمستقیم تبعیت می‌کند، می‌گوید: عامل مستقیم قیمت قوطی، روغن، نمک و ماهی است و عامل غیرمستقیم به هزینه‌های سربار کارخانه‌ها شامل دستمزد نیروی انسانی، هزینه حمل و نقل و انرژی بر‌می‌گردد.

عیسی گلشاهی می‌گوید: طی چند سال اخیر که قیمت مواد اولیه تولید از جمله ورق قوطی، روغن و ماهی و نیز سایر هزینه‌ها افزایش پیدا کرده، به تبع آن قیمت‌ها نیز بالا رفته، بدیهی است هیچ یک از کارخانه‌ها و تولیدکنندگان کنسرو راضی نیستند قیمت این کالا به نحوی تغییر کند که مصرف‌کننده نتواند آن را خریداری کند، زیرا بقا و حیات کارخانه‌ها وابسته به تولید و افزایش مصرف است.

تبعات کاهش فروش تن ماهی

به طور کلی افزایش قیمت، سهم بازار تولیدکنندگان را کاهش می‌دهد و درنهایت منجر به تعطیلی واحدهای کوچک می‌شود که مورد حمایت دولت هم نیستند. بر این اساس از آنجا که افزایش قیمت، کاهش سهم فروش برای تولیدکنندگان را به دنبال دارد، بنابراین تولیدکنندگان در شرایط کنونی با کاهش فروش مواجهند.

بر این اساس اگرچه در حال حاضر ۱۳۰ واحد کنسروسازی تن در کشور وجود دارند، اما این واحدها به دلیل گران شدن قیمت ماهی تن و کاهش مصرف آن در کشور، با کمتر از ظرفیت خود فعالیت می‌کنند. به طوری که تولید کنسرو تن ماهی در کشور با افت ۵۰درصدی رو به رو بوده است و حجم تولید این محصول از حدود ۶ میلیون در سال‌های گذشته به حدود ۳ میلیون قوطی کنسرو رسیده است. در این میان برخی از تولیدکنندگان تلاش کردند با ایجاد تنوع در تولیدات خود انگیزه مصرف را بالا ببرند و از این طریق امکان انتخاب برای مصرف‌کنندگان ایجاد کنند. از این رو محصولاتی مانند تن ماهی زعفرانی، شویدی، فلفلی، تن با روغن زیتون و... را به عنوان تولیدات جدید کارخانه‌‌های تن به محصولات خود اضافه کردند.

رفع مشکلات تولید‌کنندگان با توسعه صادرات

بر اساس این گزارش در حال حاضر حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد از ماهی تن مورد نیاز کشور در داخل کشور تامین و بقیه آن از طریق واردات تهیه و فراهم می‌شود. پیش از اعمال تحریم‌‌ها ماهی تن از کشورهای اسپانیا، کره جنوبی، تایلند و برخی کشورهای اروپایی وارد ایران می‌شد. در شرایط کنونی چین مهم‌ترین تامین‌کننده ماهی کنسروی کشور است و همچنین بخشی از ماهی تن موردنیاز داخل از کشورهای غنا و استرالیا وارد می‌شود. با توجه به اینکه تن ماهی تولید ایران جزو محصولات کنسروی محبوب و شناخته شده در بین کشورهای آسیای میانه، کشورهای حاشیه خلیج فارس و عراق است؛ صادرات این کالا به لحاظ بالا رفتن قیمت دلار، می‌تواند بسیار چاره‌ساز باشد و مشکلات و مسائل تولیدکنندگان را تا حدود زیادی کاهش دهد. چرا که طبیعتا صادرات این محصولات به بازارهای خارجی سود بیشتری نسبت به فروش در داخل برای تولیدکنندگان کشور دارد.

بنا بر اعلام مسوولان سندیکای صنایع کنسروی ایران، زمانی که سالانه ۶ میلیون قوطی کنسرو تن ماهی در کشور تولید می‌شد، حدود ۴۰ درصد از آن عمدتا به کشورهای عراق، ترکیه، کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و کشورهای حوزه CIS صادر می‌شد. اما در حال حاضر اصلی‌ترین مانع صادرات کنسرو تن ماهی ایران، قیمت تمام شده ماهی است؛ به این معنا که با تداوم افزایش قیمت تمام شده این نوع ماهی، تولیدکنندگان داخلی امکان حضور در بازار‌های بین‌المللی و رقابت با رقبای خارجی و قیمت محصولات خارجی را از دست خواهند داد و لذا بدیهی است که موفقیت در این زمینه نیز نیازمند اتخاذ طرح‌هایی برای حمایت از تولیدکنندگان است.

معایب و مزایای درج قیمت تولیدکننده

اما یکی از طرح‌هایی که دولت اخیرا به دنبال اجرای آن است؛ درج قیمت تولیدکننده روی کالاها است. حال سوال این است که اجرای چنین طرحی چه تاثیری بر تولید و بازار فروش تن ماهی در کشور خواهد داشت؟

فعالان صنعت کنسرو در پاسخ به این پرسش بر این باورند که اگرچه وزارت صنعت، معدن و تجارت برای جلوگیری از سودجویی و رشد قیمت‌ها این بخشنامه را ابلاغ کرده است و واحدهای تولیدی مشکلی با اجرای بخشنامه ندارند، اما نمی‌‌توان این طرح را به‌ صورت ضرب‌‌الاجلی اجرایی کرد و برای عملیاتی کردن آن و فراهم کردن زیرساخت‌های اجرای آن به یک فرصت چند ماهه نیاز است.

آنها در عین حال با اشاره به چالش‌‌های پیش روی اجرای این طرح می‌گویند که با اجرای این طرح دیگر قیمت تن ماهی و دیگر اقلام مشمول این طرح در مناطق مختلف شهری مثل تهران یکسان نخواهد بود؛ چرا که هزینه‌های اجاره و حمل و نقل یک واحد صنفی در مناطق شمالی شهر تهران با مناطق جنوبی و شهرهای حاشیه‌ای متفاوت است. از این‌رو قیمت‌ها نیز متفاوت خواهند شد و به عبارت دیگر قیمت‌ها رقابتی می‌‌شوند. بنابراین این احتمال وجود دارد که اجرایی شدن این طرح، نارضایتی مصرف‌کنندگان را به همراه داشته باشد.

از سوی دیگر گفته می‌شود اجرای این طرح مزایایی را نیز به دنبال دارد. به طوری که واسطه‌ها در این طرح حذف خواهند شد و زمینه‌ شفاف‌سازی قیمت‌ها فراهم می‌‌شود. بنا به اظهارات فعالان این صنعت، حتی ممکن است با اجرای این طرح قیمت تن ماهی و سایر کنسروها کاهش نرخ یک تا دودرصدی را تجربه کند.