تعیین میزان واقعی تبخیر آب در ایران با تصاویر ماهواره‌ای

به گزارش ایرنا،‌ «مرتضی افتخاری» افزود: یکی از مؤلفه‌های مهم تراز آب در حوضه‌های آبریز کشور میزان تبخیر و تعرق واقعی است که با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای میزان دقیق این مؤلفه برآورد می‌شود. همچنین از طریق اراضی زراعی آبی می‌توان مقدار آب مورد نیاز را محاسبه کرد.

وی ادامه داد: بنابراین بر اساس این نقشه‌ها میزان مصرف واقعی آب در بخش کشاورزی و میزان راندمان آب در مقیاس حوضه‌های آبریز قابل برآورد خواهد بود.

افتخاری درباره این که جمع‌آوری داده‌ها چه کمک و اثری خواهد داشت؟ گفت: هدف اصلی طرح حاضر جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز برای پروژه‌ای ملی با عنوان "استفاده از فناوری سنجش ازدور به منظور تهیه نقشه کاربری زراعی حوضه‌های آبریز کشور" است که طی آن با بهره‌گیری از تصاویر ماهواره‌ای نقشه‌های کاربری اراضی همه حوضه‌های آبریز کشور تهیه می‌شود.

رئیس موسسه تحقیقات آب ادامه داد: لازمه این موضوع در اختیار داشتن داده‌ها و نمونه‌های زمینی مناسب برای استخراج این نقشه‌ها از یک طرف و ارزیابی میزان دقت و صحت آن‌ها از طرف دیگر است، به عبارت دیگر برای تهیه و راستی‌آزمایی این نقشه‌ها نمونه‌های مختلف زمینی باید در اختیار باشد تا بتوان نقشه‌های کاربری اراضی را با دقت بالا تهیه کرد.

وی خاطرنشان کرد: در همین راستا پیش‌تر در برخی مناطق استان‌های کرمانشاه، لرستان، خوزستان، ایلام، کردستان و آذربایجان شرقی و غربی نمونه‌های زمینی توسط کارشناسان خود مؤسسه تحقیقات آب استخراج شد اما به دلیل محدودیت‌های زمانی پروژه و لزوم استخراج همه نقشه‌ها در همه حوضه‌های آبریز کشور تا پایان سال ۱۴۰۰، تصمیم گرفته شد تا از ظرفیت سازمان‌ مردم نهاد بسیج مهندسین صنعتی برای جمع‌آوری این داده‌های استفاده شود. این امر منجر به کاهش قابل توجه زمان لازم برای تهیه نقشه‌های کاربری اراضی خواهد شد.

افتحاری در پاسخ به اینکه در چه بازه زمانی تحقق خواهد یافت؟ گفت: پروژه در اسفندماه ۹۸ ابتدا در دو استان هرمزگان و بوشهر، به‌صورت آزمایشی اجرا شد و پس از رفع برخی مشکلات فنی و لجستیکی که در این دو استان با آن مواجه بودیم، از ابتدای تیرماه ۱۳۹۹ پروژه در سطح کشوری آغاز و پیش­‌بینی می‌شود تا انتهای تیرماه به اتمام برسد.

رئیس موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو افزود: مقرر شده حدود ۱۰۰ هزار نمونه زمینی توسط نیروهای بسیج مهندسین صنعتی ۲۸ استان کشور جمع‌آوری شود (به طور میانگین ۵۰ نقطه در هر دهستان) که در صورت تحقق این امر تحول عظیمی در میزان دقت و سرعت تهیه نقشه‌های کاربری اراضی مورد اشاره به وجود خواهد آمد.

وی درباره اعتبارات مورد نیاز برای جمع‌آوری داده‌های زمینی چقدر است؟ توضیح داد: اگرچه در ابتدا یک میلیارد ریال برای این پروژه تخصیص یافته بود، اما به دلیل افزایش قیمت سوخت و هزینه‌های مربوط به حمل و نقل، در نهایت مبلغ تخصیص یافته به این پروژه به حدود ۳ میلیارد ریال افزایش یافت.

وی در باره نرم‌افزار طراحی شده گفت: این نرم‌افزار نحستین نرم‌افزار جامع برداشت داده‌های میدانی است که به همت کارشناسان مؤسسه تحقیقات آب به صورت کامل بومی طراحی شده است.

افتخاری افزود: در این نرم‌افزار هر کدام از رابطین و کارشناسان استانی ابتدا اقدام به ثبت نام کرده و سپس نقاطی که برای بازدید از پیش تعیین شده است برای آن‌ها نمایش داده خواهد شد. سپس کاربران جهت دسترسی به این نقاط مسیریابی خواهند شد و در فاصله کمتر از ۵۰ متری نسبت به هر نقطه فرم اطلاعاتی مربوطه را تکمیل خواهندکرد.

وی ادامه داد: در این فرم ضمن مشخص کردن نوع اراضی (از منظر آبی، باغی و یا دیم بودن) اطلاعات تکمیلی دیگری همانند نوع کشت و منبع آبیاری نیز توسط کاربران تعیین خواهد شد و در نهایت با تهیه عکس از نقطه مد نظر، اقدام به ارسال اطلاعات خواهد شد و این اطلاعات به صورت کامل برخط وارد سامانه پایش کاربری و پوشش اراضی کشور (به نشانی https://lulc.wri.ac.ir/lulc/Home/login) خواهد شد.

رئیس موسسه تحقیقات آب درباره اثری که برای منابع آبی دارد هم گغت: یکی از مهم‌ترین و پایه‌ای‌ترین اطلاعات لازم برای مدیریت آب حوضه‌های آبریز که همان نقشه‌های کاربری و پوشش اراضی است استخراج خواهد شد. در واقع شناسایی صحیح و دقیق کاربری و پوشش‌های اراضی در حوضه‌های آبریز کشور به عنوان یکی از مهم‌ترین اطلاعات پایه در مطالعات هیدرولوژیکی و منابع آبی محسوب می‌ شود.

افتخاری درباره همکاری با سازمان فضایی ایران در این طرح گفت: در مرحله تدوین روش‌شناسی از نظرات این سازمان تا حد امکان بهره گرفته شد و طی جلسات مختلفی روش‌شناسی تهیه نقشه‌های کاربری اراضی با حضور نمایندگان این سازمان مورد بررسی قرار گرفت و سعی شده است تا از تجربیات این سازمان در تهیه نقشه‌های مورد اشاره استفاده شود.

افتخاری افزود: در همین راستا تفاهم‌نامه همکاری بین سازمان فضایی و معاونت آب و آبفای وزارت نیرو نیز در حال انعقاد است که بر طبق مفاد این تفاهم‌نامه مقرر خواهد شد در آینده همکاری‌های بیشتری در خصوص تبادل تجربیات و اطلاعات انجام شود.