خیز نافرجام تورهای خارجی

به‌گزارش دنیای‌اقتصاد، فعالیت آژانس‌های مسافرتی ایران در حوزه تورهای خارجی هم‌اکنون با توجه به‌وجود محدودیت‌های شدید بر مسافران ایرانی نافرجام مانده است. آژانس‌های مسافرتی به‌منظور جبران خسارت‌های خود به دلیل لغو سفرها در اسفند ۹۸ و نوروز ۹۹، اقدام به تبلیغات برقراری مجدد تورهای خارجی پس از بازگشایی تدریجی مرزها کرده‌اند، اما دیگر کشورها و آژانس‌های مسافرتی خارجی با توجه به توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت از پذیرش مسافران کشورهای پرخطر که در معرض بیشتر شیوع کرونا قرار گرفته‌اند، خودداری می‌کنند. ایران نیز یکی از کشورهای پرخطر به‌شمار می‌آید و پذیرش مسافران ایرانی با محدودیت‌های بسیاری همراه است. اگرچه پروازهای هما به سمت هلند و برخی کشورهای دیگر برقرار شده است اما صرفا برای سفر افرادی که مقیم اروپا هستند و به نوعی شهروند آن کشورها محسوب می‌شوند و به مسافران ایرانی به‌جز برای سفرهای ضروری همچون تجاری و سیاسی، ویزای سفر و گردشگری داده نمی‌شود.

به این ‌منظور آژانس‌های مسافرتی که از برقراری تورهای مجدد تا اواسط تابستان محروم شده‌اند، به تبلیغات در عرصه گردشگری داخلی روی آورده و در این حوزه به فعالیت می‌پردازند. شیوع کرونا منجر به کاهش بی‌سابقه پروازهای داخلی و خارجی در سراسر جهان شده و میلیاردها دلار به اقتصاد جهانی خسارت وارد کرده که بیشترین آسیب متوجه بازار گردشگری جهان و به‌ویژه صنعت هوایی جهان شده است. همه‌گیری ویروس کرونا در سراسر جهان منجر به لغو تمامی پروازها و تورهای مسافرتی شده که ضربه سهمگینی بر بازار گردشگری جهان وارد کرد و بسیاری از آژانس‌های مسافرتی در جهان را در آستانه ورشکستگی قرار داده است. لغو سفرها از جانب مشتریان و به تعلیق درآمدن پروازها و بستن مرزهای بین‌المللی به‌منظور کاهش شیوع کرونا، آژانس‌های مسافرتی را مجبور به لغو تمامی تورهای مسافرتی کرد و براساس مقررات بین‌المللی آژانس‌ها باید اقدام به بازپرداخت کلیه مبالغ پرداختی مسافران کنند. چالش بازپرداخت مبلغ کنسلی تورها، آژانس‌های مسافرتی را با مشکلات گسترده‌ای مواجه کرده است زیرا شیوع کرونا، لغو پروازها، بسته شدن مرزهای کشورها و در نتیجه کنسل شدن تورها مانع درآمدزایی و گردش مالی آژانس‌ها شده و امکان بازپرداخت تمامی مبالغ دریافتی مسافران را تا حدودی غیرممکن کرده است.

پول مسافران از طریق آژانس‌های مسافرتی، هفته‌ها قبل از شیوع جهانی کرونا به حساب خطوط هوایی واریز شد و طی دو ماه گذشته با کنسل شدن پروازها و برنامه‌های گردشگری در کل دنیا، شرکت‌های هوایی از بازگرداندن پول مسافران کنسلی خودداری کرده‌اند. خطوط هوایی مدعی هستند منابع حاصل از فروش بلیت را صرف هزینه‌های جاری و سرمایه‌ای کرده‌اند و نقدینگی برای بازپرداخت ناشی از لغو پرواز ندارند. این چالش در عمده کشورها بین مسافران، تورها و خطوط هوایی عمیق شده است. همزمان با ورود ویروس کرونا به ایران اکثر کشورهای جهان پروازهای خود به ایران را لغو کرده و حتی مرزهای زمینی کشورشان را روی مسافران ایرانی بستند. محدودیت‌های اعمال شده در مورد مرزهای هوایی در سراسر جهان همچنان پابرجا بوده و به‌جز موارد محدود و ضروری (نقل‌وانتقال دانشجویان، دیپلمات‌ها و شاغلان) هیچ مسافری بین ایران و دیگر کشورها ترانسفر نمی‌شود. همچنین امکان صدور ویزا برای ایرانیان را تا اطلاع ثانوی متوقف کرده‌اند. براساس اعلام انجمن شرکت‌های هوایی در ایران، در نوروز ۹۹ بیش از ۹۰درصد پروازهای خطوط هوایی ایران کنسل شده و خسارت‌های حاصل از آن تا نیمه فروردین ۳ هزار میلیارد تومان برآورد شده بود. همچنین یک میلیون و ۷۰۰هزار شاغل در این حوزه به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در بازار گردشگری و هتلداری ایران در معرض خطر قرار گرفتند. تسهیلات ۳۵۰۰ میلیاردی دولت به این بخش که کرونا بیشترین آسیب را به اقتصاد و اشتغال آن وارد کرده، تنها ۵ درصد از کل بودجه تسهیلات دولت به صنایع جهت جبران آسیب‌های حاصل از کرونا است که برای عبور این بازار از بحران و جبران خسارات بسیار ناچیز و ناکارآمد است.

البته در دیگر کشورهای جهان همچون آمریکا تسهیلات مالی اعطا شده به خطوط هوایی صرفا جهت جبران بخشی از خسارات خطوط هوایی در حوزه داخلی آن شرکت‌ها است و هنوز تمهیداتی برای جبران خسارت‌های بازار گردشگری صورت نگرفته است. پس از کاهش شیوع کرونا و کنترل نسبی آن بسیاری از کشورها و شرکت‌های هواپیمایی جهان تصمیم به برقراری برخی از پروازهای خود در ژوئن (اواسط خرداد) گرفته‌اند اگرچه این پروازها به‌منظور سفرهای کاری و تجاری و بازگرداندن مسافران به کشورهای خود است اما برقراری همین مقدار پروازهای محدود امکان بازپرداخت بخشی از مبالغ را به مسافران فراهم می‌آورد. لوفت‌هانزا؛ شرکت هواپیمایی آلمانی که پس از شیوع کرونا بخش عظیمی از هواپیماهای آن زمینگیر شده بود، در واکنش به افزایش تقاضای مشتریان به‌دنبال کاهش محدودیت‌های اجتماعی مرتبط با کرونا در آلمان و دیگر کشورهای اروپایی از ماه ژوئن ۸۰ هواپیمای خود را به ۱۰۶ مقصد در اروپا به‌منظور ارائه خدمات گردشگری به پرواز درمی‌آورد. خطوط هوایی ترکیه نیز از ماه ژوئن به تدریج پروازهای خود به ۲۲ مقصد در ۱۹ کشور جهان از جمله کانادا، قزاقستان، افغانستان، ژاپن، کره‌جنوبی، سنگاپور، دانمارک، سوئد، آلمان، نروژ، اتریش، هلند، بلژیک، بلاروس، کویت، گرجستان و لبنان را آغاز می‌کند و تا ماه سپتامبر مقاصد خود را به ۹۹ کشور می‌رساند.

ترکیه که طی ۱۰ سال اخیر توانسته به یکی از قطب‌های گردشگری جهان تبدیل شود و بخش عمده‌ای از درآمد اقتصادی خود را از طریق بازار گردشگری تامین می‌کند مرزهای ملی خود را از اول ژوئیه (مرداد) بازگشایی و امکان ورود گردشگران بین‌المللی با حفظ پروتکل‌های بهداشتی را فراهم خواهد کرد. همچنین شرکت هواپیمایی ایرفلوت روسیه نیز اعلام کرده از ماه ژوئیه (اواسط تابستان) پروازهای بین‌المللی را از سر خواهد گرفت. اگرچه برقراری پروازها هنوز با فاصله‌گذاری بین مسافران و رعایت پروتکل‌های بهداشتی است. اعلام برقراری پروازهای شرکت هواپیمایی هما به هلند و اسپانیا، آژانس‌های مسافرتی ایران را به از سرگیری مجدد پروازها به سراسر جهان و برقراری تورهای خارجی امیدوار کرد و تبلیغات خود برای برگزاری مجدد تورهای خارجی پس از بازگشایی مرزها را آغاز کردند.

برقراری پروازها و بازگشایی تدریجی مرزهای ملی به آژانس‌های مسافرتی ایران امکان برگزاری مجدد تورهای خارجی را به‌منظور جبران حداقل بخشی از خسارت‌های ناشی از کرونا فراهم می کند. این امر این فرصت را به آژانس‌ها می‌دهد که یا مبالغ کنسلی سفر مسافران را بازپرداخت کنند یا با برقراری مجدد تورها، سفر جایگزین را برای مشتریان خود فراهم کنند. آژانس‌ها به تبلیغات برنامه‌های خود برای تورهای خارجی پس از بازگشایی مرزها اقدام کرده‌اند و درصدد برگزاری پکیج‌های مسافرتی به کشورهای همسایه همچون ترکیه و ارمنستان از ماه ژوئیه هستند. برخی از آژانس‌ها نیز به‌منظور اطمینان از برگزاری سفرها و بازگشایی مرزهای بین‌المللی تورهای خارجی خود را در شهریور و مهر برگزار خواهند کرد.

آژانس‌های مسافرتی که با لغو ناگهانی سفرها به‌دلیل شیوع کرونا مواجه شده و امکان بازپرداخت مبالغ دریافتی مسافران کنسلی برای آنها وجود ندارد و برگزاری تورهای خارجی هم‌‌اکنون غیرقابل پیش‌بینی است به‌منظور جبران بخشی از خسارت‌های خود تمرکز خود را روی برگزاری سفرهای داخلی گذاشته‌اند. پس از ماه رمضان و دستور ستاد مدیریت کرونا امکان برقراری سفرهای داخلی در مناطق امن و با حفظ پروتکل‌های بهداشتی برای آژانس‌ها فراهم می‌شود. این امر علاوه بر رونق بازار گردشگری داخلی امکان رونق دوباره مشاغل بومی و محلی در حوزه گردشگری را فراهم می‌کند.