نقش سازنده و مخرب گلخانه ها در مدیریت منابع آب زیرزمینی

«محمدمهدی جوادیان زاده» با بیان این که توسعه گلخانه ها در مناطقی نظیر یزد که درجه حرارت و میزان تعریق و تعرق زیاد می باشد بسیار حائز اهمیت است و استفاده از روش کشت گلخانه ای به جای کشت های روباز می تواند نقش موثری در ارتقاء بهره وری آب داشته باشد، اظهار کرد: شرکت آب منطقه ای یزد موافق استفاده از کشت گلخانه ای است اما نه گلخانه به شکل سنتی و غیر استاندارد بلکه به شیوه کاملا بسته بطوریکه ارتباط گلخانه با خاک و زمین قطع شود.

وی افزود: توسعه این گونه گلخانه ها می تواند ضمن افزایش بهره وری محصول، بهره وری مصرف آب را نیز بالا ببرد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای یزد با بیان این که متاسفانه اکثر گلخانه های استان به شکل سنتی هستند و ارتباط آن با زمین قطع نشده است، گفت: این گلخانه ها که یکی از مراکز بالقوه آلودگی به شمار می روند، در صورت استقرار در مکان‌های نامناسب، استفاده بی رویه از سموم، مصرف زیاد کود و استفاده از روش‌های نامناسب آبیاری، تهدید آلودگی آن بسیار جدی است و سلامت منابع آبی، به‌خصوص منابع آب زیرزمینی را به خطر می‌اندازد.

وی آلودگی های موجود در زه آب خروجی گلخانه ها را براثر انحلال سمومی از قبیل دیازینون، آکتارا، اتیون، دسیس، انویدور، دارتون، پاراکوات و همچنین کودهای مورداستفاده در گلخانه ها شامل کودهای حاوی نیترات و ترکیبات نیتروژن دار که معمولاً به‌صورت محلول در آب درمی‌آیند و به مصرف گیاه می‌رسند، دانست و بیان کرد: این تهدیدات هنگامی جدی تر خواهد شد که آبیاری گلخانه‌ها به‌صورت غرقابی انجام شود.

وی افزود: در این صورت زه آب ناشی از گلخانه حجم بیشتری داشته و به‌طبع آن آلودگی آن شدت آلایندگی منابع آبی پایین دست افزایش می یابد.

جوادیان زاده تصریح کرد: اگر گلخانه ها در زون های آب شرب قرار داشته باشند، تهدیدجدی تر است، به این دلیل که سموم و کودهای شیمیایی ته نشین و وارد منابع آب شرب می گردند که در این صورت پاکیزه کردن آب بسیار مشکل خواهد بود.

وی یادآور شد: تهدید دیگری که معمولاً در گلخانه‌های تازه تاسیس مشاهده گردیده است کشت گیاهانی همانند توت‌فرنگی است که به آب شیرین با EC پایین نیاز دارند که کشاورز را ناگزیر به استفاده از آب‌شیرین‌کن می نماید.

این مسئول با بیان این که پساب آب‌شیرین‌کن که دارای EC و یا شوری بالا بوده معمولا در محل رها می گردد و به‌مرورزمان پس از نفوذ، باعث شور شدن منابع آب زیرزمینی می شود، افزود: با توجه موارد ذکر شده، می‌توان فهمید که کاربرد بی‌رویه کودهای شیمیایی، آلی و آفت کش‌ها بدون در نظر گرفتن اثرات جانبی آن، مشکلات فراوانی را چه ازنظر زیست‌محیطی و چه ازنظر سلامتی انسان‌ها به همراه دارد.

وی با اشاره به این که به‌منظور حفظ کمیت و کیفیت منابع آب استان باید از استقرار گلخانه ها در داخل زون های آب شرب جلوگیری کرد و همچنین گلخانه ها را ملزم به استفاده از روش های نوین آبیاری جهت کاهش زه آب خروجی نمود، گفت: عدم صدور مجوز برای محصولاتی که نیاز به آب شیرین با EC پایین دارند و نظارت حداکثری ارگان های ذیربط به منظور مدیریت مصرف سموم و کودهای مجاز از دیگر راهکارهای عملی در راستای حفظ منابع آبی است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای یزد با تاکیدبر این که گلخانه ها نباید در شعاع ۲۵۰ متری اطراف چاه ها که محدوده حریم کیفی چاه های آب شرب است، احداث شوند، تصریح کرد: به دلیل این که در سال های دور صدور مجوز احداث گلخانه از سوی نهادهای ذیربط بدون استعلام از شرکت آب منطقه ای صورت می گرفت، این امر ما را با مشکلاتی از جمله تهدید کیفی و کمی منابع آب زیرزمینی مواجه کرده است.

وی در پایان با بیان این که شرکت آب منطقه ای یزد برای حفظ کمیت و کیفیت منابع آب استان طی دو سال اخیر حدود ۹۱ حلقه چاه غیرمجاز که اغلب در اطراف گلخانه ها احداث شده بودند را شناسایی نمود، خاطرنشان کرد: متاسفانه طی چند ماه اخیر روند استعلامات نهادهای ذیربط از شرکت آب منطقه ای به منظور صدور مجوز احداث گلخانه، متوقف شده، این درحالی است که براساس مصوبه شورای حفاظت منابع آب استان و شورای حفظ حقوق بیت المال، نهادهای مربوطه قبل از صدور هرگونه مجوز، موظف به انجام استعلام از شرکت آب منطقه ای شدند.