فردوس؛ سرزمین یاقوت سرخ

‌سابقه تاریخی این شهرستان به هزاره های پنجم و چهارم برمی گردد. شهر تاریخی تون از جمله شهرهای دوره اسلامی در قهستان محسوب می شده که از بافت شهری منسجمی برخوردار و دارای کهندژ، شارستان، حصار و بارو بوده است. مساجد جامع و کوشک از جمله قدیمی ترین آثار شهر تون هستند. مسجد کوشک با داشتن طاق های گهواره ای عظیم و نیم ستون هایی که به زیر دیوارهای مرمت شده سال های بعد رفته، با مساجد صدر اسلامی مانند تاریخانه دامغان قابل مقایسه است.

این بنای خشتی در خود کتیبه ای از سال ۵۵۴ ه.ق را جای داده که قدیمی ترین کتیبه تاریخی باقیمانده در شهر تاریخی تون است. اولین کتابی که در آن نام تون آمده (اشکال العالم) جیهانی است که متعلق به سده چهارم هجری است و تون را از جمله شهرهای واقع در ولایت قهستان ذکر می کند. آنچه مسلم است، تون از همان اوایل اسلام از شهرهای مهم منطقه بوده و جایگاه اقتصادی و اجتماعی خاصّی داشته است. این شهردر سال ۱۳۰۸ خورشیدی با تصویب هیأت دولت وقت از تون به فردوس تغییر نام داد. شهر تون (فردوس) در زلزله سال ۱۳۴۷ خورشیدی ویران گردید و جز تعداد معدودی آثار و ابنیه تاریخی از آن چیز دیگری باقی نمانده است.