اهدای خون برای زنان چه شرایطی دارد؟

سالانه بیش از نیم میلیون زن در سراسر دنیا از عوارض بارداری و زایمان جان خود را از دست می‌دهند و از دست دادن خون یکی از عوارض اصلی مرگ در این زنان است به شکلی که سالانه بیش از ۱۵۰ هزار مادر با تزریق خون و فرآورده‌های خونی از مرگ ناشی از عوارض بارداری و زایمان نجات می‌یابند. با این حال، میزان مشارکت زنان در اهدای خون در کشور ما پایین و حدود ۳ درصد است. در حالی که شرایط عمومی اهدای خون مانند سن، وزن، فشار خون، درجه حرارت، نبض و غیره در زنان و مردان یکسان است.

زنان نیمی از جمعیت سالم مناسب اهدای خون را تشکیل می‌دهند و از آن‌جایی که تمایلشان به رفتارهای خطرآفرین کمتر است خون سالم‌تری دارند. با این وجود علت کناره‌گیری زنان از اهدای خون چیست؟

دکتر فاطمه ضامنی مسئول آموزش و پژوهش سازمان انتقال خون مازندران علت را در «ترس خانم‌ها از کم‌خونی» و «ناآگاهی آنان نسبت به شرایط اهدای خون» می‌داند: «هر فرد سالمی چه زن باشد چه مرد، در گروه سنی ۱۸ تا ۶۵ سال با حداقل وزن ۵۰ کیلوگرم می‌تواند در هر نوبت ۴۵۰ سی سی خون اهدا کند.»

زنان می‌توانند ۳ بار در سال خون اهدا کنند

به گفته او زنان تا پیش از دوران یائسگی می‌توانند حداکثر ۳ بار در سال خون اهدا کنند و این عدد در مردان ۴ بار در سال است.

ضامنی در چهار صورت زنان را واجد شرایط اهدا نمی‌داند: «در دوران بارداری و تا ۶ هفته پس از زایمان، در دوران شیردهی مادران تا زمانی‌که شیر می‌دهند، در صورت داشتن سقط تا یک سال پس از آن و در دوران قاعدگی تا رفع علائم.»

مسئول آموزش و پژوهش سازمان انتقال خون مازندران زمان اهدای خون را به طور متوسط ۱۰ دقیقه اعلام کرد و یادآور شد که زمان صرف شده برای انجام فرایند اهدای خون از لحظه ورود و ثبت‌نام تا خروج از مرکز اهدای خون ۳۰ تا ۴۵ دقیقه است. ضمن آن که برخی از پایگاه‌های اهدای خون دارای اتاق ایزوله جداگانه برای اهدای خون زنان هستند.

ضامنی انجام برخی کارها پیش از اهدای خون را لازم می‌داند: «بهتر است قبل از اهدای خون ۲ لیون آب بنوشیم و تا ۳ ساعت قبل از آن غذای مختصری علاوه بر تغذیه معمول هم میل شود. از فعالیت‌های بدنی شدید نیز پرهیز شود.»

او موارد مهمی که پس از اهدای خون باید رعایت شود را نیز برمی‌شمرد: «۱۰ تا ۱۵ دقیقه پس از اهدای خون روی تخت خونگیری استراحت کنیم. بعد از استراحت از نوشیدنی و مواد خوراکی که در اختیارمان قرار می‌گیرد استفاده کنیم. تا یک ساعت بعد از اهدا از استعمال دخانیات پرهیز کنیم و در طی روز اهدا نیز مایعات بیشتری بنوشیم.»

ضامنی یکی از مواردی که موجب ترس و دلهره در زنان است را ترس از کم‌خونی یا به عبارتی کم شدن آهن خون می‌داند و توضیح می‌دهد: «یک واحد خون اهدا شده تقریبا ۲۲۵ میلی گرم اهن دارد. در حالت عادی بدن این میزان آهن را به مرور جبران خواهد کرد. با دریافت غذاهای حاوی آهن معمولا زمان جایگزینی زودتر اتفاق می‌افتد.»

مسئول آموزش و پژوهش سازمان انتقال خون مازندران همچنین یادآور می‌شود که برای زنان بعد از اهدای خون قرص آهن تجویز می‌شود که تا ۱۰ روز مصرف می‌کنند و توصیه می‌شود در صورتی که اختلالات گوارشی مانند تهوع یا دل‌درد احتمالی داشتند، مصرف را قطع نکنند زیرا معده پس از چند روز عادت کرده و عوارض جانبی قرص آهن بهبود می‌یابد.