سلامت روان، پازلی گم شده در هیاهوی زندگی

پژوهشگران اجتماعی و فعالان حوزه اجتماعی بر این باور هستند که به صرف حرف زدن در مورد شادی نمی توان به ماهیت شادی و خنده دست یافت و باید زیرساخت رفاهی را فراهم کرد و بعبارتی نمی توان در دوندگی ها و درماندگی های روزانه اولویتی به سلامت روان داد آن هم در شرایطی که بسیاری از بیماری های جسم و تن را نیز در مرحله ناگزیر از درد بفکر چاره اندیشی می افتیم.

با در نظر گرفتن این موارد، حال وقایع و حوادث تلخ و ناگوار هفته های اخیر را هم به درد مزمن مشکلات و دغدغه های معیشتی و اقتصادی زندگی های روزمره باید اضافه کرد و حاصل آن را تک تک ما در درون خود حس می کنیم ولی چه باید کرد و نظر کارشناسان در این خصوص چیست؟!

بر اساس آمارهای موجود حدود ۲۵ درصد مردم به نوعی دچار اختلالات روانی هستند و بعبارتی حدود ۲۵ درصد افراد در جامعه بصورت کلی به یکی از اختلالات روحی و روانی مبتلا هستند و در شهرستان بروجرد نیزاز دیدگاه کارشناسان مقوله هایی همچون طلاق و افسردگی و خودکشی نگران کننده به نظر می رسند.

طلاق و افسردگی در بروجرد نگران کننده است

جامعه شناس و استاد دانشگاه های بروجرد گفت: یکی از علتهای این مشکلات به ضعف زیرساختهای مرتبط در جامعه بر می گردد که در همین خصوص میتوان به مقوله شادی و نشاط در جامعه پرداخت که متاثر از وضعیت کلی جامعه است ولی در برخی مقوله ها همچون طلاق و افسردگی وضعیت بروجرد نیاز به توجه جدی دارد.

رضا بهنود افزود: وضعیت افسردگی، خودکشی و طلاق در شهرستان بروجرد خوشبینانه نیست که البته این شهرستان از نظر شادی و نشاط می توان گفت وضعیت بهتری نسبت به شهرهای اطراف دارد ولی شادی و نشاط مقوله ای متاثر از وضعیت اقتصادی و وقایع روز جامعه است.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: با توجه به اینکه بحث نشاط اجتماعی گاه همراه با هزینه های مالی و برگزاری برنامه های مرتبط از سوی نهادهایی باشد که در این موضع دخیل هستند بسیاری از این نهادها از این وظیفه شانه خالی می کنند و اهمیت و اولویتی برای آن قائل نیستند.

بهنود بیان کرد: این در حالی است که خیلی از عملکردهای اجتماعی جامعه نشان می دهد ما مردمان با نشاطی نداریم و بنوعی می توان گفت بنا بر همان آمار کلی حدود ۲۵ درصد افراد دچار انواعی از اختلالات روحی و روانی هستند.

حوادث اخیر و فشارهای اقتصادی پیشین دردی مضاعف بر پیکر سلامت روان جامعه

این پژوهشگر اجتماعی و استاد دانشگاه اضافه کرد: فشارهای اقتصادی در کنار حوادث متعددی که اخیرا اتفاق افتاده باعث شد تا مردم احساس شادی و نشاط نداشته باشند ولی باید پذیرفت زندگی جریان دارد و باید نهادهای مرتبط شرایطی را فراهم کنند تا مردم به حد متوسطی از شادی برسند.

او ادامه داد: پاتوق هایی باید فراهم شود تا مردم به بهانه ها و مناسبت های مختلف بتوانند به زمینههایی از شادی که در وجود آنها از گذشته تا کنون بوده بازگردند.

بهنود یادآور شد: به هر حال با تمام رخدادهای سخت و ناگواری که مردم طی هفته های اخیر با آن مواجه شده اند ولی زندگی در جریان است لذا در راستای تقویت نشاط جامعه کارگروه ارتقای نشاط اجتماعی در شورای شهر بروجرد ایجاد شده است.

این استاد دانشگاه افزود: این کارگروه سعی دارد در ایام و مناسبت هایی که ماهیت شاد و جشن گونه دارند از جمله در ایام دهه فجر و عید نوروز با فعال کردن اماکن فرهنگی برنامه هایی در راستای شادی مردم برنامه ریزی شود.

کارگروه نشاط اجتماعی و تلاش برای احیای شادی

این فعال اجتماعی گفت: در شرایط فعلی، اماکن فرهنگی زیادی به این منظور نداریم و یا اینکه همین اماکن موجود نیز به کارکرد اصیل خود عمل نمی کنند .

بهنود گفت: کارگروه ارتقای نشاط اجتماعی در شورای شهر بروجرد سعی دارد با مشارکت شهردای ، فرهنگ و ارشاد اسلامی انجمن سینمای جوان جشنواره های متعددی از جمله استندآپ کمدی هایی در پارک ها و اماکن عمومی برگزار کند و برنامه هایی همچون موسیقی خیابانی به اجرا گذاشته شود تا بتوان چهره با نشاطی به شهر داده شود.

شاید یادآوری این نکته دقیقا در اینجا ضروری به نظر برسد و آن اینکه بنا بر گفته ؛ معاون بهداشت وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ۲۰ درصد جمعیت کشور دچار اختلال های روانی مثل افسردگی یا اضطراب است و یکی از اولویت های وزارت بهداشت، بهبود شاخص های سلامت روان است.

علاوه بر این چندی قبل وزیر بهداشت نیز در خصوص وضعیت بهداشت روان جامعه تاکید کرده بود: شیوع افسردگی و روان های گرفتار زنگ خطری برای متخصصان عرصه سلامت است که متاسفانه در حال حاضر در حوزه بهداشت روان در جامعه به شدت دچار مشکل هستیم و من به عنوان وزیر بهداشت در این رابطه اعلان خطر می‌کنم.

صدای غمگین مردم

با مردم عادی که صحبت می شود خلاصه و عصاره گفته هایشان را می توان اینگونه جمعبندی کرد که؛طبیعی است در شرایط بد اقتصادی، اولویت بندی در نیازها صورت می گیرد و کسی تا زمانیکه درد نان دارد بفکر سلامت روح و روان نیست و بقول یک شهروند ۴۵ ساله ؛ تمام تلاش مان این است تا شرمنده سفره خالی فرزندانمان نباشیم و از پس آن هم گاه برنمی آییم!

در همین خصوص کارشناسان در حوزه علوم اجتماعی و روان شناسی یادآوری می کنند باید شرایط و زیرساخت حال خوب داشتن در جامعه فراهم شود بگونه ای که نیازهای اساسی برآورده شود تا افراد در صورت مشاهده مشکلات مرتبط با سلامت روان به فکر درمان برآیند و آن را در درون خود انباشته نکنند که بصورت های دیگری بروز نکند.

در این خصوص باید یادآور شد بنا بر گفته رئیس اداره بهزیستی شهرستان بروجرد بسیاری از افراد مبتلا به بیماری های اعصاب و روان که اکنون این بیماری در آنها مزمن شده است و نیاز به بستری در مراکز دائمی بیماری های اعصاب و روان دارند اگر به موقع در مورد بیماری خود اقدام به درمان می کردند اکنون نیازمند بستری تمام وقت و دوره ای در مراکز بیماران مزمن نبودند.

کرم رضا پیردایه می گوید: هم اکنون در مرکز شبانه روزی و نگهداری بیماران اعصاب و روان مزمن ابن سینا بروجرد بیماران مرد با میانگین سنی ۱۶ سال به بالا پذیرش می شوند و تا بالای ۶۰ سال هم بیمار در این مرکز وجود دارد که تعداد آنها حدود ۱۴۰ نفر است و بیمارانی از سراسر استان لرستان هستند.

بیمارانی مزمن روانی که با کمترین محبت و مهربانی به آرامش می رسند

مرکز شبانه روزی بیماران روانی مزمن آمین، یکی دیگر از مراکز مرتبط با بیماران روانی در بروجرد ست که در این خصوص سارا مقدسی مسئول فنی این مرکز در گفت و گو با پاناگفت: این مرکز از ظرفیت ۵۰ نفر برخوردار است؛ این بیماران با اینکه بعنوان بیمار روانی مزمن نگهداری می شوند ولی با کمترین محبت و مهربانی به آرامش می رسند.

او با تاکید بر اینکه هر بیماری اعصاب و روان را باید به موقع مورد توجه قرار داد، اضافه کرد: بسیاری از مشکلات روانی به صورت مشکلاتی کوچک آغاز می شود که در صورت بی توجهی و درمان نکردن به مرور به گره بزرگی تبدیل می شود تا جایی که باید روش های درمانی سخت تر و پیچیده تری در پیش گرفت.

وجود ۶ هزار بیمار اعصاب و روان در لرستان

بنا بر گفته معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی لرستان در حال حاضر حدود ۶ هزار بیمار اعصاب و روان در استان ثبت شده است، که ۴۵۰ نفر از مراکز شبانه روزی، ویزیت و روزانه اعصاب و روان، خدمات توانبخشی، درمانی و حرفه ای دریافت می کنند تا توانمند شوند و زمینه ورود آنها به جامعه و پذیرش آنها در اجتماع فراهم شود.

تلاش جامعه برای حرکت به سمت شادی

کارشناس ارشد روانشناسی بالینی در این خصوص می گوید: قبل از آنکه جامعه ای بخواهد بسوی شاد بودن پیش برود بایستی فاکتورهای علیتی که موجب بروز هیجان های منفی در افراد می شود را کنترل و سپس تلاش خود را بسوی هیجان مثبت و جامعه ای شاد متمرکز کند.

علی کرمی در گفت و گو با پانا گفت: فاکتورهای مهم در کنترل هیجان های منفی اعم از خشم، ناامیدی، ترس و احساس گناه باید شناسایی شوند.

به گفته این روانشناس هر کدام از هیجان های منفی قصه تلخی در پس خود دارند ،مثلا وقتی افرادی در یک جامعه برای تامین نیازهای اولیه جسمانی که اولین نیازهای فرد برای بقا هستند با مشکل مواجهه می شود رفتارهای غریزی همانند تنازع بقا از خود نشان می دهند .

این روانشناس افزود: در زمان شایعات قحطی و تجمع افراد در صف های طولانی برای گرفتن مایحتاج روزمره شان شاهد رفتارهای غریزی و در موارد زیادی هیجان های منفی مثل خشونت ،غم و ناامیدی هستیم بعبارتی می توان گفت ؛ بحران های اقتصادی و فقر در گسترش هیجان های منفی بسیار موثر هستند.

کرمی گفت: تخلیه هیجانی در جامعه باید بعنوان یک اولویت مورد توجه قرار گیرد تا بتوان از انرژی حاصل از این تخلیه هیجانی به سمت نشاط ،ایجاد انگیزه و شادی در جامعه پیش رفت و نتیجه آن را در زمینه های فرهنگی ،اقتصادی و علمی استفاده کرد.

به گفته او برگزاری موسیقی های خیابانی توسط گروه های آماتور می تواند هم در پیشرفت خود آنها مثمر ثمر باشد هم در ایجاد نشاط و شادی در عابران موثر باشد و ی اینکه استعداد یابی در موتورسیکلت سواران و ایجاد پیست های موتورسواری ( به شرط حضور آزاد تماشاگران از هر دو جنس)علاه براینکه می تواند در کاهش تصادفات و اسیب های جسمی ، روحی و اجتماعی حاصل از حرکات نامتعارف با موتورسیکلت مفید باشد می تواند موجب پیشرفت شخصی فرد و ایجاد شادی و امنیت روانی در تماشاگران شود.

آنچه که مورد تاکید کارشناسان قرار دارد این است که بخشی از شادی و نشاط افراد در هر جامعه ای به قدرت انتخاب گری آنها برمی گردد و بعبارتی هر جا افراد شیوه زندگی و رفتار خویش را در یک چارچوب قانونی و عرفی انتخاب کنند میزان بیشتری از رضایتمندی وشادی را دارا هستند.

جامعه ای که افراد گزینه های بیشتری برای انتخاب سبک زندگی داشته باشند و در انتخاب آن شیوه ها کمتر مورد سرزنش قرار گیرند در درون خود شادی و سرزندگی بیشتری احساس می کنند که این قاعده کلی است ولی در شرایط خاصی همچون شرایط اکنون جامعه، باید نهادهای فرهنگی و اجتماعی مرتبط به رسالت ذاتی خود متعهدانه تر نگاه کنند و با فراهم کردن زمینه هایی به بهانه ها و مناسبت های مختلف شاد بودن را به مردم یادآوری کنند.