بیست و ششمین نشست سینما اندیشه با نقد و بررسی «آنابل» برگزار شد:
پایانِ باز در سینمای ژانر وحشت کاسب‌کارانه است
فیلم‌سینمایی «آنابل» به کارگردانی دیوید سندبرگ با حضور خسرو دهقان فیلمنامه‌نویس و منتقد باسابقه سینما، بعد از نمایش به صورت زیرنویس فارسی، در سالن اصلی فرهنگسرای اندیشه مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
به گزارش پانا، در بيست‌وششمین هفته از نمايش فيلم‌های مطرح خارجي با زبان اصلي و زيرنويس فارسي، خسرو دهقان منتقد سینما و محمدرضا مقدسیان مجری-کارشناس، سه‌شنبه سی‌ام آبان فيلم سینمایی «آنابل» را نقد و بررسی کردند.
آنابل فیلم ترسناک ماورایی آمریکایی محصول سال ۲۰۱۷ است. گری دبرمن فیلمنامه آن را نوشته و دیوید سند برگ آن‌را کارگردانی کرده است . این فیلم دنباله آنابل سال ۲۰۱۴ و قسمت چهارم از سری فیلم های احضار روح است. استفانی سیگمان، تالیتا بیتمن، آنتونی لاپاگلیا، میراندا اوتو در این فیلم ایفای نقش کرده اند.
فیلم‌های ترسناک ساخته‌می‌شوند که آنها را روی پرده ببینیم
بعد از نمایش فیلم محمدرضا مقدسیان مجری برنامه با اشاره به استقبال از فیلم آنابل در فرهنگسرای اندیشه گفت: این استقبال نشان‌دهنده این است که فیلم‌های ترسناک ساخته می‌شوند تا روی پرده نمایش داده شوند. حتی متوسط‌ترین فیلم‌های ترسناک روی پرده، سخت‌ترین آدم‌ها و منتقدان را هم ترسانده‌اند. اما جالب است بدانیم چه میشود این فیلم‌ها در سینما ترسناک‌تر جلوه می‌شوند. همه‌ی ما می‌دانیم این فیلم است و سینماست، اما باز هم می‌ترسیم.
خسرو دهقان، منتقد برجسته سینما هم در ادامه در مورد فیلم سینمایی آنابل گفت: نکته جالب توجه در مورد فیلم این است که عروسک نشان داده شده در فیلم، واقعاً وجود دارد و در یک موزه نگهداری میشود. اساس داستان واقعی است و این عروسک وجود خارجی دارد. در آن موزه این اطلاعیه هم به شوخی یا واقعیت زده شده که با این عروسک شوخی نکنید و با آن کار نداشته باشید.
پایانِ بازِ در سینمای وحشت کاسب‌کارانه است
دهقان افزود: اما اینکه ما بپذیریم و باور کنیم یا نه، جای بحث و گفتگو دارد. واقعیت این است که در مورد این فیلم، در قسمت آخر فیلم، باید بدانیم که در تمام ژانر وحشت در ۱۲۰ سال گذشته، این فیلم‌ها پایان ندارند. سنت سینمای وحشت پایان بازِ آن است که بخش کاسب‌کارانه و تفریحیِ ماجرا هم هست؛ چرا که اگر به جمع بندی نهایی برسد، دیگر آنابل بعدی را نخواهیم دید و این سلسله فیلم تعطیل خواهد شد. پایانِ باز، برای تقریباً تمام فیلم‌های ژانر وحشت وجود دارد.
این منتقد سینما ادامه داد: اینکه ما به این شیطان و روح اعتقاد داشته باشیم یا نه یک مسئله است، اما واقعیت این است یک سری گناه/بزه/کجی وجود دارد که این فیلم هم دست روی همین مسئله می‌گذارد. اینکه در اندونزی پدر و مادر کودکی با او رفتارِ خاصی دارند و این رفتار، پاسخ دارد. اصول فیلم‌های این ژانر بر این اساس استوار است که خوبی و بدی هیچوقت در جهان از بین نمی‌روند.
این ما هستیم که شیطان را به خدمت می‌گیریم
خسرو دهقان با اشاره به آغاز فیلم تاکید کرد: شخصیتِ کودکِ ماجرا چه کرده که باید برود زیرِ ماشین؟ کی جوابگو است؟ چه کسی باید بهای اینکه این کودک بمیرد اما چند دختربچه یتیم بیایند، در اتاق این دختر بازی کنند و تفریح کنند را بپردازد؟ اینطور که نمی‌شود. کاراکتر کودک می‌گوید من چه گناهی کردم که باید اینگونه باشم؟
وی افزود: شیطان زندگی طبیعی خودش را دارد؛ در آفرینش و خلقت و در همه ادیان هم این هست. ما هستیم که با رفتار خودمان شیطان را به خدمت می‌گیرم یا او را پشت در اتاق نگه می‌دارم. من هستم که رفتارم را با او تعیین می‌کنم.
گناه و لغزش اول در سینمای ژانر وحشت اهمیت دارد
مقدسیان هم با اشاره به داستان فیلم گفت: پدر و مادرِ آنابل، وقتی دختربچه خودشان را از دست می‌دهند، ایمان خود را هم از دست می‌دهند و دست به دامن سحر و جادو می‌شوند. شیطان پایش به خانه اینها باز میشود و بعد دفع میشود. در مرحله دوم که شیطان وارد میشود، دختربچه‌ی یتیم و معلولی که از نظر جسمی و روحی ضعیف‌تر است، گناهی مرتکب میشود. این بر اساس آموزه‌هایی است که سینما از آن استفاده می‌کند؛ مثل اینکه اولین لغزش و گناه مهم است.
دهقان در پاسخ به این نکته گفت: در سینمای ژاپن، این اتفاق تبدیل به ژانر پیچیده ای شده است. در ژاپن بحث بر این است که اگر ما مُردیم، و درست در یک مراسم مذهبی و آیینی دفن نشویم، روح ما دست از سر زندگی دیگران برنمی‌دارد! نکته اینجاست که وقتی گناه اول را مرتکب می‌شویم، دومینو وار اتفاقات بعدی وارد میشود، مگر اینکه ما از گناه اول پاک شویم. چون معمولاً پاک نمی‌شویم، این بازی ادامه دارد.
فیلمنامه نویس از باورهای مخاطب به عنوان مواد اولیه استفاده می‌کند
محمدرضا مقدسیان با ارجاع داستان به آدم و حوا گفت: در مذاهب مختلف، اولین گناهِ آدم اهمیت دارد و نقل میشود. پس این اولین، وجه اسطوره ای دارد که همواره برای مخاطبان اهمیت دارد. فیلمنامه‌نویس دیگر نیاز ندارد که اهمیت گناه اول را ثابت کند، چون همه پذیرفتیم. اولین گناه منجر به گناهان دیگر میشود.
وی افزود: نکته دیگر نقش و اهمیت دیدگاه مسیحیت در این موارد است. وقتی در هالیوود و جامعه آمریکایی، مسیحیت مثل سابق تقدس ندارد اما باورهای مذهبی همچنان در سینمای آمریکا کارکرد کرد و باعث ترس مخاطب میشود. بی‌دین ترین مخاطبان هم وقتی پای چنین فیلم‌هایی می‌نشینند انگار پذیرفته‌اند که خدا، مسیحیت و صلیب می‌تواند در مواجهه با شیطان کارکرد داشته باشد. از طرف دیگر همه پذیرفته‌اند که رفتار غیراخلاقی و یواشکی که نوعی گناه است، باعث ظهور و بروز شیطان میشود. فیلمنامه نویس چطور توانسته از باورهای ما به عنوان مواد اولیه استفاده کند؟
داستان در ژانر وحشت در اتفاقات روزگار ریشه دارد
دهقان منتقد سینما یادآور شد: این باور در ما نیست اما در مسیحیت هست. یکی از چیزهایی که در مسیحیت وجود دارد این است که اگر پای خودت را از گلیمت بیشتر دراز کنی، آغاز گناه است. مجموعه تمایلات نفسانی اگر کنترل شده و هدایت شده باشد، مشکلی نیست؛ جایی مشکل ایجاد میشود که به قول عوام، فضولی کنیم و بخواهیم فراتر از حدمان بدانیم.
این منتقد سینما در مورد شخصیت لیندا در فیلم سینمایی آنابل هم گفت: دو کاراکتر لیندا و جنی دو روی یک سکه‌اند. یا ما با این ورطه کار داریم یا آن طرف؛ و اتفاقا در جایی از فیلم به همین مسئله اشاره و اعتراض می‌کند که مگر قرار نبود ما هر دو یک سکه باشیم؟ چرا جر می‌زنی؟ این است که هر جا از این یکی بودن عدول می‌کند، مشکل ایجاد میشود.
وی افزود: از این دنیای مذهب و مسیحیت خارج شویم؛ در ژانر وحشت، اتفاقاتی که می‌افتد و منجر به درام میشود، موازی اتفاقات روزگار است. اگر در یک ستون زمان را بکشیم و جلو برویم و در ستون دوم اتفاقاتی که در جهان می‌افتد و به درد ژانر وحشت می‌خورد را بنویسیم به اتفاقاتی مثل جنگ‌های جهانی و مواد مخدر و حمله اتمی می‌رسیم که همه ریشه در گناه های انسانی دارند. سینمای ژانر وحشت با اتفاقات روز ارتباط مستقیم دارد.
خسرو دهقان در مورد موسیقی فیلم هم گفت: موسیقی فیلم دقیقاً مثل سری قبل همین فیلم ساخته شده و بخش پوستی احساس ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
ارتباطات عمیق نمادهای فیلم آنابل با مسیحیت
این فیلمنامه نویس در مورد نشانه‌ها و نمادها در فیلم سینمایی آنابل تاکید کرد: نشانه‌های حاضر در فیلم بیشتر به مسیحیت برمی‌گردد، مثل صلیب شکسته. برخی نشانه‌ها هم در فیلم لاتین هستند؛ کاری که با حروف لاتین می‌توانند انجام بدهند و انواع و اقسام اشکال را دربیاورند را ما با زبان فارسی نمی‌توانیم انجام بدهیم.
وی افزود: بافت فرهنگ و زبان لاتین امکان کار کردن با این علائم را می‌دهد و بخش زیادی از این علائم مسیحی و یونانی و ایتالیایی است. نشانه‌هایی که از این سرزمین‌ها می‌آید. اما عمده ترینش کلیسا و روحانیون و لباس آنهاست. در فیلم هم ارتباطات عمیقی با مسیحیت و نمادهای مسیحی وجود دارد.
وقتی تکنیک‌های سینمایی به ژانر وحشت کمک می‌کنند
مقدسیان در ادامه با اشاره به اینکه چطور مفاهیم تکراری که صبح تا شب می‌شنویم و به آن می‌خندیم، می‌تواند تبدیل به یک فیلم بشود و اینطور مورد توجه قرار بگیرد، گفت: اینجاست که می‌بینیم کارگردانی، فیلمنامه، تدوین و استفاده از نماهای مختلف و محل قرارگیری دوربین و صدابرداری و... معنی پیدا می‌کند. این فیلم را یکبار در حالت سکوت (بدون صدا) ببینید، متوجه می‌شوید که مفاهیم تاریکی و روشنایی چطور استفاده شده است.
وی افزود: به ما از کودکی گفته اند هر جا تاریکی هست لولو هم هست و هر جا نور باشد، لولو فرار می‌کند. در سکانسی از فیلم، برای اینکه شیطان بخواهد به این زندگی رسوخ کند چیست؟ لامپ ها را شل می‌کند تا تاریکی اتفاق بیفتد. و کارول کی نجات پیدا می‌کند؟ وقتی اولین روزنه ای که می‌بیند و نور را می‌بیند.
خسرو دهقان گفت: توی آثار ژانر وحشت این را داریم که مصلوب شدن مسیح، ۱۴ مرحله دارد و نکته‌ای که در فیلم‌ها رعایت میشود، نظم موجود در این روایت است. نکته دیگر اینکه در این فیلم‌ها، تماشاگران دیگر جوانها و میانسال ها نیستند و فقط نوجوانان هستند. چیزی که تماشاگر اصلی این فیلم را به هیجان می‌آورد، متفاوت است و به همین دلیل صدابرداری، نور، تدوین و موسیقی فیلم جوانانه است.
این نشست با پرسش و پاسخ حاضران در سالن به پایان رسید. جلسات نقد و بررسی فیلم‌های روز سینمای جهان هر دو هفته، سه‌شنبه‌ها در فرهنگسرای اندیشه برگزار میشود و علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به سایت تیوال، حضور خود را در جلسات رزرو کنند.
ارسال دیدگاه