تحلیل جامعه‌شناختی قانعی راد درباره ریشه‌های خشونت علیه کودکان

محمد امین قانعی راد در گفتگو با خبرنگار اجتماعی پانا، درباره افزایش خشونت علیه کودکان گفت: سیاست های جامعه به سمتی است که به نظر می رسد کسی برای جلوگیری از خشونت علیه کودکان قدمی بر نمی دارد. برخی خشونت هایی که شاهد آن هستیم دقیقا از طرف جامعه اعمال می شود، جامعه نسبت به حقوق کودک بی تفاوت است؛ نمونه اش کودکان کار هستند .

برخی خانواده ها به کودک به چشم منبع اقتصادی نگاه می کنند

وی ادامه داد: در زندگی عشیره ای و روستایی که طبیعی ترین حالت را دارد از کودک برای کار کردن در کنار خانواده استفاده می کنند، اما این نگاه پیشین است که هنوز برخی خانواده ها دارند و به کودک به عنوان یک منشاء درآمد می نگرند. این نگاه در اقتصاد سنتی وجود داشته است ولی در اقتصاد جدید دیگر جایگاهی ندارد. درحال حاضر کسانی که خودشان امکان کار کردن ندارند از کودکانشان به عنوان ابزار کار استفاده می کنند.

قانعی راد ادامه داد: به حقوق کودک باید جدای از حقوق های دیگران در جامعه پرداخت و نگاه ویژه تری به آن داشت. یکی از اصلی ترین حقوق کودک، حق بازی است. کودک باید بتواند بازی کند، بازی زندگی کودک را تشکیل می دهد. حق دیگر کودک، حق فراغت است، کودک نباید کار کند. حق آموزش و حق سلامت دیگر حقوقی است که باید به کودک داده شود .

ازدواج زیر ۱۸سال خشونتی بارز علیه کودکان است

قانعی راد در ادامه با اشاره به ازدواج در سنین پایین گفت: ازدواج دختران در سنین کمتر از ۱۸ سال نیز، دیگر خشونتی است که وجود دارد. که دلیل اصلی آن می تواند، عقاید و رسوم برخی از اقوام ایرانی باشد .

والدین کودک آزار

وی به نقش والدین در کودک آزاری اشاره کرد و گفت:کتک زدن کودکان نیز اگر ادامه دار باشد کودک آزاری محسوب می شود . در قانون ما اگر پدری کودکش را بکشد، قصاص نمی شود و فقط دیه می دهد . در بسیاری از موارد والدین به کودک به چشم یک منبع تسکین و خالی کردن خشم های روزمره نگاه می کنند. از طرفی دیگر بزرگسالان دوست دارند تاریخ سازی کنند و روی آینده کودک سرمایه گذاری کنند، در اکثر مواقع فکرشان به چیزی است که دوست داشته اند باشند و نشده اند و می آیند و آن آرزوی کودکی خود را روی فرزندشان پیاده می کنند. بدون در نظر گرفتن استعداد و علاقه کودک، او را به رشته ای می فرستند که خودشان دوست دارند. والدین می خواهند شخصیت رویاهای خودشان را روی کودکان اجرا کنند. همه این موارد اعمال خشونتی است که از طرف والدین و نا خواسته صورت می گیرد .

رئیس سابق انجمن جامعه شناسان ایران با تاکید بر نقش خانواده در آسیب های روحی کودکان ادامه داد: جامعه ما وضعیتی دوگانه دارد،اول فشار و اقتدار بیش از حد برخی از والدین است که کودک را اذیت می کند، دوم والدینی که کودک خود را در ناز و نعمت بیش از حد بزرگ می کنند که باعث انتظار بیش از حد کودک در آینده می شود .

فرهنگ عمومی باید نگران کودکان باشد

وی با تاکید بر اینکه والدین نباید فشارهای روحی خود را روی کودکان خالی کنند، ادامه داد: هر نوع تحولی که روی زندگی والدین رخ دهد، روی کودکان تاثیر مستقیم می گذارد؛ مانند طلاق، طلاق والدین باعث می شود تا همه به کودک به چشم فرزند طلاق نگاه کنند و تاثیر روانی جبران ناپذیری روی آینده کودک خواهد داشت. فرهنگ عمومی باید نگران کودکان باشد. افزایش فشار اقتصادی روی خانواده باعث می شود که امکانات کودک هم کمتر از قبل شود. این فشار ها نباید باعث شود که والدین عصبانیتشان را روی کودک خالی کنند .

این جامعه شناس ادامه داد: دیگر خشونتی که برعلیه کودکان وجود دارد، مجازات و اعدام کودک است. درکشور ما در سن کمتر از ۱۸ سال افراد مجازات شده و بعد اینکه به سن ۱۸ برسند اعدام می شوند، این نیز نادیده گرفتن حق کودکان است.تمام موارد گفته شده دست در دست هم می هند تا قوانین ما نتواند به جایی برسد .

مجلس نشینان نماینده دولت هستند نه نماینده مردم

قانعی راد با توجه به طولانی شدن تصویب لایحه حمایت از کودکان ادامه داد: نمایندگان مجلس شورای اسلامی نماینده دولت هستند تا نماینده مردم، که اگر این چنین نبود تا به حال باید لایحه حمایت از کودکان و نوجوانن به تصویب می رسید. وقتی ۳۰ درصد از جمعیت کشور را افراد زیر ۱۸ سال تشکیل می دهند چرا نمایندگان مجلس به فکر کمک به مردم کشورشان نیستند؟ کودکان سرمایه های آینده این کشور هستند وغفلت از آن ها، غفلت از جامعه است. ما باید بیش از این حواسمان به کودکان باشد .

قانعی راد در رابطه با تصویب لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان و تاثیرش در کمتر شدن کودک آزاری، گفت: تصویب این لایحه می تواند زیر بنای خوبی باشد و البته سبب اختلافات زیادی هم خواهد شد و مشکلات تازه پدید می آیند که غفلت های ما مشخص می شود. درست است که برخی می گویند تا فرهنگ سازی نشود قانون نمی تواند کمک کند، اما حواسمان باشد که این بهانه وقفه در تصویب قانون نیندازد، چراکه ما باید اول قانونی داشته باشیم و بعد در راستای اجرایش به دنبال فرهنگ سازی برویم .

چرا ما نمی توانیم مانع از افزایش کودکان کار شویم

این جامعه شناس درباره جمع آوری کودکان کارو برخوردهای نادرستی که با آنها شده است ،گفت: در قانون کودکان باید به این موضوع نیز توجه شود که چگونه باید با کودکان رفتار کنیم. کودکان کار باید به مدرسه بروند و آموزش ببینند، نباید در خیابان ها کار کنند. آسیب های وارده به کودکان باید به صورت جدی مورد بحث قرار گیرد تا بتوانیم راهی برای درمان این معضل پیدا کنیم. چرا می گوییم نمی شود جلوی این اتفاق را گرفت؟ چطور در کشورهای دیگر شده، ما نمی توانیم مثل کشورهای دیگر مانع افزایش کودکان کار شویم؟ ساماندهی کودکان کار به این معنا نیست که بیایم و در اقدامی همه کودکان را بدون در نظر داشتن برنامه قبلی جمع کنیم و بعد هم با رضایت خانواده تحویلشان دهیم. بلکه به این معناست که، ما باید برنامه ای مشخص داشته باشیم و با ریشه یابی این مشکل به کودکان کمک کنیم.

وظیفه نظام آموزشی چیست

قانعی راد، افزود: نظام آموزشی باید به کودکان آموزش دهد. کودک باید کار را بازی کند، نه اینکه کار کند. کودک با بازی کردن با مشاغل آشنا می شود . کودکان ما با فشار خانواده کلاس های گوناگونی می روند که باعث می شود تحت فشار باشند درحالی که برایشان سودی هم ندارد .

قانعی راد درباره آموزش و تاثیر آن بر کاهش کودک آزاری، گفت: آموزش یک امر نسبی است . ما نمی توانیم بگوییم صد در صد پیشگیری می کند. کودک از آگاهی زیادی برخوردار نیست و نمی توانیم بگوییم آموزش می تواند کامل کمک کند. آموزش می تواند روی برخی کودکان تاثیر بسیاری بگذارد و آنها را از آسیب هایی که قرار است تهدیدشان کند نجات دهد، اما ممکن است روی برخی دیگر هیچ تاثیری نداشته باشد. حواسمان باشد که با آموزش بیش از اندازه باعث نشویم کودکی را از کودکان بگیریم .

بیش از کودکان روی آموزش والدین کار شود

وی ادامه داد: معضل دیگری که با آن روبه رو هستیم، ترسی است که همیشه به دل کودک می اندازیم، همیشه به کودک می گوییم نباید تنها بیرون برود، چون دزد در کمین است و یا ممکن است برایش حادثه های ناگواری پیش آید. پس بیشتر از کودک، ما باید روی آموزش به والدین کار کنیم، که چگونه از کودک خود مراقبت کنند .