اهتمام قوه‌قضاییه برای ریشه‌یابی دلایل بروز حوادث جاده‌ای

سوانح رانندگی به خصوص در بخش حمل و نقل عمومی در سال‌های اخیر اگرچه رو به کاهش بوده اما هر بار با وقوع این قبیل حوادث، خانواده‌های بسیاری در داغ عزیزانشان نشسته‌اند؛ از حادثه آتش‌سوزی اسکانیا در اتوبان تهران - قم گرفته تا حادثه واژگونی اتوبوس دانش‌آموزان و حالا حادثه‌ای در جاده جاجرود.
در این بین وظیفه اصلی بر دوش مسئولان وزارت راه و پلیس راهور است تا ایمنی جاده و سفرها را فراهم کنند و از آمار تلفات جاده‌ای بکاهند. مسئولان قضایی هم به میدان آمده‌اند تا در راستای وظیفه پیشگیری از وقوع جرم، به نقش نظارتی و حمایتی خود در این راستا بپردازند.
بامداد روز سه‌شنبه بود که یک دستگاه اتوبوس با ۳۹ سرنشین که در جاده قدیم تهران به آبعلی در حرکت بود با سقوط به داخل دره‌ای در جاجرود، ۲۸ مصدوم و ۱۱ کشته برجای گذاشت. این حادثه در حالی رخ داد که تنها دو هفته از واژگونی اتوبوس حامل دانش‌آموزان هرمزگانی در حوالی داراب گذشته و حال و هوای جامعه همچنان در سوگ نخبه‌های از دست رفته بود. در همین میان سازمان پزشکی قانونی کشور هم آماری از حوادث رانندگی جاده‌ای اعلام کرد که کمی قابل تامل است. طبق گزارش پزشکی قانونی کشور، در پنج سال گذشته (۱۳۹۱ تا ۱۳۹۶) ۹۱۹ نفر در حوادث رانندگی اتوبوس‌های مسافربری جان خود را از دست دادند که بیشترین آن با ۲۳۷ نفر در سال ۱۳۹۱ و کمترین آن با ۱۷۲ نفر در سال گذشته به ثبت رسیده است. البته بر اساس این گزارش، آمار تلفات جاده‌ای در اتوبوس‌های مسافربری از سال ۱۳۹۱ تاکنون روندی نزولی داشته و هر سال شاهد کاهش این آمار نسبت به سال قبل از آن بوده‌ایم. به عنوان مثال در سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۵ به ترتیب ۲۳۷، ۲۰۷، ۱۱۵، ۱۸۸ و ۱۷۲ نفر در تصادف اتوبوس‌های مسافربری جان خود را از دست دادند. با این وجود، گاهی گستردگی این حوادث به حدی می‌رسد که نیاز به ورود جدی و قاطعانه مسئولان به شدت احساس می‌شود و شاید یک بررسی و آسیب‌شناسی از این گونه حوادث بتواند مقدمات کاهش و پیشگیری از بروز آنها را فراهم کند. حادثه واژگونی اتوبوس حامل دانش‌آموزان هرمزگانی هم نمونه‌ای از این موارد بود که با وقوع آن‌، بسیاری از مسئولان قضایی وارد گود شدند و در چارچوب اختیارات خود، در حال رسیدگی به چند و چون ماجرا هستند.

دستور رییس دستگاه قضا برای بررسی علل تلفات جاده‌ای
دستور رییس قوه قضاییه به دادستان کل کشور برای شناسایی نقاط آسيب به منظور پيشگيري از حوادث مشابه و کاهش تلفات جاده‌اي و همچنین رسیدگی‌های احتمالی قضایی، یکی از همین اقدامات به شمار می‌رود.آیت‌الله آملی لاریجانی در جلسه مسئولان عالی قضایی ضمن ابراز تأسف از حادثه واژگونی اتوبوس حامل دانش‌آموزان دختر هرمزگانی در شهرستان داراب، تأکید کرد: با وجود تلاش همه دستگاه‌ها از جمله نیروی انتظامی برای کاهش تلفات جاده‌ای، میزان این تلفات زیاد است و باید موارد مربوط به خطای انسانی در وقوع این حوادث به طور جدی کاهش یابد؛ گرچه طبیعی است که میزان تصادفات را نمی‌توان به صفر رساند. بر همین اساس از آنجا که موضوع، مربوط به حقوق عامه است از دادستان کل کشور می‌خواهم که با همراهی وزرای مربوطه به این موضوع ورود کند تا علاوه بر رسیدگی‌های احتمالی قضایی، با چاره‌اندیشی و همفکری نقاط آسیب برای پیشگیری از حوادث مشابه و کاهش تلفات جاده‌ای شناسایی شود.

کارگروه ویژه رسیدگی به مشکلات و دلایل وقوع حوادث رانندگی
در پی این دستور، اواسط هفته گذشته جلسه ویژه‌ای با محوریت رسیدگی به سوانح و حوادث رانندگی در محل دادستانی کل کشور برگزار شد و حجت‌الاسلام منتظری دادستان کل کشور با تاکید بر ضرورت کاهش و کنترل حوادث رانندگی در سطح کشور خواهان اتخاذ تصمیمات بازدارنده‌تر در این زمینه شد و اظهار کرد: با توجه به کثرت وسایل نقلیه و افزایش سالانه مسافرت‌ها ضرورت دارد که تمام دستگاه‌های متولی با تعامل و همفکری درخصوص کاهش هرچه بیشتر حوادث رانندگی تلاش کنند و قوه قضاییه و دادستانی کل کشور نیز بر حسب وظیفه خود از هیچ کمکی در این زمینه دریغ نخواهد کرد.
ناگفته نماند که نخستین دستاورد از نخستین جلسه ویژه در این خصوص، تشکیل کارگروهی تحت عنوان «کارگروه ویژه رسیدگی به مشکلات و دلایل وقوع حوادث رانندگی» بود.
جعفری دولت‌آبادی دادستان تهران هم در جلسه اخیر خود در دادستانی، به آمار جهانی تصادفات رانندگی نیز اشاره کرد و گفته بود: از هر ۱۰۰ هزار نفر در اروپا حدود ۱۰ نفر، در آمریکا حدود ۱۶ نفر، در آفریقا ۲۶ نفر، در آسیای جنوب شرقی ۱۷ نفر و در غرب مدیترانه ۲۰ نفر بر اثر تصادفات فوت می‌کنند. دادستان تهران به لزوم تامین امنیت سرنشینان و عابران پیاده اشاره و اظهار کرده بود: حسب بررسی‌های صورت گرفته، سرنشینان وسایل نقلیه با ۳۳ درصد بیشترین آمار آسیب‌دیدگان را در تصادفات وسایل به خود اختصاص می‌دهد. وی تاکید کرد مأمورین پلیس و سرپرستان دادسراها باید نسبت به تأمین امنیت سلامت مسافران در حمل و نقل شهری و جاده‌ای توجه کنند.

اعلام آمادگی دادستانی تهران برای کمک به پلیس
جعفری دولت‌آبادی با اشاره به لزوم برخورد، رانندگی حین مستی به عنوان رفتار مجرمانه، از اعلام آمادگی دادستانی تهران برای کمک به پلیس در این زمینه خبر داده و از سرپرستان دادسراهای ارشاد و راهور خواست برای کسانی که حین مستی رانندگی میکنند، مجازات‌های تکمیلی از جمله محرومیت از رانندگی به مدت مشخص، ابطال پروانه رانندگی و نظایر آن از محاکم درخواست کنند.

شناسایی و اصلاح نقاط حادثه‌خیز جاده‌ها با هدف کاهش تصادفات
موضوع ریشه‌یابی دلایل بروز حوادث جاده‌ای و لزوم شناسایی نقاط حادثه خیز، تا کلان‌شهرهای دیگر هم با واکنش‌هایی از سوی مقامات قضایی همراه بود. به عنوان مثال حسن رحیمی دادستان عمومی و انقلاب اصفهان ضمن تاکید بر لزوم شناسایی نقاط حادثه‌خیز، اصلاح آن و تعیین نقش این نقاط حادثه‌خیز در بروز تصادفات رانندگی از سوی مراجع مسئول، با اشاره به افزايش آمار مصدومان ناشي از حوادث رانندگي در سطح این استان گفت: ضروري است مسئولان نهادها و سازمان‌هاي ذي‌ربط با بررسي و تعيين علل و عوامل دقيق، راهکارهاي مؤثر را جهت کاهش جرايم مرتبط با راهنمايي و رانندگي مديريت کنند.
وي افزود: با توجه به الزامي بودن بيمه‌نامه شخص ثالث به حکم قانون، پليس ملزم به متوقف کردن خودروهاي بدون بيمه تا اخذ اين بيمه‌نامه است. رحیمی همچنين بهره‌گيري از ظرفيت قانوني در جرايم راهنمايي و رانندگي را مهم دانست و تاکید کرد: يکي از راهکارها، بهره‌گيري حداکثري از قوانين مرتبط با جرايم و تخلفات ترافيکي و رانندگي است که با اجراي کامل و دقيق آن مي‌توان به کاهش آمار در اين حوزه امیدوار بود. وی اظهار کرد: ايجاد و تقويت فرهنگ ترافيک و ارایه آموزش‌های لازم در این خصوص قطعا از راهکارهاي مؤثر و مهم محسوب در کاهش تصادفات خواهد بود.

/ حسین باریکلو /