نخستین بار طرح اصلاح ساختار قامتی دانش آموزان در استان یزد برگزار شد

طبق آمار کشوری پشت گرد یا پشت خمیده که بر اثر بد نشستن دانش آموزان به وجود می آید، شایع ترین نوع ناهنجاری قامتی است .

ضمنا ناهنجاری های قامتی اختلال رایجی در میان ایرانی ها است. عوامل زیادی در به وجود آمدن این اختلال دخیل هستند که بسیاری از آنها ریشه در فرهنگ و سبک زندگی مردم دارند.

عادت هایی مثل حمل کیف ها و کوله پشتی های سنگین، و استفاده از نیمکت های غیراستاندارد مدارس که از مهم ترین عوامل ایجادناهنجاری های قامتی در دانش آموزان محسوب می شوند.

بد نیست درمورد رعایت استانداردهای کیف و کفش بیشتر بدانیم. ناهنجاری قامتی دانش آموزان طیف وسیعی را در بر می گیرد، یکسری از این ناهنجاری ها مربوط به مشکلات مادرزادی است و شامل گوژپشتی، انحرافات ستون فقرات و افتادگی شانه ها می شود.

سری دیگر از این اختلالات اکتسابی هستند و به علت درست استفاده نکردن از وسایل و انجام ندادن ورزش لازم، نامناسب نشستن و راه رفتن و حتی خواب رفتن ایجاد می شوند. این اختلالات هم شامل انحراف ستون فقرات عملکردی، افتادگی شانه ها و گرد بودن ناحیه پشت، و در خانم ها گودی کمر بیشتر شایع ا ست.

● استانداردها را رعایت می کنیم

مهم ترین بحث در این رابطه کیف یا کوله مدرسه است. نخستین مسئله ای که در این مورد باید رعایت شود، این است که سعی کنیم دانش آموز کیف همراه خودش نداشته باشد. یعنی شرایط مدرسه از نظر رفاهی طوری باشد که کودک نیاز به حمل این همه لوازم نداشته باشد و یا حداقل امکانات را با خودش ببرد. در حال حاضر که این شرایط وجود ندارد، باید به استانداردسازی کیف پرداخت؛ آن هم از نظر حجم و وزن کیف. یک اتفاق نظر صددرصد وجود ندارد که وزن کیف چقدر باشد، ولی آمارها می گویند بین ۸ تا ۱۵ درصد وزن کودک بسته به سنی که دارد، برای وزن کیف مناسب است.

● روش درست حمل کیف

این روزها روش مناسبی در استفاده از کوله پشتی مرسوم است؛ استفاده از بندهای شانه و انتقال فشار به دو طرف بدن این روش قابل قبولی است زیرا تا چند سال قبل کیف با یک دست حمل می شد یا کوله پشتی فقط در یک طرف بدن قرار می گرفت و خوشبختانه این روش الان دیگر منسوخ شده است.

● بندهای کوله، در دو طرف بدن

نه، این کافی نیست چون کوله پشتی به هیچ وجه نباید آویزان باشد.

باید تعادل بدن را کاملا حفظ کند و ثابت باشد یعنی هنگام حرکت تکان نخورد. علاوه بر این، برش تسمه های کوله باید به اندازه کافی پهن باشد که نقطه فشاری موضعی ایجاد نکند؛ یعنی باید فاصله ای بین ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر برای پهنای باند تسمه ها تعبیه شود. همچنین کوله باید پد هم داشته باشد، قابل شست و شو و نرم بوده و جنس آن هم تجریحا بافتنی یا نایلون بوده و رنگ کوله هم باید کاملا از دور دیده شود و امنیت کودک را حفظ کند. همچنین کوله پشتی باید به اندازه کافی جا داشته باشد و فضای آن به هیچ وجه متمکز نباشد چون در غیر این صورت همه لوازم یک جا جمع می شوند، علاوه بر این، پهنای کیف باید بتواند پشت کودک را از زیر کتف و اطراف ستون فقرات کاملا پوشش دهد.

● استانداردهای کفش

استاندارد بودن کفش یکی از جنبه های مهمی است که رعایت نکردن و اختلالات ناشی از آن محدود به پایین تنه نخواهد شد بلکه منجر به اختلالات ستون فقرات، کمر، گردن و حتی سیستم داخلی بدن و عضلات ران می شود. پس به کفش به عنوان یک وسیله خیلی عادی نباید نگاه کرد. به دلیل شناسایی این اختلالات است که توصیه می کنیم کودکانی که در سنین مدرسه هستند باید حتما از نظر اختلالات پا غربالگری شوند. بررسی اولیه اختلالاتی که ممکن است وجود داشته باشد، باید انجام شود و درصورت وجود اختلال، کفش های طبی خاص باید تجویز شود.

● خصوصیات درون و بیرون کفش

پاشنه کفش باید حداقل سه سانتی متر باشد. مورد دیگر این است که برای حفظ قوس داخلی کف پا، باید ناحیه پاشنه در قسمت جلو و جنس پاشنه هم باید کاملا منعطف و فشرده باشد. همچنین توصیه می کنیم کفی پا باید تا ناحیه قوزیک پا بوده و تا بالای قوزک ادامه یابد. این توصیه به دلیل جلوگیری از انحرافات هنگام حرکت است چون کودکان تحرک زیادی دارند.

لایه درونی کفش نرم باشد یا سفت؟ این لایه باید حتما نرم باشد به طوری که نیروی جاذبه زمین را به راحتی جذب کند چون سفت بودن این لایه منجر به انتقال نیرو از زمین به پا می شود و دردهای ستون فقرات و دردهای موضعی را ایجاد می کند اما لایه بیرونی کفش یعنی کف آن باید سفت باشدو پنجه کفش حتی الامکان گرد باشد تا از شصت پای کج جلوگیری شود .

● امکان بهبود وجود دارد

افرادی که مستعد ابتلا به انحرافات ستون فقرات هستند، درصورت رعایت نکردن موارد صحیح حرکتی به این اختلالات مبتلا می شوند.

همچنین در کودکان دنر مرحله رشد که لایه غضروفی ساختاردهنده استخوان شکل نگرفته، به علت فشار نامتقارن، ناهنجاری های ستون فقرات کم کم خود را نشان می دهد. این فشارها در کودکان دردهای موضعی هم ایجاد می کند به خصوص در عضلات، به طوری که عضلات بدن بعد از مدتی دچار گرفتگی می شود.

اختلالات ناشی از مشکلات مادرزادی با درمان های جراحی تا حدی بهبود می یابند اما اختلالات اکتسابی با رعایت وضعیت مناسب نشستن و کارکردن و انجام ورزش های کششی و تقویتی، همچنین درمان های فیزیوتراپی و استفاده از وسایل کمکی طبی برطرف می شوند. فراموش نکنیم که اختلالات ساختار قامتی در دختران حداکثر تا ۱۶ سالگی و در پسران تا ۱۸ سالگی قابل درمان هستند. ازجمله ساده ترین روش های کاهش درد ناشی از این اختلالات می توان به صحیح نشستن (با توجه به اینکه حدود یک سوم از کل زندگی افراد به خواب و استراحت می گذرد ،وضعیت صحیح دراز کشیدن و استراحت در حالت نشسته بسیار مهم است ) در محل کار و زندگی اشاره کرد که با تقویت عضله های قسمت پایین و اطراف ستون مهره ها در درمان ناهنجاری اسکلتی موثر است.