رمان تاریخی، حاصل رمانتیسم خیال‌پردازانه است

به گزارش خبرگزاری پانا، امین فقیری در جلسه نقد کتاب "تاج سر کرانه" گفت: در برهه‌هایی از تاریخ مردمی که در جستجوی آرامش و امنیت‌اند قهرمانانی از تاریخ گذشته را فرامی‌خوانند، در این رهگذر نویسندگانی که می‌خواند داستان‌شان عبرت‌آموز باشد، قهرمانانی کاملاً مشابه افراد عادی، که هم خصایص مثبت و پسندیده و هم خصایص منفی و نکوهیده دارند را در داستان خود می‌پرورند. رمان تاریخی، حاصل رمانتیسم خیال‌پردازانه است.
وی با اشاره به تاریخ ورود این ژانر ادبی به ایران افزودند: ترجمه سه تفنگدار، غرش طوفان، همچنین شمس و طغرا، پهلوان زند و... زمینه رشد این نوع نوشته در ادبیات ایران را فراهم ساخت که با توجه به نام داستان‌ها می‌توان گفت که تأثیر ادبیات قرن هجده خصوصاً ادبیات فرانسه و انگلستان کاملاً مشهود است.
فقیری افزود: این ادبیات را می‌توان آنها را به دو دسته تقسیم کرد: یکی داستان‌هایی چون سه تفنگدار و شمس و طغرا با استفاده از عنصر تخیل شخصیت‌هایی از تاریخی را بازآفرینی می‌کنند که مابه‌ازای بیرونی ندارند و تنها تاریخ حضور آن اشخاص برای نویسنده مهم بوده است. دسته دیگر نیز افرادی هستند که به حوادث تاریخی کاملاً پایبندند، این نویسندگان نمی‌توانند ادعا کنند که رمان نوشته‌اند. هرچند که اثرشان از نظر تاریخی حائز اهمیت باشند.
وی گفت: این نگرش نیت محمد ولی‌زاده را می‌توان ادای دین به یکی از شخصیت‌های مظلوم خطه جنوب و شناساندن فردی ساده‌دل و خوش‌طینت دانست. نویسنده داستان را در ۲۴ قسمت سامان داده که در هر بُرش شخصیت و زندگی رئیس‌علی را به‌دقت مورد بررسی قرار می‌دهد.
مدرس پیش‌کسوت داستان در فارس صحنه‌های این کتاب را تا حد امکان موجز عنوان کرد و افزود: این ایجاز گاهی به‌زیان ساختار رمان تمام می‌شود. این موجزنویسی خصوصاً در صحنه کشته‌شدن رئیس‌علی بیشتر به داستان ضربه زده است.
فقیری اضافه کرد: طرح و توطئه به‌خاطر تکیه نویسنده بر دیالوگ جایی در داستان ندارد. رئیس‌علی در ابتدا مردی ساده‌دل است که برای کارهایش به اجازه نیاز دارد و این باعث می‌شود که افرادی چون زائرخضرخان او را جدی نگیرند.
وی ادامه داد: نویسنده به تحریکات آیت‌الله ‌مرتضی اهرمی در حرکت رئیس‌علی اشاره می‌کند و از روحانیانی چون آیت‌الله بلادی، برازجانی و سیدعبدالحسین لاری نیز یاد می‌کند. اما بهتر بود از حاج‌علی‌آقا ذوالریاستین و آیت‌الله محلاتی و سیدمحمدباقر دستغیب که در این جنبش نقش مهمی داشتند نیز اشاراتی می‌کردند.
فقیری در پایان نپرداختن به زن ها را نقطه ضعف دیگر داستان دانست اما دیالوگ های حساب شده و زیبا و توصیفات کارآمد را از خصایص جالب و قابل توجه داستان خواند.