در خانه با فرزندانمان درباره امید به آینده صحبت کنیم

عزیزالله بابلی، رئییس اداره مشاوره شهر تهران در گفت وگو با پانا می گوید: می‌توانیم با رعایت موارد بهداشتی که از جانب وزارت بهداشت مطرح می شود و توصیه هایی که مشاوران و روانپزشکان این حوزه دارند، این روزها را به‌سلامت پشت سر بگذاریم، فقط باید به موارد روانشناسی توجه کنیم.
این مدرس دانشگاه و مشاور خانواده از نحوه برخورد والدین با فرزندانشان در این روزها عنوان می‌کند: خانواده ‌ها این روزها باید بیشتر مطالعه کنند تا بدانند چگونه با فرزندانشان برخورد کنند. دانش‌آموزی که ساعتها در مدرسه در حال گفتگو و خنده بوده؛ حالا باید پدر و مادر جایگزین مدرسه شوند و ساعت‌ها دانش‌آموزشان را در خانه نگه دارد. پس قاعدتا نیازمند برنامه‌ریزی است. بر این اساس، والدین باید برنامه‌های سرگرم‌کننده متنوعی متناسب با تیپ شخصیتی فرزندشان، علاقه و سلیقه‌شان، داشته باشند تا بتوانند این بحران را با همدلی پشت سر بگذارند.
او در ادامه بیان می‌کند: باید ببینیم چه کنیم تا تاب‌آوری و امیدواری‌مان بالا برود و این دو مورد، در این فضایی که هستیم بسیار مهم است. طبیعتا هر چه بیشتر بر مساله کرونا تاکید کنیم، استرس بیشتر می‌شود. ما بزرگترها باید بر موارد بهداشتی که وزارت بهداشت اعلام می‌کند، تامل داشته باشیم و آنها را اجرا کنیم؛ اما از آن‌طرف حواس‌مان به سوالات بچه‌ها باشد و اجازه دهیم بچه‌ها نگرانی‌هایشان را به‌راحتی اعلام کنند. مهمترین نکته، آرامش والدین است. وقتی دانش‌آموزان ببینند والدین در حین اینکه اخبار را رصد می‌کنند، آرامش خود را دارند؛ قطعا دانش‌آموز هم الگو می‌گیرد. معمولا در روانشناسی این موضوع عنوان می‌شود که پشت سر مادران مضطرب، بچه های مضطرب هستند. اما توصیه اکید من این است که، والدین آن آرامش واقعی را داشته باشند و از امیدواری در خانه صحبت کنند و بچه ها را به فضای آینده و به خوشحالی‌هایی که پیش‌رو است، ببرند.

فرزندان مان را بمباران خبری نکنیم
بابلی، با اشاره به اینکه نباید فرزندانمان را بمباران خبری کنیم، تاکید می‌کند: ما بزرگترها دایما نباید فرزندمان را بمباران اطلاعاتی بکنیم. برخی از بچه‌ها تیپ شخصیتی A و درون‌مایه مضطربی دارند. والدین روحیات فرزندشان را به‌خوبی می‌دانند. به این نوع بچه ها نباید دایم خبر داد و آنها را نصیحت کرد. این نوع بچه‌ها خودشان دقیقند و دست‌های‌شان را می شویند و رعایت بهداشت را دارند، پس دیگر نیازی نیست دایما والدین حجمی از اضطراب را به آنها وارد کنند. از طرفی بگذاریم بچه ها احساسات‌شان را بیان کنند و سوال بپرسند؛ ما هم کوتاه و دقیق و واقعی به آنها پاسخ بدهیم.
او می‌افزاید: خانواده‌هایی که بچه‌های مضطرب دارند، نیازی نیست اخبار ساعت‌های مختلف را ببینند؛ چون در این شرایط بچه‌ها با وجود اینکه ظاهرا مشغول کار خود هستند، اما دایما والدین‌شان را رصد می‌کنند. والدین بدانند که خودشان باید و می‌توانند اطلاعات‌شان را بالا ببرند؛ اما نیازی نیست حتما این اطلاعات را به فرزندان منتقل کنند.
بابلی درباره نحوه برخورد با بازی‌های کودکان در منزل نیز می گوید: این روزها که دانش‌آموزان تمام ساعت در منزل هستند دایما به آنها تذکر ندهیم. حتی شده از همسایه‌ها بخاطر سر و صدای فرزندمان عذرخواهی کنیم، اما کودک را محدود نکنیم. دانش‌آموز متوجه می‌شود که تا دیروز بخاطر همان سر و صدا تذکر می‌گرفت؛ اما اکنون نه و همین برایش حضور در خانه را خوشایند می‌کند. همچنین والدین با کودک و نوجوان‌شان در منزل بازی کنند.
او می افزاید: خوشبختانه در شرایط کنونی همین بیماری بسیار کمک کرده که خانواده‌ها زمان بیشتری در کنار هم حضور داشته باشند و روش کنار هم‌بودن را مدیریت کنند. با این اقدام لحظات خاطره‌انگیزی خواهند داشت. من مطمئنم شیوع کرونا و خانه‌نشینی در این روزها، همدلی بین مردم و خانواده‌ها را بیشتر کرده و اگر آمار و ارقامی بگیرند، متوجه می‌شوند که بزه کمتر شده است؛ چون حس خوب حضور در خانواده، معنویت را بالا می‌برد. حتی همان نماز و دعا برای دوری از این بیماری، در خانواده آرامش ایجاد می‌کند و بسیار بر کودک اثر دارد. من پیشنهاد می‌کنم در این روزها تلویزیون را خاموش کنیم و با هم گپ بزنیم و بازی‌های مختلف را با جمع خانواده انجام دهیم.

نشاط و امیدواری را به خانه ببریم
او با اشاره به فاکتورهای سلامت روان، عنوان می‌کند: موضوع مهم دیگر توجه به غذا است. نوشیدن آب مهم است و همین آرامش می دهد. تمرین‌های ذهنی از دعا گرفته تا تمرین‌های یوگا و ورزش های مختلف نیز برای آرامش روان اثرگذار است. مثلا؛ کودکی که تکواندو کار می‌کرده و اکنون در خانه مانده است را نباید محدود کرد، بلکه در همان خانه باید برایش فضایی ایجاد کنیم تا بتواند تمرین کند. فضای سلامت روان فاکتورهای زیادی دارد؛ اما دو شاخص مهم دارد که بفهمیم سلامت روان داریم یا خیر. ۱) وقتی فضا شاد است و ۲) زمانی‌که فرد امیدوار است. بعد از نشاط و امیدواری قاعدتا انسان کارهایش را بهتر انجام می دهد. خانواده‌ها توجه کنند که اگر یکی از این دو فاکتور را ندارند، حتما برای رسیدن به امید تلاش کنند و حتی مادرها در خودشان هم این مهم را ببینند تا تاثیر بهتری روی فرزندشان بگذارند.

این مشاور تاکید می‌کند: والدین خودشان باید الگوی عملی، شادابی، متانت و آرامش برای بچه هایشان باشند. البته من از مشاوران مدرسه هم درخواست می‌کنم که آزمون‌های سلامت روان پایه هفتم و هشتم را رصد کنند و بر اساس آن، بچه‌هایی که از قبل هم اضطراب بالایی داشتند را شناسایی کرده تا با اجازه والدین‌شان بتوانند با مشاور تماس بگیرند.
بابلی با اشاره به برنامه‌های انجام شده در حوزه مشاوره شهر تهران، می گوید: در مدت زمان حضورم در اداره مشاوره شهر تهران بنا را بر این گذاشتیم که هر ماه پیامی با توجه به مناسبت آن ماه، برای همکاران و خانواده های دانش‌آموزان‌مان ارسال کنیم. این روزها که موضوع کرونا پیش آمد، همت کردیم و خوشبختانه ۸ مطلب علمی و تخصصی با کمک کلینیک تخصصی توحید و همکاران اداره مشاوره آماده کرده و در اختیار همکاران‌مان قرار دادیم تا اطلاع دهیم که وقتی بچه ها در خانه هستند، خانواده ها چه باید بکنند تا زمانشان مدیریت شود. از مدیریت و برنامه‌ریزی درسی گرفته تا مدیریت روانی خانواده و کم‌کردن استرس‌ها.

ضرورت استفاده از مشاوره برای دانش‌آموزان
او تصریح می‌کند: این روزها ممکن است بچه ها بخاطر فشار روانی موضوع کرونا و ماندن طولانی‌مدت در خانه دچار فرسودگی ذهنی و خستگی شوند. ما در شهر تهران ۱۹ مرکز مشاوره، در مناطق ۱۹ گانه داریم. برخی مراکز مخصوص انجمن اولیا و مربیان است و برخی مراکز برای مشاوره دانش‌آموزی است که مستقیم زیر نظر اداره مشاوره است. افرادی که تخصص این حوزه را داشتند و حتی مجوز تاسیس مرکز را داشتند، دعوت به همکاری شدند. این افراد در روزهای مشخص شده‌ای به دانش‌آموزان مشاوره می‌دادند. کلینیک توحید نیز با توجه به اینکه تخصصی‌تر است قاعدتا افراد متخصصی دارد و در این فضایی که تعطیل بود، به فعالیت خود ادامه می‌داد تا مراجعانی که وضع اورژانسی داشتند را رسیدگی کنند و به آنها مشاوره دهند.

بابلی در ادامه به پانا می‌گوید: همگام با شرایط موجود جامعه که نگاه قرنطینه‌ای در آن وجود داشت، قرار شد مراکز مشاوره‌مان در این روزها که نیاز بیشتری به آنها احساس می‌شود و هر لحظه ممکن است خبرهای ناگواری را دانش آموز بشنود و آسیب ببیند، فعال باشند. بر این اساس، به مشاوره های تلفنی روی آوردیم. اولین اقدام این بود که شماره اکثر پرسنل خودمان در سایت اداره کل منتشر شد تا دانش‌آموزان در زمان اداری و غیر اداری مشاوره تلفنی بگیرند.

همین کار در مناطق هم انجام شد. البته با توجه به سیاست مدرسه‌محوری گفتیم اگر مناطق نیاز می‌بینند همین کار را در منطقه خودشان هم انجام دهند. همچنین اعلام کردیم در این روزها مخاطب ما صرفا دانش‌آموزها نیستند و هر کسی در این موضوع مشکلی دارد تماس بگیرد. همانطور که پزشکان، پرستاران و معلمان ما واقعا انرژی می‌گذارند، مشاوران و روانشناسان هم در حد توان کنار مردم جامعه باشند.