افزایش امید به زندگی و کاهش مرگ و میر مادران در ۴۰ سال گذشته

از شاخص‌های مهم برای سنجش میزان توسعه یافتگی و رفاه مردم، بررسی وضع بهداشت، درمان و سلامت است. پیش از انقلاب اسلامی تعداد زیادی از شهرها و روستاهای کشور از پزشک و امکانات بهداشتی محروم بودند، به همین دلیل بعد از انقلاب اسلامی یکی از اهداف کشور بالا بردن سطح سلامت و ایجاد شرایط لازم برای دسترسی عادلانه و فراگیر مردم به خدمات بهداشتی درمانی مناسب تعریف شد. از دستاوردهای مهم در این زمینه می‌توان به افزایش پوشش واکسیناسیون، میزان پزشک و میزان مراکز بهداشتی و درمانی و کاهش نرخ خام مرگ و میز اشاره کرد که تماما ناشی از برنامه‌ریزی‌های دقیق در این زمینه بوده است.

به این موارد باید توسعه و تکمیل تجهیزات مراکز بهداشتی و درمانی را نیز اضافه کرد که نشان از بهبود کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی ارائه شده در کشور دارد. مراکز بهداشتی درمانی در دهه‌های گذشته تا جدی توسعه یافته‌اند که در چند سال اخیر میزان نیاز به احداث مراکز بهداشتی و درمانی جدید روندی کاهشی در پی گرفته است.

زنان به عنوان مادر، محور سلامت خانواده‌اند و مرگ و میر، ناتوانی و رفتارهای آنها همه ابعاد سلامت خانواده را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مرگ و میر مادران به دلیل عوارض بارداری و زایمان از مهم‌ترین شاخص‌هایی است که نشان‌دهنده توسعه کشورها است، این شاخص تابعی از وضع سواد زنان، شبکه راه‌های روستایی، دسترسی به فوریت‌های مامایی و زایمان، هزینه خدمات درمانی، وجود شبکه‌های ارتباطی مخابراتی درآمد خانوار و .... است. یکی از اهداف انقلاب اسلامی، بالابردن سطح سلامت و ایجاد شرایط لازم جهت دسترسی عادلانه و فراگیر آحاد مردم به خدمات بهداشتی و درمانی مناسب بوده است.

در ۴۰ سال اخیر با تصویب و اجرای ۶ برنامه توسعه اقتصادی - اجتماعی و برنامه‌ریزی جهت تحقق اهداف توسعه هزاره، شاخص‌های بهداشتی و درمانی کشور ارتقا یافته و فعالیت‌های بسیاری در جهت کاهش مرگ و میر زنان و مادران صورت گرفته و نتایج خوبی در پی داشته است. روند مرگ و میر مادران در ایران نشان می‌دهد که کشور ما جزء کشورهای موفق در دستیابی به اهداف توسعه هزاره بوده است و طی سال‌های ۶۷ تا ۹۱ شاهد کاهش ۷۲ واحدی شاخص مرگ و میر زنان و مادران بوده‌ایم. به موازات کم شدن میزان خام مرگ و میر زنان و بالاخص مرگ و میر مادران، امید زندگی در زنان روندی مثبت را تجربه کرده است و در سال‌های ۵۵ تا ۸۵ بیش از ۱۹ سال به طول مدت زندگی زنان افزوده شده است.

نمودارهای زیر شاخص‌های امید به زندگی، میزان مرگ و میر مادران، میزان مرگ و میر اطفال زیر ۵ سال و میزان مرگ و میر اطفال زیر یکسال را طی سال‌های ۵۶ تا ۹۶ نشان می‌دهد.

ا