آبگیری سد ایلیسو اراضی کشاورزی عراق و سوریه را به کانون گردو غبار در ایران تبدیل می‌کند

مسعود تجریشی در گفت‌وگو با پانا با اشاره به مخاطراتی که آبگیری سد ایلیسوی ترکیه بر محیط زیست کشور ما دارد، گفت: اتفاقی که با آبگیری کامل این سد می‌تواند بیفتد این است که هر چه آبگیری در بالادست افزایش یابد باعث می‌شود زمین‌های کشاورزی در پایین‌دست، کمتر بتوانند برای بهره‌برداری از آب استفاده کنند و این یعنی خارج شدن زمین‌های کشاورزی از مدار بهره‌برداری که در نهایت به تولید گرد و خاک منجر می‌شود.

معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: مطالعاتی در این زمینه طی پنج سال گذشته انجام شد البته آن زمان سد ایلیسو آبگیری نشده بود و مقدار رهاسازی دجله و فرات آنقدر نبود که بتواند اثرات خود را نشان دهد. این مطالعات حاکی از این است که کانون‌هایی که در شش ماه اول سال، ایران را از خارج کشور تحت تأثیر قرار می‌دهد عمدتا از کشورهای سوریه، عراق، اردن و شبه جزیره عربستان است.

وی ادامه داد: بخشی از اراضی کشاورزی کشور سوریه در گذشته از سوی کشاورزان بهره‌برداری می‌شد اما به دلیل وجود داعش و اینکه مردم کشاورزی نمی‌کردند به کانون‌هایی برای تولید گرد و خاک تبدیل شده بود که این موضوع علاوه بر کشور سوریه، عراق و ایران را هم تحت تأثیر قرار داده بود. بنابراین آبگیری ایلیسوی ترکیه و کمتر رها کردن آب از طریق دجله و فرات باعث می‌شود که اراضی کشاورزی پایین‌دست آب نداشته باشد و این اراضی به کانون‌های بالقوه گرد و خاک تبدیل شود.

تجریشی در ادامه تأکید کرد: تاکنون مطالعه‌ای ندیده‌ام که ارتباط سد ایلیسو را با کانون‌های تولید گرد و خاک نشان داده باشد، اما می‌توان گفت تحلیل مهندسی این سد نشان می‌دهد هر چه آب کمتر به سمت پایین‌دست بیاید انتظار می رود که زمین‌های کشاورزی از مدار بهره‌برداری خارج شود. در واقع زمین‌های کشاورزی پایین‌دست به علت آبگیری این سد از مدار بهره‌برداری خارج می‌شوند.

این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط زیست گفت: علاوه بر این آبگیری سد ایلیسو، شط‌العرب(اروند رود) را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و به عبارتی اگر بهره‌برداری از آب‌های بالادستی افزایش پیدا کند، آوردها به سمت شط‌العرب کاهش پیدا می‌کند و ما می‌توانیم شورتر شدن شط را مشاهده کنیم و در کنار آن اراضی کشاورزی و باغ‌های نخل هم می‌تواند در طولانی مدت تحت تاثیر قرار بگیرد. این موضوع دیگری است که ایران و به‌ ویژه وزارت نیرو باید به دنبال رفع آن باشد که حتما نیاز زیست‌محیطی پایین‌دست را به عنوان یک الزام برای تمام بهره‌برداران در بالادست دیکته کند.

معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست خاطرنشان کرد: کشورهای عراق و سوریه با کشور ترکیه به توافق رسیدند. ممکن است آبگیری سد ایلیسو چند سال طول بکشد و مطمئنا وقتی آبگیری کامل شود، به پایین‌دست شوک وارد می‌شود و این اتفاق در طولانی مدت حتما برای این دو کشور اتفاقی جدی خواهد بود و می‌توان انتظار داشت اگر شرایط همینطور پیش برود و توسعه اراضی کشاورزی در ترکیه صورت بگیرد، آب در آنجا زیاد برداشت خواهد شد و اگر تغییرات اقلیمی به سمت کاهش بارش‌ها باشد مطمئنا سطح زیر کشت آبی در عراق و سوریه مورد تنش قرار خواهد گرفت.

وی درباره اقدامات سازمان حفاظت محیط زیست درباره پیشگیری از مخاطرات آبگیری سد ایلیسو گفت: ما ارگان اجرایی نیستیم و از بعد نظارتی عمل می‌کنیم. اخیرا مکاتبه‌ای با وزارت امور خارجه داشتیم تا منافع ملی را با اتفاقاتی که در حال وقوع است، تحت پایش قرار دهد. البته این اتفاقات به‌طور مستقیم بر ما اثر نمی‌گذارد اما از آنجا که غیرمستقیم تحت تأثیر قرار می‌گیریم، قرار است این مطالعه‌ انجام شود. هر چند که در گذشته کانون‌های گرد و غبار شناسایی شده است اما قرار است در مطالعه جدید، تغییراتی که در آینده ممکن است برای کشور ما رخ دهد شبیه‌سازی شود و نتایج آن در اختیار ما قرار بگیرد. این موضوع را از طریق وزارت نیرو و وزارت امور خارجه نیز دنبال کردیم و خواستار شدیم تا آنها هم در دغدغه‌های سازمان محیط زیست مشارکت فعال‌تری داشته باشند.