۶ عامل تأثیرگذار در کوچ نکردن مردم از تلگرام

علی‌اصغر مهاجری در گفت‌وگو با پانا با اشاره به فیلتر پیام‌رسان تلگرام و چرایی مقاومت مردم در خروج از این پیام‌رسان‌ گفت: سنت‌گرایی یکی از موضوعاتی است که در این زمینه دخیل است. به این معنی که وقتی ایرانیان به امری عادت می‌کنند و به سنت تبدیل می‌شود، دل کندن از آن سنت و روی آوردن به امر جدید زمان می‌برد چرا که مردم به شیوه‌های قدیمی عادت کردند و خروج از این شیوه‌ها زمان‌بر و سخت است.

این جامعه‌شناس افزود: خروج یا کوچ از تلگرام به پیام‌رسان داخلی به نمادی برای کشاکش، رویارویی و تعارض بین جامعه مدنی و برخی عقاید تبدیل شده است. مردم خواسته‌هایی مثل آزادی و حق انتخاب دارند اما از طرفی برخی از عقاید حاکم چنین القا می‌کند که آن چیزهایی را که من به صلاح شما می‌دانم، استفاده کنید لذا از این جهت مبارزه و کشاکش به مقاومت مدنی و نافرمانی مدنی تبدیل شده است.

دچار فرسایش سرمایه اجتماعی شدیم

وی با اشاره به سرمایه اجتماعی در ایران گفت: در سال‌های اخیر در جامعه دچار فرسایش سرمایه اجتماعی شدیم که منظور سرمایه اجتماعی افقی است. زمانی که سرمایه اجتماعی افقی، فرسایش پیدا می‌کند جامعه به سمت فضای بی‌اعتمادی می‌رود چون یکی از اضلاع طلایی سازنده سرمایه اجتماعی «اعتماد» است و دو ضلع دیگر «شفافیت» و «مشارکت» است. البته طول هر سه ضلع طلایی سرمایه اجتماعی در ایران کمتر شده است. یعنی حرف‌ها شفاف نیست، روابط افقی بین مردم و نهادها کمتر شده و میزان اعتماد نیز کاهش یافته است.

بی اعتمادی مردم به برخی از نهادها

این استاد دانشگاه در ادامه با بیان اینکه مقاومتی که مردم در موضوع تلگرام و استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی دارند ناشی از فرسایش سرمایه اجتماعی است، گفت: جامعه دچار فرسایش سرمایه اجتماعی است و موضوع تلگرام هم ناشی از این قضیه است. مردم به برخی نهادهای حاکمیتی اعتماد ندارند چون احساس می‌کنند شفافیتی وجود ندارد و پشت پرده اتفاقات دیگری می‌افتد. پژوهشی که اخیرا انجام دادیم نشان می‌دهد مواردی که درباره کاهش هزینه‌های پیام‌رسان‌های داخلی به ویژه پیام‌رسان سروش مطرح شده است، شفاف نیست و پول‌های زیادی در این زمینه هزینه می‌شود.

مهاجری با تأکید بر اینکه نبود شفافیت و اعتماد موجب کاهش مشارکت می‌شود، گفت: مشارکتی در همراهی و همدلی مردم با نهادهای اجرایی و رسمی برای کوچ کردن به پیام‌رسان‌های داخلی وجود ندارد یا کم‌تر است. در واقع کاهش سرمایه اجتماعی، نبود شفافیت، اعتماد و مشارکت، نافرمانی مدنی و نگاه سنتی عوامل دخیل در این موضوع هستند.

باید به مردم حق انتخاب بدهیم و فضای دموکراتیک را حاکم کنیم

این جامعه شناس خاطرنشان کرد: بهترین راه این است که سرمایه اجتماعی را افزایش دهیم. در این راستا باید شفاف باشیم، باید حق انتخاب بدهیم و فضای دموکراتیک را حاکم کنیم. مردم باید به معنای واقعی در امور مشارکت داده شوند. همه اینها دست به دست هم می‌دهند تا سرمایه اجتماعی افزایش یابد و پس از آن اعتماد نیز شکل می‌گیرد.

برخورد سلبی درباره تلگرام راهگشا نیست

وی با بیان اینکه برخورد سلبی از جمله صدور حکم قضایی که بخواهد خروج از پیام‌رسان تلگرام را به نوعی تکلیف کند، راهگشا نیست، گفت: هر وقت با نظام ارتباطات جهانی گلاویز شدیم هیچ موقع برنده نبودیم. در زمان پهلوی هم موضوع رادیو و برخی شبکه‌های تلویزیونی مطرح بود ولی توفیقی حاصل نشد. باید بدانیم تکنولوژی، خود را بالا می‌کشد و برخورد سلبی در استفاده از آن درست نیست و پیامدهای منفی زیادی دارد.

نافرمانی مدنی به جز هزینه‌های اقتصادی، هزینه‌های سنگین اجتماعی و فرهنگی هم دارد

مهاجری تصریح کرد: این نافرمانی مدنی به جز هزینه‌های اقتصادی ممکن است هزینه‌های سنگین اجتماعی و فرهنگی هم داشته باشد که جبران آن تا حدودی شدنی نیست.

وی تأکید کرد: بهتر است مدیران برای هر تصمیمی که می‌گیرند پیوست اجتماعی و فرهنگی داشته باشند. ابتدا پیامدسنجی کنند که چه پیامدهای مثبت و منفی دارد و اگر پیامد منفی آن زیاد است از اجرای آن اجتناب کنند اما متأسفانه طرح‌هایی در قالب‌های مختلف اجرا می‌شود و تصمیم‌هایی گرفته می‌شود که چون پیوست ندارد ما با پیامدهای منفی فراوان مواجه می‌شویم و چون هزینه‌ها از جیب مردم پرداخت می‌شود تصمیم‌سازان احترامی برای پیوست‌ها قائل نیستند. اگر کسی که تصمیم می‌گیرد، می‌بایست پیامدهای منفی طرح را از جیب خود جبران کند قطعا چنین تصمیمی نمی‌گرفت.