پلتفرم‌های خرید و فروش طلا؛ تایید یا رد یک پدیده جدید سرمایه‌گذاری؟
تهران (پانا) - یک وکیل دادگستری گفت به نظر می‌رسد فعالیت های پلتفرم‌های طلا با این تبلیغات گسترده و تمایل جامعه به این گونه سرمایه گذاری‌ها باید با نظارتی دقیق‌تر همراه باشد تا ضمن حفظ سرمایه هم وطنان، موجبات رشد اقتصادی نیز میسر شود و از تکرار تجربه های شکست خورده گذشته در زمینه سرمایه‌گذاری‌هایی اینچنین پیشگیری کرد که این امر در درجه اول هوشیاری هم وطنان را می‌طلبد و در درجه دوم دقت نظر نهاد‌های متولی را
امروز در ایران شرایط خاص تحریم‌های ناعادلانه غرب وضعیت معیشت طبقه ضعیف و متوسط جامعه تحت تاثیر قرار گرفته است. بنابر آموزه‌های جرم شناسی در این برهه زمانی جرائم با رنگ و بویی مالی قوت و افزایش بیش از پیشی پیدا می‌کند. علت این مهم در سوء استفاده افراد و یا باند‌های مجرمانه از شرایط مالی افراد جامعه است آن هم با تکیه بر یک ویژگی انسانی، اغوا افراد در بدست آوردن منفعت مالی بیشتر.
نمونه این دام گستری مالی و انجام کلاهبرداری‌های مالی را می‌توان در سال‌های گذشته در نمونه‌های مشهوری مشاهده کرد مثل موسسه مالی فرشتگان، کاسپین، کوروش کمپانی در زمینه واردات تلفن همراه، کینگ‌مانی در زمینه رمز ارز، پدیده شاندیز در زمینه ساخت و ساز و موارد بسیاری دیگر که می‌توان به آنها اشاره کرد. علت اصلی فریب خوردن افراد، حرص و ولع در ثروتمند شدن با راه‌های میانبر است که موجبات خسران بسیار برای افراد، دولت و دستگاه قضا شد.
موارد فوق سابقه تاریخی بود که اشاره شد ولی در این گفت‌وگو می‌خواهیم بدون قضاوت در خصوص تایید یا رد یک پدیده جدید سرمایه‌گذاری، ابعاد حقوقی آن را از منظر حقوق جنایی و جرم شناسی بررسی کنیم تا از یک سو موجب ارتقا سطح آگاهی عموم شویم و از سوی دیگر با بررسی ضعف‌ها و قوت‌های آن در درجه اول موجب اعتلای قانونی و در درجه دوم با سیطره نظارت قانونی موجب رونق احتمالی اقتصادی در این پدیده جدید شویم.
سمیع الله کاظمی، وکیل پایه یک دادگستری در گفت‌وگو با پانا اظهار کرد: «در هفته‌ها اخیر در سراسر تهران با تبلیغات متعدد انواع پلتفرم‌های فروش طلا از طریق تابلو‌های تبلیغاتی مواجه هستیم. این تبلیغات حتی از طریق پلتفرم اسنپ نیز در سراسر کشور اشاعه پیدا کرده که با توجه به جامعیت استفاده از این پلتفرم حمل مسافر، افراد زیادی را مخاطب قرارداده و از سوی دیگر به جهت سابقه اسنپ می‌تواند سطح اعتماد را بالا ببرد.»
وی افزود: «در بررسی کلیه این پلتفرم‌ها صرفا تایید مجوز فعالیت اتحادیه صنفی، درج مجوز در درگاه ملی مجوزها و نماد تجارت الکترونیکی مشاهده می‌شود این در حالی است که وقتی شهرداری تهران و پلتفرم اسنپ نیز این پلتفرم‌های فروش طلا را تبلیغ می‌کنند عموم جامعه حس اعتماد بیشتری نسبت به آن پیدا می‌کنند، چرا؟ علت این است که عموم چنین برداشت می‌کنند که حتما شهردای تهران یا اسنپ اعتبار سنجی خاصی از این پلتفرم ها انجام داده‌اند و مجوز تبلیغات را صادر کرده‌اند.»
حال می‌خواهیم از منظر اقتصادی، جرم شناسی و دیدگاه‌های علمی حقوق جنایی به بررسی و آینده اندیشی این پلتفرم ها بپردازیم از این رو ابتدا به عمومات این پلتفرم‌ها و شناسایی آنها می‌پردازیم و سپس به بررسی حقوقی خواهیم پرداخت.
ویژگی‌های اصلی پلتفرم‌های آنلاین فروش طلا
وی در خصوص ویژگی‌های اصلی پلتفرم‌های آنلاین فروش طلا گفت: «در ابتدا خرید و فروش طلای فیزیکی که کاربران می‌توانند با اندک سرمایه ای به راحتی طلای فیزیکی خریداری کنند. برخی پلتفرم‌ها امکان ارسال مستقیم به آدرس مشتری یا نگهداری در انبارهای امن را ارائه می‌دهند. مورد بعد سرمایه‌گذاری دیجیتالی روی طلا که بسیاری از این پلتفرم‌ها به کاربران اجازه می‌دهند به صورت کسری طلا خریداری کنند (مثلاً ۰.۱ گرم). این نوع سرمایه‌گذاری برای افرادی که بودجه کمتری دارند یا به دنبال سرمایه‌گذاری‌های کوچک‌تر هستند، مناسب است.»
کاظمی افزود: «مورد دیگر قیمت‌گذاری لحظه‌ای است پلتفرم‌ها قیمت طلا را بر اساس نرخ‌های جهانی و بازار محلی به‌روز ارائه می‌دهند. کاربران می‌توانند در لحظه قیمت‌ها را مقایسه و بهترین زمان خرید یا فروش را انتخاب کنند. همچنین امنیت که پلتفرم‌های معتبر از روش‌های رمزگذاری پیشرفته برای حفاظت از اطلاعات و تراکنش‌های کاربران استفاده می‌کنند. در جامعه بین الملل نیز نمونه هایی از این پلتفرم ها در حال فعالیت می‌باشند که نشان دهنده این موضوع است چنانچه پلتفرم ها با چهارچوبه های قانونی کنترل و نظارت شوند می‌توانند موجب شکوفایی اقتصادی و رونق شوند.»
این وکیل دادگستری ادامه داد: «مثلا BullionVault یکی از پلتفرم‌های معروف جهانی که امکان خرید و فروش طلای فیزیکی و دیجیتالی را ارائه می‌دهد. طلای کاربران در انبارهای امن در نقاط مختلف دنیا نگهداری می‌شود. مورد بعد GoldSilver این پلتفرم علاوه بر فروش طلای فیزیکی، اطلاعات و تحلیل‌هایی درباره بازار طلا نیز ارائه می‌دهد. همچنین Augmont این پلتفرم با اصالت ملیتی هندی ،مناسب برای بازارهای آسیایی و با ارائه سرویس‌هایی مانند طلای دیجیتالی موجب کسب ارز شده است.»
همان گونه که بررسی شد پلتفرم های خرید و فروش طلا در ایران و سایر کشورها به جهت مزیت سرمایه گذاری و امنیت، از مطلوبیت خوبی برخوردار است اما از جهت حقوقی چه رویکردی بر این پلتفرم‌ها می‌بایست حاکم باشد؟
وی در خصوص معایب پلتفرم‌های آنلاین فروش طلا گفت: «این معایب را شاید بتوان در چند سطح تعریف کرد در ابتدا فروش طلای تقلبی یا کم‌عیار که برخی پلتفرم‌های غیرمعتبر طلای فیزیکی با عیار پایین یا حتی طلای تقلبی به مشتریان ارائه می‌دهند. خریداران به دلیل عدم امکان بررسی کیفیت طلا در خرید آنلاین، ممکن است فریب بخورند. مورد بعد عدم تحویل طلا که پلتفرم‌های کلاهبردار ممکن است پس از دریافت مبلغ از مشتری، طلای خریداری‌شده را تحویل ندهند. این نوع کلاهبرداری به‌ویژه در فروش طلای فیزیکی رایج است. به طورنمونه پلتفرمی ادعا می‌کند طلای ارزان‌تری از بازار عرضه می‌کند، اما پس از دریافت پول، طلا را ارسال نمی‌کند و ارتباط را قطع می‌کند یا طلای بی‌ارزش ارسال می‌شود.»
قیمت‌گذاری غیرواقعی!
برخی پلتفرم‌ها با ارائه قیمت‌های غیرواقعی (بسیار پایین‌تر یا بالاتر از نرخ بازار)، مشتریان را فریب می‌دهند یا سرقت اطلاعات مالی و شخصی پلتفرم‌های جعلی ممکن است با طراحی سایت‌هایی مشابه پلتفرم‌های معتبر، اطلاعات مالی یا شخصی کاربران را جمع‌آوری کنند و از آنها سوءاستفاده کنند برای نمونه کاربران در سایت جعلی اطلاعات کارت بانکی خود را وارد می‌کنند و کلاهبرداران از این اطلاعات برای برداشت‌های غیرمجاز استفاده می‌کنند.
وعده‌های سرمایه‌گذاری با سود بالا
وی گفت: «برخی پلتفرم‌ها ادعا می‌کنند که با سرمایه‌گذاری در طلا می‌توانید سودهای نجومی کسب کنید. این نوع کلاهبرداری بیشتر شبیه به طرح‌های پانزی (Ponzi Scheme) است که با جذب سرمایه اولیه کاربران جدید، سود کاربران قدیمی را پرداخت می‌کنند تا اعتمادسازی کنند. در نهایت، این طرح‌ها فروپاشیده و کاربران سرمایه خود را از دست می‌دهند. به طور نمونه در هند، یک شرکت به نام GoldQuest از طریق وعده‌های سرمایه‌گذاری با سود بالا روی طلای دیجیتال، میلیون‌ها دلار از کاربران کلاهبرداری کرد.»
هزینه‌های پنهان و غیرمنصفانه
کاظمی افزود: «برخی پلتفرم‌ها هزینه‌های غیرشفاف مانند کارمزدهای بسیار بالا یا هزینه‌های اضافی برای نگهداری طلا را اعمال می‌کنند، که در نهایت به زیان مشتری منجر می‌شود.»
تبلیغات جعلی در شبکه‌های اجتماعی
این وکیل دادگستری ادامه داد: «بسیاری از کلاهبرداری‌ها از طریق تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی رخ می‌دهد. پلتفرم‌هایی که بدون داشتن مجوز قانونی یا اعتبار، با تبلیغات جذاب کاربران را فریب می‌دهند.»
حال چه باید کرد؟
وی در خصوص راهکار افزود: «در وضعیت فعلی در عرصه پلتفرم های فروش طلا باید نظارت تقویت شود در حال حاضر فعالیت این پلتفرم‌ها بر اساس قوانین عمومی حاکم بر فضای مجازی صورت می‌پذیرد این در حالی است که می بایست به منظور حفظ سرمایه افراد جامعه نظارتی اختصاصی بر این پلتفرم ها صورت گیرد که در درجه نخست به حفظ سرمایه‌های عمومی بیانجامد و در درجه دوم به جلوگیری ازسو استفاده احتمالی از این پلتفرم هابرای پول شویی و فعالیت های مجرمانه بیانجامد.
وی گفت: «از این رو نهادی مانند بانک مرکزی می‌بایست ضمن تایید سرمایه و تضمین سرمایه‌گذاری این پلتفرم‌ها، نظارت مستمر بر فعالیت آنها و ریسک سرمایه‌گذاری را کنترل کند از سوی دیگر می‌بایست بر اساس پشتوانه مالی این پلتفرم‌ها برای سرمایه گذاری در آنها سقفی را تعیین منند تا آنکه این پلتفرم‌ها با طرح‌های پانزی( ترفندی برای کلاهبرداری است که در آن یک کلاهبردار به افراد ناآگاه وعده می‌دهد که اگر پول‌هایشان را در اختیار او قرار دهند، با آن پول کار می‌کند و سودهای نجومی و تضمینی پرداخت می‌کند) اقدام به بردن سرمایه افراد نکنند. نوسانات شدید در بازار طلا و ارز در ایران باعث می‌شود که قیمت‌ها در پلتفرم‌ها به‌روز نباشند یا کاربران دچار ضرر شوند.»
کاظمی افزود: «در برخی موارد، پلتفرم‌ها ممکن است در زمان نوسانات بازار، خدمات خود را به‌طور موقت متوقف کنند که در حجم بالا این توقف ها می تواند موجب سود‌جویی احتمالی این پلتفرم‌ها و کاهش سرمایه افراد شود. ایجاد زیرساخت‌های فناوری در این پلتفرم‌ها و تایید آنها از جانب نهاد های متولی می‌تواند مانع هرگونه سو استفاده با بهانه‌هایی مانند قطعی اینترنت شود چرا که هر گونه توقفی در این پلتفرم ها می‌تواند سببی در کوچک شدن سرمایه اندک افراد و فربه‌شدن سرمایه صاحبان این پلتفرم‌ها شود.»
وی ادامه داد: «برخی از پلتفرم‌ها هزینه‌های جانبی، مانند کارمزد خرید و فروش یا هزینه نگهداری، را به‌صورت شفاف اعلام نمی‌کنند این عدم شفافیت باعث سود جویی این افراد خواهد شد که نیازمند نظارت قانونی و اجرایی است. برخی از پلتفرم‌ها با تبلیغات اغواکننده و وعده‌های غیرواقعی، اعتماد کاربران را جلب می‌کنند و در نهایت ممکن است خدمات وعده داده شده را ارائه ندهنداین تبلیغات ممکن است باعث ایجاد سوء تفاهم یا حتی کلاهبرداری شود. به طور مثال به دلیل محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها، برخی پلتفرم‌ها نمی‌توانند به خدمات بین‌المللی دسترسی داشته باشند در حالی که در تبلیغات مدعی آن می‌شوند و می‌توانند افراد را با وعده‌های واهی مانند انتقال طلا به خارج از کشور نسبت به سرمایه‌گذاری ترغیب کنند و در نهایت با انباشت سرمایه‌های جذب شده زمینه بردن مال افراد از طریق تبلیغات فراهم آید از این رو باید نسبت به تبلیغات این پلتفرم ها مخصوصا از طریق نهاد‌های رسمی مانند شهرداری یا پلتفرم های پرکاربرد مانند اسنپ دقت نظر بیشتری صورت گیرد و تبلیغات صرفا در خصوص پلتفرم های معتبر که آزموده شده‌اند، صورت گیرد.»
این وکیل دادگستری گفت: «در برخی موارد، فرآیند تحویل طلای فیزیکی زمان‌بر است و ممکن است به دلیل ضعف در حمل یا انبارداری، تأخیرهای غیرمنطقی رخ دهد. از سوی دیگر تحویل طلای فیزیکی می‌تواند خود زمینه بروز جرم‌هایی مانند سرقت مسلحانه شود که به نظر این تحویل‌ها باید از طریق بانک‌ها و یا مبادی مطمئن‌تری صورت گیرد که هم تضمین تحویل میسر شود و هم خطرات ناشی از آن به حداقل برسد. کاربران ممکن است در هنگام تحویل طلا با طلایی مواجه شوند که یا مرغوبیت لازم را ندارد یا کلا تقلبی باشد از این رو باید نظارتی بر این مهم باشد از این رو ضمن تمهید سازو کاری بر آن می‌بایست صاحبین پلتفرم‌ها آنها را مکلف به بیمه نمودن سرمایه افراد کنند تا ضمن حفظ اموال افراد از بروز دعاوی متعدد جلوگیری شود.»
وی در پایان بیان کرد: «به نظر می‌رسد فعالیت های پلتفرم های طلا با این تبلیغات گسترده و تمایل جامعه به این گونه سرمایه گذاری‌ها باید با نظارتی دقیق‌تر همراه باشد تا ضمن حفظ سرمایه هم وطنان، موجبات رشد اقتصادی نیز میسر شود و از تکرار تجربه های شکست خورده گذشته در زمینه سرمایه‌گذاری‌هایی اینچنین پیشگیری کرد که این امر در درجه اول هوشیاری هم وطنان را می‌طلبد و در درجه دوم دقت نظر نهاد‌های متولی را.»
ارسال دیدگاه