آلودگی هوای تهران؛ بحرانی قابل حل اما نیازمند تدبیر

آلودگی هوای تهران به دلیل ویژگی‌های خاص این کلان‌شهر، به مشکلی پیچیده و چندبعدی تبدیل شده است که ریشه‌های آن به عواملی مانند حمل‌ونقل، صنعت، سوخت مصرفی، و همچنین ضعف در نظارت‌های دولتی و شهری بازمی‌گردد.

دلایل آلودگی هوای تهران

یکی از اصلی‌ترین دلایل آلودگی هوای تهران، میزان بالای آلاینده‌های تولیدشده از سوخت‌های فسیلی است. در این میان، خودروهای شخصی، به ویژه خودروهای فرسوده، نقش عمده‌ای دارند. طبق گزارشات اعلام شده، تعداد بالای خودروهای در حال تردد در تهران، به همراه سوخت‌های بی‌کیفیت و سیستم‌های احتراق ناکارآمد، سهم زیادی در انتشار آلاینده‌ها دارند. در کنار این، خودروهای سنگین مانند کامیون‌ها و اتوبوس‌های فرسوده، که بخش عمده‌ای از آلودگی‌ها را تولید می‌کنند، به بحران دامن می‌زنند.

عوامل دیگر مؤثر در آلودگی هوا

علاوه بر حمل‌ونقل، فعالیت‌های صنعتی نیز در این زمینه مؤثر هستند. صنایع بزرگ و کوچک، به ویژه در نواحی اطراف تهران، گازهای آلاینده و ذرات معلق زیادی را وارد جو می‌کنند. این آلاینده‌ها به‌ویژه در فصول سرد، هنگامی که وارونگی دما باعث محدودیت در جابجایی هوا می‌شود، به‌طور گسترده‌ای در سطح شهر باقی می‌مانند و هوای تهران را آلوده می‌کنند.

شهر تهران همچنین با مشکلات جدی در حوزه فضای سبز مواجه است. کمبود درختان و پوشش گیاهی در نواحی مرکزی شهر باعث شده که گیاهان نتوانند به‌طور مؤثر آلاینده‌ها را جذب کنند. در همین راستا، شهرداری تهران باید اقدامات جدی‌تری برای گسترش فضای سبز و استفاده از درختان مقاوم در برابر آلودگی انجام دهد.

روند نظارتی فعلی کافی نیست/ اگر ترک فعلی صورت می‌گیرد، سازمان حفاظت محیط‌زیست با صراحت آن را اعلام کند

محمدرضا رستمی، کارشناس محیط‌زیست در گفت‌وگو با پانا در پاسخ به این سوال که اصلی‌ترین دلیل آلودگی هوای تهران چیست، گفت: «آلودگی هوا در تهران ناشی از مجموعه‌ای از عوامل است. یکی از اصلی‌ترین دلایل، استفاده گسترده از سوخت‌های فسیلی و خودروهای فرسوده است. همچنین، تمرکز صنایع آلاینده در اطراف پایتخت و کمبود فضای سبز و زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی، وضعیت آلودگی را پیچیده‌تر کرده است. وارونگی دما در فصل‌های سرد نیز به تشدید این بحران کمک می‌کند.»

وی در رابطه با این موضوع که چه اقداماتی می‌تواند در کوتاه‌مدت برای کاهش آلودگی انجام شود، اظهار کرد: «در کوتاه‌مدت، باید اولویت را به کاهش خودروهای فرسوده و جایگزینی آن‌ها با خودروهای استاندارد داد. در همین حال، باید سیستم حمل‌ونقل عمومی به ویژه در مناطق مرکزی شهر گسترش یابد. تشدید محدودیت‌های ترافیکی در ساعات اوج و تشویق مردم به استفاده از حمل‌ونقل عمومی نیز از دیگر راهکارهای مؤثر است.»

این کارشناس حوزه محیط‌زیست در پاسخ به این سوال که آیا روندهای نظارتی فعلی کافی است یا خیر، بیان کرد: «متأسفانه، بسیاری از سیاست‌ها هنوز به درستی اجرا نشده‌اند و نظارت‌های لازم بر آن‌ها صورت نمی‌گیرد. برای مثال در قانون پاک بسیاری از دستگاه‌ها و نهادها موظفند فعالیتها و اقداماتی موثری در این خصوص انجام دهند، اما مسئله ترک فعل آن‌ها در برخی موارد مطرح می‌شود، در این باره باید تصمیمات یکپارچه‌تری اتخاذ شود و همچنین اگر ترک فعلی صورت می‌گیرد باید به صراحت از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست به دستگاه قضایی اعلام شود.»

رستمی با تاکید بر اینکه هرچند آلودگی هوا در تهران به یک بحران جدی تبدیل شده است، عنوان کرد: «حتی با این شرایط نیز اگر با تدابیر مناسب اندیشیده شود، می‌توانیم وضعیت را بهبود دهیم. اگر همه دستگاه‌ها و مردم به وظایف خود عمل کنند و اقدامات پیشگیرانه و اصلاحی انجام گیرد، می‌توان به کاهش آلودگی و بهبود کیفیت زندگی در پایتخت امیدوار بود. البته این فرایند زمان‌بر است و نیازمند عزم ملی و هم‌افزایی است.»