آهوی جبیر؛ الماسی پنهان در کویر ایران

«آهو» در ذهن ما ایرانی‌ها نماد آزادگی و بی‌گناهی و از سویی زیبایی و ظرافت است. شاید بسیاری از ما به چشم، این حیوان ظریف را ندیده باشیم، اما بسیار بسیار در وصف آن شنیده‌ایم. آهوی جبیر در کنار آهوی ایرانی و آهوی کوهی در حیات وحش ایران چشم‌ها را به خود می‌خواند. جبیرها معمولاً در جنوب‌شرقی کشور گسترده‌‌اند و حیواناتی با سرزمین قلمرویی هستند که در یک زمین مشخص باقی می‌مانند. گرچه آهوها ساکن دشت‌های باز هستند، جبیرها اما در حاشیه‌های کویر زیستگاه دارند.

مدرسه انیمیشن هورخش پس از ساخت انیمیشن موفق جبیر که «قصه رشادت و عشق محیط‌بانی را روایت می‌کند که با طبیعت و حیوانات همسان می‌شود تا از آن‌ها محافظت کند»، این‌بار با برگزاری مسابقه‌ای به نام «داستان جبیر» از هنرمندان خواسته تصویر جبیر را به سبک خود با هر رویکرد و تکنیکی که دوست دارند، نقاشی کنند. از شهرستان گلوگاه تاکنون ۱۵۰ نفر تصویر این آهو را نقاشی کرده‌اند.

خواجوی: با یک تصویر می‌توان مفاهیم زیادی به بیننده منتقل کرد

هدیه خواجوی یکی از این دانش‌آموزان است. او هنرآموز پایه یازدهم رشته گرافیک از هنرستان حضرت فاطمه زهرا (س) است که به حضور در مسابقات و پویش‌ها علاقهمند است. می‌گوید: «زمانی که حرف از مسابقه نقاشی باشد، بیشتر مشتاق می‌شوم برای شرکت کردن.»

او آهوی جبیر را نمی‌شناخت و اطلاعاتی راجع به او نداشت. «توی اینترنت جستجو کردم و بیشتر فهمیدم. درباره‌ی آهوها میدانستم اما این مسابقه باعث شد درباره این آهو که حتی اسمشم هم زیاد به گوشم نخورده بود، مطلع شوم.»

هدیه تاکنون در مسابقه‌ای با موضوع محیط زیست شرکت نکرده بود، اما در دوران ابتدایی زمانی که از آن‌ها می‌خواستند نقاشی بکشند، او از محیط زیست می‌کشید. «این مسابقه‌ها خلاقیت بچه‌ها را نشان می‌دهد. خلاقیت آنقدر زیاد است که با یک تصویر می‌توان کلی مفهوم به بیننده منتقل کرد. از طرفی بیننده با دیدن یک تصویر شاید کنجکاو بشود که بیشتر درباره‌ آن بداند. همچنین زمانی که درباره یک موضوع واحد، چند نفر نقاشی کنند، بیننده با نگاه به تصاویر مختلف متوجه می‌شود که چه اتفاقی میفتد.»

نقاشی هدیه خواجوی از آهوی جبیر

امیرخانلو: نگاه معصومانه آهو مرا قانع کرد که بیشتر به محیط زیست توجه کنم

هانیه امیرخانلو، دانش‌آموز پایه پنجم دبستان تربیت شهرستان گلوگاه است که او هم آهوی جبیر را به تصویر درآورده است. هانیه از طریق انجمن میراث فرهنگی و گردشگری کانون فرهنگی و تربیتی شهید غلامعلی کلبادی‌نژاد و سازمان دانش آموزی شهرستان گلوگاه از این مسابقه اطلاع پیدا کرده است. می‌گوید: «راستش هیچ آشنایی‌ای راجع به آهوی جبیر نداشتم، اما در کل درباره آهوها چند کتاب خوانده بودم‌. قبلا چند نقاشی درباره حفاظت از محیط زیست و محیط‌بانان فداکار کشیدم و در مسابقات شرکت کردم و رتبه آوردم.»

امیرخانلو با آهوی جبیر از طریق جستجوی نت آشنا می‌شود و با خلاقیت و دانستن این مطلب که این آهو بیشتر در مناطق کویری زندگی می‌کند، نقاشی می‌کشد. «آن‌هایی که دشمن محیط زیست هستند؛ با آلوده کردن محیط زیست هم به ما و هم به حیوانات آسیب می‌رسانند. من از همه کسانی که باعث آلودگی محیط زیست می‌شوند خواهش کوچکی دارم‌ که حداقل به فکر بچه‌های خودشان باشند. اگر محیط زیست از بین برود ما هم از بین خواهیم رفت. نگاه معصومانه آهو مرا قانع کرد که بیشتر به محیط زیستم توجه کنم و یکی از حامیان محیط‌ زیست شوم.»

هانیه معتقد است که شاید او به تنهایی نتواند کار بزرگی انجام دهد اما کاری که از دستش بر می‌آید را انجام می‌دهد و آن، اینکه اول خودش از محیط زیست محافظت می‌کند، بعد دوستان و آشنایان را به این کار دعوت می‌کند. «نقاشی‌ای که کشیدم از دید خودم‌ و دوستانم بازخورد خوبی داشت. من از کارم یک کلیپ درست کردم و در گروه گذاشتم و این ایده‌ای برای بچه‌های دیگر شد‌ و باعث خوشحالی‌ام شد. از نظر من این مسابقات خیلی عالی و خوب است. کار جدیدی است. اگر این مسابقه نبود شاید اصلا من سراغ آهوی ایرانی نمی‌رفتم، با آن آشنا نمی‌شدم و از خطر انقراضش با خبر نمی‌شدم و‌ سعی نمی‌کردم به محیط زیستم کمک بیشتری کنم.»

نقاشی هانیه امیرخانلو از آهوی جبیر

خنیفر: هدف هنرمند نشان دادن زیبایی‌هاست

انیس خنیفر یکی از شرکت کنندگان در این مسابقه است‌‌. او در حال حاضر دانشجوی رشته ارتباط تصویری دانشکده فنی شریعتی تهران و از دنبال‌کنندگان آثار انیمیشین استودیو هورخش است. می گوید: «من اصلا نمی‌دانستم که در کشور ما آهویی به نام جبیر وجود دارد. من عاشق حیوانات هستم و همیشه در آثارم سعی می‌کنم به کاراکترهایم ماهیت حیوانی بدهم. اما پس از این که از این مسابقه آگاهی پیدا کردم کمی در مورد این حیوان تحقیق کردم و برایم بسیار لذت بخش و شگفت آور بود که این حیوان زیبا در کشور ما زندگی می کند، اما بسیاری از ما شناختی از او نداریم‌.»

خنیفر هدف هنرمند را آگاهی‌بخشی به افراد و‌ نشان دادن زیبایی‌های جامعه به آن‌‌ها می‌داند. «در این دوران سخت هنر به خوبی می‌تواند مردم را شاد کند و هم چنین تلنگری برای همگان باشد تا از اعمال خشونت علیه حیوانات دوری کنند.»

او درباره اثر خود می گوید: «کشیدن این نقاشی تقریبا چهار یا پنج ساعت طول کشید. هیجان اصلی این کار زمانی بود که آن را به اشتراک می‌گذاشتم. هم این که احساس می کردم هیچ یک از دنبال کننده‌هایم در فضای مجازی مانند خودم با آهوی جبیر آشنا نبودند، جالب است ما ادعای ایرانی بودن می‌کنیم، ولی در حال نابودی حیوانی به این زیبایی هستیم. البته این بی توجهی ها برای بار نخست نیست. ولی حداقل امیدوارم با دیده شدن این کار بتوانم تلنگری به خیلی ها بزنم.»

این هنرمند گرچه می‌داند عکس العمل‌ها در قبال فعالیت‌های فرهنگی متفاوت است و بسیاری از انسان‌ها ساده با آن برخورد می‌کنند یا به راحتی از کنار آن می‌گذرند یا جزو اولویت‌های زندگی آنان نیست، اما می‌گوید: «من وظیفه خودم دانستم که این کار را انجام دهم. حقوق حیوانات نه فقط در کشور ما بلکه در بسیاری از نقاط کره زمین مورد اجحاف قرار گرفته است؛ پس چه خوب است که ما دست به دست هم بتوانیم این تغییر را ایجاد کنیم و بتوانیم با هر هنری که داریم از زندگی حیوانات دفاع کنیم و مردم را با آنان آشنا کنیم. بسیاری از این رفتارها به سبب ناآگاهی و آموزش ندیدن ما انسان‌هاست.»

نقاشی انیس خنیفر از آهوی جبیر

رهگذر: انیمیشن آهوی جبیر ادای دینی به محیط‌بانان است

قایم مقام استودیو هورخش، تولید انیمیشنی با موضوع آهوی جبیر را ادای دینی به محیط‌بانان کشورمان می‌داند که از نظر او این قشر در کشور ما بسیار مظلوم هستند؛ اسلحه دارند، اما اگر از آن استفاده کنند حتی به اعدام محکوم می شوند. «با این مسایل در حفاظت و حراست از حیوانات نمی‌توانند به خوبی عمل کنند، زیرا قوانین بازدارنده برای آن ها وجود ندارد. آن ها حتی اگر در مقابله با شکارچیان غیرمجاز با اسلحه از خود دفاع کنند ممکن است قوانین ما او را محکوم کنند و حتی به اعدام محکوم شود.»

آرمان رهگذر با اشاره به از دست دادن جمعی از محیط‌بانان کشور در چند سال اخیر می‌گوید: «ما تا کنون بیش از ۱۱۰ نفر از محیط بانان عزیزمان را در راه حراست و حفاظت از سرمایه‌های ملی و طبیعی خود از دست داد‌یم. این یکی از دغدغه‌های ما بود که ادای دینی کنیم به آنان که با شرایط بسیار سخت مالی و دریافتی‌های پایین در مقابل حجم ارزشمند فعالیت های خود، روزگار سپری می‌کنند.»

او می‌گوید: «این انیمیشن کوتاه هم‌اکنون به فستیوال‌های مختلف بین‌المللی راه یافته و مورد تحسین همگان قرار گرفته است. این انیمیشن اینک بر روی پلتفرم اسپانیایی feelsales در حال اکران است و به زودی در کشورمان نیز بر روی پلتفرم های محبوب اکران آنلاین در اختیار علاقه مندان به انیمیشن و محیط زیست قرار خواهد گرفت.»

مدیر نیروی انسانی استودیو هورخش درباره ضرورت برگزاری این چنین برنامه هایی می‌گوید:«یکی از راه‌های فعال کردن و پیداکردن پتانسیل‌های هنری در کشور برگزاری چنین مسابقاتی است که هم بچه‌ها را ترغیب می‌کند به جای آن که تنها غرق در فضای مجازی باشند، به مبحث نقاشی و طراحی روی بیاورند. زیرا در دراز مدت به کسانی که می‌خواهند در این صنعت کار و پیشرفت کنند کمک‌ بزرگی می‌کند؛ از طرفی هم پتانسیل‌های خوبی در تمام نقاط کشور وجود دارد که با برگزاری این رویدادها شناسایی می‌شوند و می توان این فرصت را در اختیارشان قرار داد که هم آموزش ببینند و هم در این حوزه و صنعت مشغول به کار شوند. در واقع یکی از راه‌هایی که برای پیدا کردن این پتانسیل‌ها در کشور و جامعه هنری وجود دارد برگزاری این مسابقات است.»

او یکی از اهداف برگزاری این فستیوال‌ها و مسابقات در مدرسه انیمیشن هورخش را پس از شناسایی پتانسیل‌های قوی، بورسیه کردن این هنرمندان در مدرسه آنلاین چه به صورت رایگان در صورت امکان و چه با تخفیفات بالا می‌داند تا آن‌ها در این حوزه فرهنگی و این صنعت تجربه کسب کنند و برای آینده خود دست به انتخاب شغل و درآمد بزنند.

روشندل: صنعت هم به کمک آهوی جبیر آمده است

شرکت پلیمر آریا ساسول که یک شرکت تولدکننده مواد پلیمری در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، واقع در عسلویه است نیز‌ حامی آهوی جبیر در پارک ملی نایبند و احیاء زیستگاه آن است.
محسن روشندل، مدیر روابط عمومی شرکت پلیمر آریا سلول به پانا می‌گوید: «شرکت پلیمر آریا ساسول علاوه بر ایفای تعهدات و الزامات قانونی زیست محیطی، حمایت از آهوی جبیر در پارک ملی نایبند (واقع در استان بوشهر) و احیای زیستگاه آن را به عنوان تنها حامی در کشور که مصداق برجسته مسئولیت پذیری اجتماعی در زمینه محیط زیست است از سال های گذشته شروع کرده و گام های بلندی برداشته است.»

او احداث نیروگاه خورشیدی به ظرفیت ۱۸ کیلووات در پارک ملی نایبند جهت تأمین برق سایت تکثیر آهوی جبیر و در راستای حمایتی جدید از آهوان جبیر را یکی از این اقدامات معرفی می‌کند. «شرکت ما برای پاکسازی مکانیزه نخستین بار در سواحل جنوبی کشور، سواحل زیبای خلیج نایبند با سرمایه گذاری و تامین دستگاه‌های ساحل روب مدرن به حفظ محل زیست این حیوان زیبا کمک کرده است.»

روشندل اشاره می‌کند که پروژه بهسازی مسیر دسترسی به سایت آهوی جبیر، پروژه فنس‌کشی و تکمیل ساختمان محیط‌بانی سایت جبیر، ارائه خدمات حفاظتی و محیط‌بانی سایت نگهداری آهوی جبیر در پارک ملی نایبند، تامین تجهیزات پایش سایت آهوی جبیر (موتور سیکلت، کواد کوپتر، دوربین حرفه ای عکاسی) و ساخت آبشخور و تامین آب سایت آهوی جبیر را می توان از اقداماتی دانست که به حفظ این مخلوقات زیبای خداوند کمک کرده است.

حفاظت از محیط زیست گیاهی و جانوری کشور ما امروز به مطالبه‌ی بسیاری از گروه‌های خودجوش محیط زیستی و علاقه‌مندان به حیوانات تبدیل شده است. کافی است برای بهتر شدن حال زمین ابتدا به خودمان تلنگر بزنیم...بی‌شک ما نیز پا به میدان عمل خواهیم گذاشت.

گزارش: اویس خادم‌لو