روایت‌هایی از دلایل سیلاب در خوزستان؛
خوزستان در سیل؛ مدیران منفعل؛ نماینده‌ها از بهارستان وعده می‌دهند
پیش‌بینی‌های جوی در خوزستان برپایه تجربیات و توانمندی‌های انسانی است / خوزستانی‌ها با قایقهای بادی هلال احمر جابجا می‌شوند/۱۴۹ میلیون دلار وام بانک جهانی در سال ۸۵ برای رفع مشکلات خوزستان کجا هزینه شد؟
اهواز(پانا) - به دنبال بارش های شدید چند روز اخیر خوزستان و به خصوص اهواز که همواره فراتر از پیش بینی های سازمان هواشناسی است، شرایطی ایجاد شد که مطالبه دفع آب های سطحی و بهسازی سیستم فاضلاب پررنگ تر از هر موضوعی در استان جلوه کرد. مشکلی که سالهاست گریبانگیر خوزستان شده و هیچ مسئولی تاکنون آن را حل نکرده است. در این میان نمایندگان مردم خوزستان در مجلس شورای اسلامی در معرض بیشترین پرسشها قرار گرفتند. اینکه به عنوان نمایندگان مردم این استان، برای مطالبات و خواسته های آنها هفت ماه پس از ورود به بهارستان چه کرده اند.
همه ساله با فرارسیدن فصل بارش ها بویژه اواخر پاییز، داستان بی پایان آبگرفتگی و پرسشهای اغلب بی پاسخ شهروندان خوزستان شروع می شود. تداوم بارش های اخیر در اهواز و ماهشهر و شهرستان کارون سبب شد بسیاری از شهروندان که براساس مقررات ستاد کرونا باید قبل از ساعت ۲۱ در منزل خود باشند در میان حجم انبوه روان آبها و سرریز فاضلاب شهری و تاریکی خیابانهای اصلی شهر تا دیروقت گیر بیافتند.
به گفته مدیران شهری دلایل مطرح در آبگرفتگی های خوزستان که همواره بر آنها تاکید می شوند عبارتند از: سطح هموار، شبکه فرسوده فاضلاب و عدم برخورداری از شبکه دفع آبهای سطحی در بسیاری از شهرها از جمله اهواز همواره مشکلات متعددی را برای شهروندان پدید آورده است.
براساس اعلام اداره آبفا اهواز، از مجموع ۲۴۰۰ کیلومتر شبکه جمع آوری و خطوط اصلی انتقال فاضلاب اهواز حدود ۹۰۰ کیلومتر آن از جنس بتنی و فرسوده است و ۷۰ درصد فاضلاب شهری از ۲۷ نقطه به رودخانه کارون می‌ریزد.
آذرماه سال گذشته نیز ۱۰ شبانه روز اهواز درگیر آبگرفتگی ها بود و شهروندان بسیاری از آن متضرر شدند و گویی سریال آبگرفتگی های خوزستان بدون توجه به حل معضلات و دلایلی اصلی، فعلا تمامی ندارد. مدتی است که طرح جامع فاضلاب شهری اهواز با تاخیر شروع به کار کرده است و انتظار می رفت تا قبل از شروع بارش ها تا حد قابل قبولی پیشرفت داشته باشد تا منجر به چنین پیشامدهایی نشود، اما چنین اتفاقی رخ نداد. پس از هر رخداد غیرمترقبه طبیعی، پاسخ مسئولین شهری و استانی در بیان گزاره هایی کلیشه ای مانند کمبود بودجه، امکانات، نیروی انسانی، زیرساختهای نامناسب و سخت افزارها خلاصه می شود.
ابوالقاسم حسین‌پور، مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، در این زمینه عنوان می کند: «متاسفانه سامانه‌های زهکشی در برخی نقاط کشور از جمله شهرهای جنوبی توان جذب بارش‌ها و هدایت آنها از سطح شهر را ندارند. در واقع، عوامل متعددی در این امر دخیل هستند که از جمله آنها می‌توان به دخل و تصرف در رود دره‌ها، کانال‌های زهکشی و بی‌توجهی به شیب شهر اشاره کرد. از سوی دیگر شهرهای ما به‌صورت شهرهایی عایق و نفوذناپذیر ایجاد شده‌اند، این درحالیست که ضرورت شهرسازی با مدلهای غیرعایق و نفوذپذیر روزبه‌روز بیشتر میشود.»
او می گوید: «برای مثال سنگ‌فرش کردن پیاده‌روها، موزاییک کردن حیاط خانه‌ها و برخی اماکن شهری و استفاده از آسفالت‌های نفوذناپذیر در سطح خیابان‌ها از جمله مواردی هستند که شهرها را تبدیل به شهرهای عایق می‌کنند و سبب می‌شوند که عرصه‌های تجمع و نفوذ سیلاب در محیط‌های شهری از بین بروند.»
پیش بینی های جوی بیشتر با تکیه بر تجربیات و توانمندی‌های انسانی انجام می شود
محمد سبزه زاری، مدیر کل هواشناسی خوزستان، به وضعیت آب و هوایی استان اشاره می‌کند و به پانا می گوید: «کمبود امکانات سخت افزاری از جمله سرورهای قوی جهت تحلیل داده های هواشناسی در استان سبب میشود تحلیل های هواشناسی از روی مدلهای جهانی دقیق انجام نشود.»
او تاکید می کند: «برای تحلیل پدیدهای محلی و ریز مقیاس نیاز به تجهیزات پیشرفته ای داریم مانند سوپر کامپیوترها که بتوانیم اطلاعات دقیق تر ارائه دهیم.»
او در ادامه با تشبیه شبکه بندی مدلهای جوی به تور ماهیگیری توضیح می دهد: «از یک تور ماهیگیری با شبکه درشت نمی توان انتظار صید ماهی ریز را داشت. در هواشناسی هم همین گونه است. با مدلهای درشت مقیاس نمی توان انتظار پیش بینی پدیده های ریز مقیاس و محلی را داشت و در حال حاضر در استان خوزستان پیش بینی های جوی بیشتر با تکیه بر تجربیات و توانمندی های انسانی انجام می گیرد.»
خواسته های جامعه تناسبی با بودجه و تجهیزات سازمان هواشناسی ندارد
سبزه زاری بیان می کند: «به طور کلی در کشور سطح وظایف و خواسته های جامعه تناسبی با بودجه و تجهیزات سازمان هواشناسی ندارد و هر چه این سازمان تقویت شود، از بسیاری هزینه ها و خسارات در شرایط بحرانی کاسته می شود.»
او در پایان با اشاره به کمبود ایستگاه های هواشناسی در استان می گوید: «در اهواز ۲ ایستگاه هواشناسی داریم که یکی در فرودگاه بین المللی اهواز و دیگری ایستگاه ام‌تمیر است که برای داشتن اطلاعات دقیقتر از اقلیم شهری و استانی نیاز به توسعه ایستگاه های باران سنجی وجود دارد.»
آمارها از آبگرفتگی های اهواز چه می گویند
جمال عالمی نیسی، فرماندار اهواز، در خصوص برآورد خسارتهای ناشی از بارندگی اخیر عنوان می کند: «در پی بارندگی‌های اخیر بیش از ۸۰ درصد معابر اهواز دچار آبگرفتگی شدند. طبق برآورد اولیه ۴۰۰ تا ۵۰۰ منزل دچار آبگرفتگی شده‌اند.))
با یک حساب سرانگشتی ساده قیمت چند کالای اساسی و بادوام هر خانه مانند یخچال و فریزر، تلویزیون، فرش، کولرگازی، اجاق گاز و مبلمان بالغ بر ۸۰میلیون تومان می شود. اما سوال اینجاست که هر خانواده اهوازی ساکن مناطقی که پیش از این از آن یاد شد سالانه چقدر درآمد باید داشته باشند تا بتوانند با شروع بارش ها و آبگرفتگی های شدید اهواز، بار دیگر وسایل خانه را از نو بخرند؟
با رجوع به مطالبات ۱۰ سال گذشته مردم اهواز، باوی، کارون و حمیدیه در بحبوحه انتخابات مجلس شورای اسلامی و شورای شهر می توان دریافت که مشکلات زیرساختی اهواز مانند آبگرفتگی، بهسازی سیستم فاضلاب، اشتغال، حاشیه نشینی، مهار ریز گردها و کیفیت پایین آب شرب، مهمترین دغدغه و مطالبه آنها از نمایندگان مجلس بوده است و نمایندگان با ورود به مسیر همین مطالبات و همراه کردن آرای شهروندان به مجلس و شورای شهر راه یافته اند و امروز هم بعد از ۱۰ سال هنوز نه تنها همه این کاستی ها وجود دارد، بلکه حتی بازتولید و توسعه یافته تر شده اند. هر سه نماینده اهواز در مجلس یازدهم شورای اسلامی، با اشراف و وقوف به این مشکلات بارها در مجامع عمومی و مردمی سخنرانی داشته و وعده های مختلف داده اند.
سید کریم حسینی یکی از نمایندگان اهواز است که پس از چندین بار تماس تلفنی موفق شدیم با او گفت و گو کنیم در پاسخ به پانا درباره حل معضل آبگرفتگی اظهار می کند: «در خصوص آبگرفتگی ها از وزیر کشور طرح سوال شد که وی و به تبع آن مسئولان استانی به ویژه در استانداری و شهرداری اهواز باید پاسخگوی اقدامات خود در این زمینه و مشکلات ایجاد شده باشند.»
حسینی در خصوص اینکه خود به عنوان نماینده مردم در آبگرفتگی های اخیر چه کرده است، اظهار می کند: «ما یک سری اقدامات از جمله پیگیری تخصیص اعتبار در خصوص دفع آب های سطحی پیش از وقوع آبگرفتگی انجام دادیم. همچنین به همراه دیگر نمایندگان استان به صورت ریشه ای پیگیری هایی را در رابطه با اعتبار تخصیص یافته از سوی مقام معظم رهبری برای شبکه فاضلاب اهواز و کارون از اول شروع به کار مجلس یازدهم انجام دادیم که شامل برداشت مبلغی از مصوبه دو سال قبل نمایندگان، از صندوق توسعه ملی بود.»
در برابر هشدارها در بحث بارندگی منفعلانه عمل شد
او در ادامه بیان می کند: «این پیگیری ها همزمان با هشدارهای مسئولان مربوطه در رابطه با وقوع آبگرفتگی بود که می بایست اقدامات لازم قبل از وقوع حادثه انجام می شد، اما در برخی مناطق با وجود اصرار بر تجهیز امکانات و وجود آمادگی لازم، منفعل بودن در برابر هشدارها را شاهد بودیم.»
رییس مجمع نمایندگان خوزستان تصریح می کند: «در روزهای اخیر نیز در تماس های مکرر با فرماندار اهواز و مدیرکل مدیریت بحران استان پیگیر تخلیه آب های سطحی در نقاطی که توسط مردم اعلام می شد بودیم اما هنوز در برخی نقاط آب و فاضلاب تجمیع شده است.»
مسئولان فکری برای اسکان موقت خانوارهای متضرر از آبگرفتگی کنند
حسینی در ادامه با اشاره به خانواده های متضرر از آبگرفتگی ها عنوان می کند: «برخی از شهروندان به دلیل اینکه منازل آن ها در حال حاضر قابل سکونت نیست تا زمان تخلیه آب، فاقد محل اسکان هستند که ما از مسئولان امر می خواهیم فکری برای اسکان موقت این خانوارها به خصوص آن هایی که در این شرایط بیمار در خانه دارند و دچار مشکل شده اند، کنند.»
نماینده مردم اهواز، حمیدیه، باوی و کارون تصریح می کند: «در همین راستا در چند روز گذشته به متولیان امر از جمله شهرداری اهواز و شرکت آبفا تذکر داده شد تا با ورود سامانه بارشی جدید مشکلات مردم بیشتر نشود، اما با وجود تذکرات و یادآوری ها این امر محقق نشد و ما بر اساس سلسله مراتب با هم رده خود که همانا وزرا هستند پیگیری های لازم را خواهیم داشت.»
اما دیگر نماینده اهواز اکه در این ۷۲ ساعت گذشته با حضور در رسانه های گوناگون این مطالبات را نمایندگی کرده بر این باور است که پروژهای زیرساختی و شهری الویت بندی نشده، منشا مشکل امروز آبگرفتگی های اهواز است.
ساخت آبنما واجب است یا جلوگیری از به زیر آب رفتن زندگی مردم؟
مجتبی یوسفی دیگر نماینده مردم اهواز نیز در خصوص این موضوع به پانا می گوید: «در حوزه زیرساختی در ادوار مختلف توسط مسئولان کوتاهی هایی صورت گرفته و موجب بروز مشکلات و بحران هایی شده است که زیبنده استان و در شآن مردم خوزستان نیست، مانند همین آبگرفتگی های چند روز گذشته که زندگی مردم در این شرایط بد اقتصادی زیر آب رفت.»
او ۲ مورد را دلیل بروز این اتفاق دانسته و توضیح می دهد: «در بحث زیرساخت ها اولویت بندی که باید در سطح ملی انجام می شد صورت نگرفت. همچنین با وجود تلاش ها، مطالبات نیز توسط مسئولان وقت به خوبی پیگیری نشد اما نکته مهم تر از این ها بحث عدم نظارت است.»
عضو کمیسیون عمران مجلس با اشاره به اینکه نباید از خطاها چشم پوشی کرد، عنوان می کند: «در سال ۸۴ـ ۸۵ مبلغ ۱۴۹ میلیون دلار اعتبار وام بانک جهانی برای فاضلاب استان چه شد و چرا کسی این موضوع را مطالبه نکرد؟»
یوسفی ادامه می دهد: «اگر این آبگرفتگی ها چند سال گذشته در زمان خشکسالی رخ می داد، می توانستیم بگوییم غافلگیر شده ایم، اما اکنون دیگر در ترسالی قرار داریم و به همین دلیل پیش بینی هایی صورت گرفت و قرار بود اقداماتی صورت گیرد که در این زمینه ۵۰ نقطه بحرانی شهر برای اجرای تعهدات شناسایی شده و تقسیم کار بین شهرداری اهواز و شرکت آب و فاضلاب صورت گرفت.»
او می افزاید: «بنده به عنوان نماینده مردم اهواز وظیفه داشتم اعتبار لایروبی شبکه فاضلاب را از وزارتخانه پیگیری کنم که انجام شد و بخشی از محلات لایروبی شدند. از طرف دیگر ۵۰ میلیون یورو اعتبار صندوق توسعه ملی در سال جاری را برای شبکه فاضلاب پیگیری کردیم که تخصیص پیدا کرد و این پروژه از ماه گذشته شروع شد.»
نماینده مردم اهواز در مجلس با اشاره به اینکه در بحث تامین آب شرب غیزانیه ۱۲۰ میلیارد تومان از وزارت نفت اعتبار جذب کردیم، یادآور می شود: «در سه ماه گذشته تذکر دادیم کارها را اولویت بندی کنید، اگر منابع نداریم پروژه های غیر ضروری انجام نشود، اما به جای توجه به اولویت های اصلی مردم و نظارت بر هزینه کرد صحیح منابع تخصیص داده شده به سمت انجام کارهای غیرضرور رفته است.»
یوسفی تاکید می کند: «آیا اقداماتی مانند نورپردازی و ساخت آبنما، ساخت رستوران های ساحلی و... در این شرایط واجب هستند؟ گر چه ما مخالف این پروژه ها نیستیم، اما این اقدامات در اولویت قرار ندارند، نمی توانیم به مردم ساکن در مناطق ملاشیه، منبع آباد، حصیرآباد، عین دو یا کوت عبدالله که خانه و زندگیشان زیر آب و فاضلاب رفته بگوییم بیایید در کیانپارس نخل ها و آبنماها را ببینید.»
نماینده مردم اهواز، باوی، حمیدیه و کارون در ادامه اظهار می کند: «در شهری که آسفالت و یک پارک مناسب ندارد و با یک بارندگی زندگی مردم زیرآب می رود حل این مساله واجب است یا نورپردازی شهر؟ در این زمینه تذکرات داده شده است و انتظار داریم حداقل در بارندگی های بعدی بیشتر از این به مردم آسیب وارد نشود.»
یوسفی عنوان می کند: «ما نمایندگان در موضوعات کلان مانند بحث تخصیص اعتبارات و ارزش افزوده پیگیری های لازم را انجام می دهیم، اما مساله آبگرفتگی در اختیار شهرداری و شورای شهر است که مدیریت مستقل محسوب می شوند.»
کدام مناطق اهواز همچنان دچار آبگرفتگی هستند و چه اقدامات شهری انجام شده است؟
سیدمحسن موسوی زاده، عضو شورای شهر اهواز نیز در همین رابطه به پانا می گوید: «در جهت کمک به حل مشکل آبگرفتگی مجموعه ای از شورای شهر اهواز به مسئولیت یکی از اعضا (حجه الاسلام جاسم موسی پور) تشکیل شد که مشکل دفع آب های سطحی در ۵۰ نقطه بحرانی در هشت منطقه شهرداری را شناسایی کردند و کار حفاری و لوله گذاری برای دفع آب های سطحی شروع شد و اقدامات خوبی در این زمینه انجام شد.»
او تصریح می کند: «شرکت آبفا نیز بر اساس شناخت خود از شبکه فاضلاب مجوزهای مختلفی را در شهر، جهت حفاری نقاط فرسوده صادر کرد، ما هم کمک می کنیم تا این شبکه ها تعویض شوند که در برخی نقاط این اقدامات موثر واقع شده و آبگرفتگی ها به سرعت تخلیه شد.»
این عضو شورای شهر اهواز ادامه داد: «مناطقی که هنوز کار پروژه آنها به اتمام نرسیده مانند کمپلوی شمالی، خیابان زکی زاده، کیان و برخی خیابان های خشایار و شلنگ آباد همچنان در تخلیه آب مشکل دارند که شهرداری و آبفا و ارگان های دیگر با تمام قوا برای حل این مشکل ورود کرده اند.»
موسوی زاده با بیان اینکه میزان بارش های اخیر بیش از ۵۰ میلیمتر، با شدت و در بازه زمانی کوتاه رخ داد که بی سابقه بود و شبکه فاضلاب قدرت دفع آن را نداشت، اظهار می کند: «زیرگذر کیان آباد و خیابان انقلاب از آب تخلیه شد و اگر شبکه فاضلاب در نقاط تخریبی اصلاح شود کار تخلیه آب در سایر نقاط نیز با سرعت بیشتری انجام می شود.»
او می افزاید: «شهرداری نقاطی که مشکل هدایت آب های سطحی دارند را شناسایی می کند و شرکت آب و فاضلاب نیز اقدامات لازم را انجام می دهند، اما اصلاح شبکه کار زمان بَری است به همین دلیل مناطقی که شبکه، اصلاح و ترمیم نشده با مشکل مواجه شدند.»
این عضو شورای شهر اهواز در خصوص خانوارهای متضرر از آبگرفتگی که آب وارد خانه های آن ها شده، بیان می کند: «اقدام در رابطه با این موضوع در حوزه شورا و شهرداری نیست و هر تصمیمی که در این خصوص باید اتخاذ شود در حوزه ستاد مدیریت بحران استان است که متشکل از استاندار، شخص مدیرکل مدیریت بحران و دیگر مدیران ادارات است.»
اما پرسش راهبردی که مطالبه شهروندان اهوازی است هنوز پاسخی درخور پیدا نکرده است. ساکنان کوی علوی و حصیرآباد و دغاغله و ... که این روزها با کرونا درگیرند و متضرر آب گرفتگی و شیوع کرونا ویروس شده اند از آن سو، سرریز فاضلابهای شهری به کمینشان نشسته است. خیابانهای مناطق غرب اهواز به مدد قایقهای بادی هلال احمر عبور و مرور در آنها در جریان است. پویشهای مردمی البسه و غذای گرم و آب آشامیدنی به در خانه آسیب دیدگان می برند. گروه های جهادی شب و روزشان یکی شده و به همیاری مردم آمده اند، اما مگر می شود به این سبک سالها زندگی کرد و به آینده امیدوار بود؟
گزارش:محمدشاهرخ نسب
ارسال دیدگاه