تاریخچه پیدایش نام «آموزش و پرورش»

پس از دریافت این پاسخ در مقام تحقیق برآمدم و معلوم می‌شود این تغییر نام براساس گزارش پروفسور لرد رابینز انگلیسی بعمل آمده است. خلاصه گزارش به این شرح بوده است: در سال ۱۹۶۱کمیسیونی از متخصصین فنی در انگلستان تشکیل شد که مدت دو سال مشغول مطالعه در اطراف وظائف وزارت فرهنگ بوده‌اند چون متوجه شده بودند وزارت فرهنگ بعلت کارهای زیاد اصلاً بکار تحصیلات عالیه نمی‌رسد و کمیسیون مزبور نظر داده بود که تحصیلات عالیه محتاج به یک دستگاه جدایی است.

پروفسور رابینز سمت استادی اینجانب را هم در زمان تحصیلات عالیه داشته است و از شخصیت‌های بزرگ اقتصادی هم محسوب می‌شود. او برای وزارت فرهنگ عنوان جدیدی گذاشته است که به زبان انگلیسی (مینیستراپول دولوپمن) می‌باشد یعنی وزارت خانه‌ای که رشد اقتصادی را می‌تواند تأمین بکند و ببینند احتیاج به متخصص در چه رشته‌هایی است تا در آن رشته‌ها متخصص تربیت بکنند. کلمه فرهنگ معادل فرنگی (کولتور) و کلمه آموزش و پرورش (ادوکاسیون) می‌باشد. در سال ۱۹۴۵ که در کنفرانس سانفرانسیکو وقتی خواستند یونسکو را بوجود آورند در کمیسیون اقتصادی و اجتماعی ملل متحد بر سر کلمه فرهنگ بحث زیادی به عمل آمد و نماینده ایران اصرار داشت کلمه فرهنگ یا کولتور هم به نام یونسکو اضافه شود ولی سایر نمایندگان عقیده داشتند کلمه (ادوکاسیون) یا آموزش و پرورش کافی است و بهرحال کلمه فرهنگ هم اضافه شد چنانکه در حال حاضر یونسکو U نماینده کلمه ادوکاسیون و C نماینده کلمه کولتور می‌باشد. البته پا فشاری نماینده ایران و دلایلی که اقامه کرد باعث قبول نام کولتور شد و یونسکو که مخفف نام (سازمان علمی و فرهنگی و تربیتی ملل متحد) می‌باشد بوجود آمد و یکی از دلایل نماینده ایران این بود که کلمه فرهنگ به کلی با کلمه آموزش و پرورش جداست چون فرهنگ بمعنی مراسم یک ملت است و مثلاً عید نوروز ما ایرانیها بمعنی فرهنگ است و آثار باستانی به معنی فرهنگ است. کاشی‌های مساجد اصفهان جزئی از فرهنگ است و به کلی با آموزش و پرورش جدا می‌باشد.

نیز دکتر رضا زاده شفق سناتور و استاد ممتاز دانشگاه تهران روایتی دیگر از انتخاب نام آموزش و پرورش دارد او در شرح علت انتخاب نام آموزش و پرورش می گوید:

در زبان عرب به فرهنگ یا کولتور ـ ادب یا ثقافت می‌گویند. و در ایران در سال ۱۳۱۷ شمسی کلمه فرهنگ بوسیله دانشمندان معروف پیدا شد و در این سال به دستور پاد شاه از طرف فرهنگستان ایران مطالعه درباره انتخاب نام فارسی وزارت معارف آغاز شد و سرانجام بعد از مدتی مطالعه کلمه فرهنگ انتخاب گردید و پس از اینکه مورد موافقت واقع شد فوراً بجای نام «معارف» استعمال واقع گردید.از آن به بعد وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه به وزارت فرهنگ موسوم شد و تا آذر ماه ۱۳۴۲ به همین نام موسوم بوده است و در این ماه وزارت فرهنگ به سه قسمت مجزا شد یکی وزارتخانه جدیدالتاسیس فرهنگ و هنر که از اداره کل باستان شاسی و اداره کل هنرهای زیبا که هر دو از ادارات وابسته به وزارت فرهنگ بوده به وجود آمد و دیگری اداره کل اوقاف که ضمیمه نخست‌وزیری شد و بنام سازمان اوقاف موسوم گردید و بقیه سازمان وزارت فرهنگ سابق هم بنام وزارت آموزش و پرورش موسوم شد و در مهر ماه سال ۱۳۴۶هم تعلیمات عالیه از این وزارتخانه جدا شد و بصورت وزارتخانه مستقل و جدیدی بنام وزارت علوم و آموزش عالی درآمد.

و هر چند سازمان تربیت بدنی هم چندی قبل از وزارت آموزش و پرورش جدا گردید و ضمیمه نخست‌وزیری شد ولی وزارت آموزش و پرورش کماکان به وظیفه اصلی خود که هم آموزش و هم پرورش می‌باشد می‌پردازد. باید توضیح داد در بیشتر کشورهای دنیا بطور کلی آموزش عالی بصورت دستگاهی جدا از وزارت آموزش و پرورش بوده و در بعضی از کشورها نیز مانند ایران یک وزارتخانه مستقل را تشکیل می‌دهد. و مسلماً وظیفه وزارت آموزش و پرورش که کودکستان‌ها و دبستان‌ها و دبیرستان‌ها را زیر نظر دارد مشکل‌تر از وزارت علوم و آموزش عالی می‌باشد برای اینکه این وزارتخانه باید نوآموزان را برای ورود به دوره دبیرستان و دانش‌آموزان را برای راه یافتن به دانشکده‌ها تربیت کند و اگر از عهده این وظیفه مهم بر نیاید یا داوطلبان دیپلمه در پشت درهای دانشگاه در انتظار می‌مانند و یا اینکه به دانشکده‌ها راه یافته و با مشکلاتی قادر به پایان تحصیلات عالیه خود می‌شوند.