علی‌نقی یزدان‌پناه *
ضرورت تقویت سازمان دانش‌آموزی (۲)
عدم توجه به مسئله اوقات فراغت دانش‌آموزان و فقدان برنامه مناسب در این زمینه، می‌تواند بستری را فراهم کند که مشکلات عدیده‌ای را فراروی نسل جوان ونوجوان ما قرار دهد. اگر زمینه آسیب‌های اجتماعی موجود در نسل جوان را بررسی کنیم ریشه بسیاری از مفاسد مهم چون اعتیاد، جُرم، بزهکاری، افت تحصیلی و ... و فقدان برنامه مناسب برای غنی‌سازی اوقات فراغت این نسل آینده ساز است.
با توجه به ساختار عریض و طویل آموزش و پرورش نیاز به سازمانی که متولی و متکفل اوقات فراغت دانش‌آموزان باشد کاملاً خالی بود و بر این اساس در سال ۱۳۷۸ سازمان دانش‌آموزی برای پوشش دادن مطلوب برای دانش‌آموزان و اعضا و برنامه‌ریزی صحیح برای اوقات فراغت آنان از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی تأسیس شد.
کاهش آسیب‌پذیری‌ها و کج‌روی‌های اخلاقی دانش‌آموزان
جوان بودن جمعیت جامعه ما بسترها و زمینه‌های فراوانی را برای آسیب‌های اجتماعی مهیا می‌کند. از آنجا که بیشترین گروه سنی جامعه ما را جوانان و نوجوانان تشکیل می‌دهند توجه به مقوله اوقات فراغت ارزش و اهمیت فراوانی می‌یابد. چرا که علاوه بر فصل تابستان که تماماً ایام تعطیلی و اوقات فراغت دانش‌آموزان است در بقیه فصول و هنگام سال تحصیلی نیز اوقات فراغت دارند.
این ایام اوقات فراغت و بیکاری، بزرگترین زمینه و بستر برای آسیب‌پذیری این نسل است. باید پذیرفت که اگر انسان برنامه‌‌ای برای اوقات فراغت خود نداشته باشد و نتواند به صورت مطلوب از وقت فراغت خود برای تأمین نیازهای روحی و جسمی‌اش بهره‌برداری کند، آنگاه اوقات فراغت به بیکاری تبدیل می‌شود و بیکاری نیز آفت بزرگی است که می‌تواند بیشتر جرائم و بزهکاری را در رفتارهای نسل جوان و نوجوان شکل دهد.
نوجوانان به علت انرژی و نیروی فوق‌العاده، نمی‌توانند به آسانی با مسئله بیکاری کنار آیند و سالم از درون آن عبور نمایند. بلکه هر لحظه احتمال ابتلا به انواع انحرافات و کج‌روی‌های رفتاری در آنان وجود دارد. بنابراین سازمان دانش‌آموزی با داشتن برنامه‌های متنوع و متناسب با ذوق و سلیقه دانش‌آموزان می‌تواند اوقات بیکاری آنان چه در طی سال تحصیلی و چه در ایام تعطیلات تابستانی را پوشش دهد و گام مهمی در کاهش انحرافات و آسیب‌پذیری دانش‌آموزان بردارد.
اقناع روحیه تنوعطلبی و هیجان‌خواهی دانش‌آموزان
نسل نوجوان با توجه به روحیات خود به دنبال تنوع، تجدد، هیجان و جذابیت است این نسل در مقابل شرایط یکنواخت و تکراری، انعطاف ندارد و روحیه‌ای شکننده به خود می‌گیرد و در برابر وضعیت موجود جامعه حالتی پرسشگرانه دارد. بحثی که امروزه تحت عنوان "تهاجم فرهنگی" از آن یاد می‌شود و موجبات دغدغه و نگرانی همه دست اندرکاران و متولیان امور کشور را فراهم کرده است، ریشه در ناکارآمدی فرهنگ خودی و نفوذ و تأثیر فرهنگ بیگانه در روحیات و شخصیت نوجوانان دارد. این که چرا با توجه به به‌کارگیری همه توان و ابزارهای فرهنگی و رسانه‌ای موجود، نمی‌توانیم برای خنثی کردن این تهاجم موفق باشیم به همین مسئله برمی‌گردد. فرهنگ بیگانه با محور قراردادن و توجه کردن به روحیه تنوعطلبی و تجددخواهی نسل جوان و نوجوان، با ارائه انواع برنامه‌ها، هیجانات و مُدها، روحیه تنوعطلبی را اقناع و بدین ترتیب در شخصیت آنان نفوذ و اثر می‌کند. اما در مقابل آموزش‌های رسمی ما فاقد این خصیصه است و به علت یکنواخت بودن، کلیشه‌ای و تکراری بودن نمی‌تواند جذابیت‌های لازم را برای دانش‌آموزان ایجاد کند.
بنابراین اگر بخواهیم زمینه نفوذ فرهنگ بیگانه در رفتار و سلوک نسل دانش‌آموز به حداقل برسد باید به آموزش‌های خود رنگ و تنوع و نوگرایی بدهیم تا روحیه و سلیقه نوجوانانمان را اقناع کنیم. بدیهی است سازمان دانش‌آموزی در این زمینه می‌تواند کارکرد مثبتی داشته باشد.
پرورش روحیه مسئولیت‌پذیری و ایفای نقش دانش‌آموزان
یکی از مهمترین نکاتی که در مقوله تعلیم و تربیت باید مورد توجه قرار گیرد، ایجاد روحیه مسئولیت‌پذیری با اجرای برنامه‌ها و فعالیت‌های گروهی در دانش‌آموزان است. پرورش این روحیه در نسل جوان باعث می‌شود، نوجوانان در اموراتی که به آنان سپرده می‌شود جدیت نشان دهند و تا پایان آن را پی‌گیری کنند. حتی اگر کار به نوعی سخت و طاقت‌‌فرسا باشد.
بی‌توجهی به این خصیصه و اهمال در پرورش روحیه مسئولیت‌پذیری سبب بی‌تفاوتی و بی‌انگیزگی آنان می‌شود و در مواجهه با مشکلات و سختی‌های کار به راحتی شانه را از زیر بار مسئولیت خالی خواهند کرد. مسئولیت‌پذیری در بحث تربیت؛ این نیز یک مقوله بسیار مهم است که تحت عنوان "تعهد" از آن یاد می‌شود.
ایجاد این روحیه و پیدایش این صفات در دانش‌آموزان، مستلزم برنامه‌ریزی درازمدت است. یکی از این برنامه‌ها می‌تواند فعالیت‌های جمعی و گروهی دانش‌آموزان باشد. در فعالیت‌های گروهی دانش‌آموزان، هریک از آنان به دنبال ایفای "نقش" خاصی است. بدیهی است آنان در اجرای نقش خود به دنبال اثبات آرمان‌ها و رؤیاهای خود هستند.
بنابراین برنامه‌ریزی مطلوب که بتواند در فعالیت‌های گروهی، نقش‌های مناسب را برای دانش‌آموزان پیدا کند، در ایجاد روحیه مسئولیت‌پذیری آنان مؤثر است. در این راستا سازمان دانش‌آموزی مناسب‌ترین بستر برای فعالیت‌های گروهی و ایفای نقش دانش‌آموزان است.
بروز و ظهور خلاقیت‌های دانش‌آموزان
گرایش به خلاقیت و آفرینندگی در وجود هر انسانی است. دانش‌آموزان ما به دنبال کشف و یافتن خلأهایی است که با روح خلاق و نوگرایی خود دنبال خلق آنان است. فراهم نمودن بستری مناسب برای بروز و ظهور خلاقیت‌ها یکی از اقدامات مؤثر تربیتی است که در رشد شخصیتی و فکری دانش‌آموزان نیز می‌تواند بسیار مؤثر باشد. معمولاً در فعالیت‌های گروهی و جمعی، زمینه مناسب‌تری برای بروز خلاقیت‌ها وجود دارد.
همچنین مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که بیشتر ابداعات و اختراعات در زمان اوقات فراغت از انسان سر می‌زند. چرا که در فعالیت‌های گروهی و اوقات فراغت، محدودیت‌ها و قید و بندهای فکری کم می‌شود و نسل جوان و نوجوان احساس تکلیف کمتری می‌کند. بنابراین در چنین زمانی احتمال بروز خلاقیت‌ها و ابتکار در او افزایش می‌یابد. سازمان دانش‌آموزی بستر مناسبی برای اوقات فراغت دانش‌آموزان و به تبع آن بسترساز مهم شکوفایی خلاقیت‌ها و استعدادهای دانش‌آموزان است.
مبنای کار در سازمان دانش‌آموزی نیز مبتنی بر فعالیت‌های گروهی و غنی‌سازی اوقات فراغت است. این سازمان بستر مناسبی برای شکوفایی و ظهور و بروز استعدادهای دانش‌آموزان با سلیقه‌های مختلف است. با توجه به انعطاف‌پذیری که در سازمان وجود دارد و انجام برنامه های متنوع فرصت انتخابگری دانش‌آموزان بسیار فراهم است و با میل و رغبت به فعالیت‌های سازمان گرایش دارند.
ارسال دیدگاه