پانا از احیای معماری ایرانی - اسلامی و تحول در فضاهای آموزشی در سرزمین دریا و خورشید گزارش می‌دهد؛
شگفتی مدرسه‌های سربرآورده از میان نخل‌ها و سواحل
تهران (پانا) - هرمزگان، سرزمین طلوع خورشید و فرهنگ دیرینه، این بار میزبان تحولی بزرگ در حوزه آموزش است. از دل تاریخ و معماری سنتی، مدارس مدرنی سربرآورده‌اند که با امکانات پیشرفته و طراحی منحصربه‌فرد، نه‌تنها به گسترش علم و دانش می‌پردازند، بلکه آینده‌ای روشن برای فرزندان این دیار رقم می‌زنند. در گزارش پانا، نگاهی به این تحول بزرگ در آموزش و مدرسه‌سازی در استان هرمزگان می‌اندازیم.
پرویز پیکری، گروه آموزش و پرورش؛ هرمزگان، سرزمین طلوع خورشید بر گستره نیلگون خلیج فارس، جایی که امواج دریا قصه‌های کهن را بر ماسه‌های ساحلی نجوا می‌کنند و بادهای گرم استوایی بوی شرجی و عطر دریا را به جان شهرها و روستاهایش می‌پاشند. این استان پهناور، با بندرها و جزایر تاریخی‌اش، از بندرعباس پرجنب‌وجوش گرفته تا بندر کنگِ کهن، از سواحل رویایی قشم تا بافت بومی سلخ، روایتگر قرن‌ها زندگی، تجارت و فرهنگ مردمانی است که با دریا زاده شده‌اند و با امواجش زندگی کرده‌اند.
مردمانی که گرمای دلشان از گرمای آفتاب جنوب هم فراتر می‌رود
بندرعباس، قلب تپنده تجارت دریایی ایران، با تلفیقی از مدرنیته و سنت، همچنان هویت بومی خود را حفظ کرده است. اما در سوی دیگر، بندر کنگ با بادگیرهایش، همچون مرواریدی از دل تاریخ سربرآورده و قشم، این جزیره شگفتی‌ها، هر گوشه‌اش رازی از زمین و دریا را پنهان کرده است. مردمان هرمزگان، با لبخندهای صمیمی، لباس‌های رنگارنگ سنتی و فرهنگی غنی، میزبانانی هستند که گرمای دلشان از گرمای آفتاب جنوب هم فراتر می‌رود.
این دیار نه‌تنها سرزمین افسانه‌های دریایی، بلکه بستر شکوفایی علم و دانش نیز بوده است. امروز، در میان نخل‌ها و سواحل، مدارسی سربرآورده‌اند که نه‌تنها آموزش را گسترش می‌دهند، بلکه با معماری فاخر و الهام‌گرفته از هویت ایرانی-اسلامی، نشان از آینده‌ای روشن دارند. این بار، گام در مسیر توسعه آموزشی هرمزگان گذاشتیم تا از نزدیک، رویش این مدارس و تأثیرشان را بر آینده فرزندان این دیار ببینیم...
برای درک بهتر این تحول چشمگیر، از نزدیک به بازدید تعدادی از این مدارس رفتیم؛ مدارسی که هر یک با طراحی منحصربه‌فرد، امکانات به‌روز و هویت فرهنگی خود، نمونه‌ای درخشان از توسعه آموزشی در هرمزگان هستند. در ادامه، به معرفی برخی از این مدارس خواهیم پرداخت تا ببینیم چگونه تلفیق معماری ایرانی-اسلامی با نیازهای آموزشی مدرن، محیطی پویا و الهام‌بخش برای دانش‌آموزان این دیار فراهم کرده است.
در این سفر، افتخار داشتیم که مهمان مهندس مهدی باوقار زعیمی، مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان هرمزگان باشیم. همراه با او، شهر به شهر و روستا به روستا همسفر شدیم تا در قالب یک تور رسانه‌ای، از نزدیک شاهد تحول چشمگیر مدرسه‌سازی در این استان باشیم. هر مدرسه، روایتی از تلاش و پیشرفت بود؛ سازه‌هایی که نه‌تنها برای آموزش، بلکه برای آینده‌ای روشن‌تر بنا شده‌اند. در ادامه ابتدا به بررسی وضعیت فعلی مدارس استان و سپس به معرفی برخی از این مدارس می‌پردازیم و از ویژگی‌های منحصربه‌فرد آنها خواهیم گفت...
چشم‌انداز مدارس هرمزگان؛ زمان حال و نیازهای آینده
استان هرمزگان با ۳,۲۲۶ مدرسه و ۱۴,۴۷۰ کلاس درس یکی از مناطق مهم آموزشی کشور محسوب می‌شود. اما برای پاسخگویی به رشد جمعیت دانش‌آموزی و ارتقای کیفیت آموزش، همچنان نیازمند توسعه فضاهای آموزشی است. براساس بررسی‌های بهمن‌ماه ۱۴۰۳، این استان نیازمند ۶۴۳ مدرسه جدید با ۴,۳۶۶ کلاس درس است که برای احداث آنها، اعتباری در حدود ۱۳ هزار میلیارد تومان برآورد شده است.
در حال حاضر، ۹۰ درصد مدارس استان ایمن هستند، اما ۱۰ درصد در وضعیت تخریبی قرار دارند. از این تعداد، ۴۷ درصد در مناطق شهری و ۵۳ درصد در مناطق روستایی واقع شده‌اند. شهرهای بندرعباس، میناب، جاسک، قشم و رودان بیشترین تعداد مدارس فرسوده و نیازمند تخریب و بازسازی را دارند. همچنین، بیشترین مدارس کانکسی و نوبت دوم در بندرعباس و میناب فعالیت دارند که نشان‌دهنده ضرورت سرمایه‌گذاری بیشتر در این مناطق است.
معرفی مدارس نمونه هرمزگان؛ معماری بومی در خدمت آموزش مدرن
مدارس نمونه استان که از آنها بازدید کردیم، نه‌تنها از نظر کیفیت ساخت و امکانات آموزشی پیشرفته بودند، بلکه با الهام از معماری بومی و سنتی منطقه طراحی شده بودند تا علاوه بر زیبایی بصری، با اقلیم گرم و مرطوب هرمزگان نیز سازگار باشند.
مدرسه ابتدایی شهید آیت‌الله رئیسی – بندر کنگ (محله کوش)
این مدرسه در محله کوش بندر کنگ واقع شده و نمونه‌ای بی‌نظیر از ترکیب معماری سنتی و اصول مدرن مدرسه‌سازی است. طراحی آن از خانه‌های تاریخی بندر کنگ الهام گرفته و ملاحظات اقلیمی منطقه در آن رعایت شده است.
حیاط مرکزی، که در معماری سنتی ایرانی هسته زندگی محسوب می‌شود، در این مدرسه به‌عنوان یکی از ارکان اصلی طراحی به‌کار رفته است. بادگیرهای سنتی در این مدرسه به شکلی مدرن بازطراحی شده‌اند تا با هدایت نسیم دریا، فضای داخلی را خنک کنند و آسایش حرارتی دانش‌آموزان را افزایش دهند. ایوان رو به دریا، که با الهام از ساباط‌های معماری بومی ساخته شده، فضایی دل‌نشین برای افزایش تمرکز و کاهش استرس دانش‌آموزان فراهم کرده است.
این مدرسه دارای ۹ کلاس درس، بوفه، کارگاه هنر و خلاقیت، کتابخانه، آزمایشگاه، بخش‌های اداری، پرورشی، ورزشی و بهداشتی است.
مدرسه ابتدایی فاطمیه (شیخ رضوانی) – بندر کنگ
مدرسه فاطمیه بندر کنگ که به نام مدرسه شیخ رضوانی نیز شناخته می‌شود، یکی از مدارس شاخص استان است که با طراحی خاص خود در میان معماری بندر کنگ می‌درخشد. مساحت این مدرسه ۳,۵۶۸ مترمربع است و ۱۵ کلاس درس دارد. طراحی معماری مدرسه شامل مشبک‌ها برای شکست نور، ایجاد سایه، کنترل نور طبیعی، رواق‌ها، بادگیر، تراس، سردرهای خاص ورودی و راه‌پله‌های یک‌طرفه است.
این مدرسه علاوه بر فضاهای آموزشی، دارای آزمایشگاه، کارگاه، سالن سمعی و بصری، کتابخانه، فضاهای اداری، سرایه‌داری، خدماتی و پشتیبانی است.
دبیرستان ابن‌سینا (آفتاب) – بندرعباس
این مدرسه، که قبلاً با نام دبیرستان ابن‌سینا شناخته می‌شد، پس از بازسازی، با نام مدرسه آفتاب و طراحی چشم‌نواز، در پردترددترین نقطه بندرعباس قرار گرفته است.
مساحت: ۶,۳۴۵ مترمربع | زیربنا: ۴,۴۰۰ مترمربع/ دارای ۱۸ کلاس درس، ۳ آزمایشگاه، ۲ کارگاه، سالن سمعی و بصری، کتابخانه، فضای اداری، سرایه‌داری و خدماتی
استفاده از بادگیر، حیاط مرکزی، مشبک‌های آجری، آب‌نما در ورودی، سقف‌های چوبی مشبک و نورپردازی‌های خاص از ویژگی‌های مهم این مدرسه است. این دبیرستان نمونه‌ای از تلفیق معماری سنتی و تکنولوژی‌های نوین مدرسه‌سازی است.
دبیرستان انرژی اتمی – بندرعباس
مدرسه‌ی انرژی اتمی بندرعباس، یکی از نمادهای پیشرفت در حوزه مدرسه‌سازی در استان هرمزگان محسوب می‌شود.
مساحت: ۵,۴۳۰ مترمربع | زیربنا: ۲,۵۰۰ مترمربع/ شامل ۱۲ کلاس درس، کارگاه، آزمایشگاه، نمازخانه، کتابخانه، فضاهای اداری، سرایه‌داری، خدماتی و پشتیبانی/ محوطه مدرسه دارای زمین ورزشی روباز، فضاهای جمعی برای تعاملات اجتماعی دانش‌آموزان، پارکینگ و فضای انتظار برای والدین و شهروندان است.
هنرستان دخترانه کاردانش شهید مدافع حرم رضا زارعی – بندرعباس
این هنرستان در شهرک پیامبر اعظم بندرعباس واقع شده و یکی از مراکز مهم آموزش مهارت‌های فنی و حرفه‌ای در استان است. دارای کارگاه‌های مهارتی متنوع، آزمایشگاه، کتابخانه و امکانات آموزشی پیشرفته. طراحی مدرسه شامل مشبک‌ها، رواق‌ها، حیاط مرکزی و فضاهای باز برای تعاملات اجتماعی است و این مدرسه بستری برای تربیت دانش‌آموزان ماهر و کارآفرین در آینده است.
مدرسه خیرساز مرحوم حاج خلفان – سلخ، قشم
در جزیره قشم، مدرسه خیرساز مرحوم حاج خلفان نمونه‌ای از به‌روزترین امکانات آموزشی را در خود جای داده است. دارای فضاهای آموزشی استاندارد، کارگاه‌های مهارتی، آزمایشگاه، کتابخانه و بخش‌های پرورشی و ورزشی است. طراحی مدرسه با رعایت اصول معماری سنتی منطقه، استفاده از مصالح بومی و هماهنگی با اقلیم گرم و مرطوب انجام شده است.
مدارسی که در هرمزگان از آنها بازدید کردیم، با تلفیق معماری بومی و فناوری‌های مدرن، نشان‌دهنده پیشرفت در حوزه آموزش هستند. اما همچنان نیاز به بازسازی مدارس فرسوده، جایگزینی مدارس کانکسی و افزایش ظرفیت فضاهای آموزشی وجود دارد. بازدید از این مدارس، نشان داد که چگونه همت مسئولان، همراهی خیرین و بهره‌گیری از دانش معماری سنتی، می‌تواند آینده‌ای روشن‌تر را برای دانش‌آموزان هرمزگان رقم بزند.
نگاهی نزدیک‌تر به وضعیت مدرسه‌سازی در هرمزگان
پس از بازدید از این مدارس و آشنایی با معماری، امکانات و شرایط آموزشی آنها، در حین این سفر گفت‌وگوهایی نیز با مهندس مهدی باوقار زعیمی، مدیرکل نوسازی مدارس استان هرمزگان و جمعی از خیرین مدرسه‌ساز داشتیم. آنها از چالش‌ها، پیشرفت‌ها و برنامه‌های آینده ساخت و تجهیز مدارس در این استان گفتند. در ادامه، بخش‌هایی از این گفت‌وگوها را با هم می‌خوانیم تا با جزئیات بیشتری از وضعیت مدرسه‌سازی در هرمزگان و نقش پررنگ خیرین در این مسیر آگاه شویم.
درباره طراح مدارس استان هرمزگان
مهدی زعیمی، کارشناس معماری و متخصص در طراحی فضاهای آموزشی، از ۱۴ سال پیش به‌طور حرفه‌ای در سازمان نوسازی مدارس کشور فعالیت می‌کند. وی در این مدت بیش از ۳۰۰ مدرسه در استان هرمزگان و استان‌های همجوار طراحی کرده و در مجموع بالغ بر ۲۰۰ هزار متر مربع فضای آموزشی را طراحی کرده است. زعیمی به‌عنوان یک معمار برجسته، موفق به کسب رتبه‌های نخست در همایش‌های معتبر معماری مدارس شده است. در سال ۱۳۹۷، وی رتبه اول در همایش معماری مدرسه ایرانی و معماری ایرانی را برای طراحی مدرسه هرمز کسب کرد. همچنین در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۱، موفق به کسب رتبه‌های اول و دوم در همایش‌های بین‌المللی معماری مدرسه شد. مهدی زعیمی علاوه بر فعالیت حرفه‌ای، استاد دانشگاه نیز هست و در طول ۱۰ سال تدریس، بیش از ۱۳۰۰ دانشجو را در رشته معماری آموزش داده است. وی در حوزه طراحی معماری مدرسه در دانشگاه‌ها تدریس می‌کند و در کنار این فعالیت‌ها، مقالات مختلفی در حوزه معماری مدرسه منتشر کرده و در دست چاپ نیز یک کتاب تخصصی دارد. زعیمی در طراحی‌های خود، توجه ویژه‌ای به اقلیم استان هرمزگان داشته است و به‌طور ویژه برای دو اقلیم گرم و مرطوب و گرم و خشک در استان برنامه‌ریزی کرده است. مهدی زعیمی از تیم‌های جوان بومی استان هرمزگان برای طراحی و ساخت مدارس استفاده کرده است. این تیم‌ها شامل مهندسان و هنرمندان بومی هستند که با استفاده از متریال‌های بومی و سازگار با اقلیم، پروژه‌های مدرسه‌سازی را اجرا کرده‌اند. به عنوان نمونه، در پروژه مدرسه شهیدرئیسی، از چوب‌های بومی منطقه که برای ساخت کشتی‌ها استفاده می‌شود، بهره برده‌اند.
هرمزگان، سرزمین خیرین مدرسه‌ساز
مهدی باوقار زعیمی، مدیرکل نوسازی مدارس استان هرمزگان، در حاشیه بازدید از مدارس استان با اشاره به موقعیت جغرافیایی خاص هرمزگان گفت: «استان هرمزگان با ۱۳ شهرستان و ۲۳ منطقه آموزشی، از شرقی‌ترین تا غربی‌ترین نقطه خود نزدیک به ۹۰۰ کیلومتر امتداد دارد. مردم این منطقه از گذشته‌های دور به نیکوکاری و خیرخواهی معروف بوده‌اند. سنت ساخت برکه‌های آب در مسیرهای طولانی برای رفع تشنگی مسافران، نشان‌دهنده فرهنگ دیرینه مردم این خطه در امور خیر است؛ فرهنگی که امروزه در حوزه مدرسه‌سازی نیز به چشم می‌خورد.»
بساط مدارس کانکسی تا مهر ۱۴۰۴ برچیده می‌شود
مدیرکل نوسازی مدارس استان با تأکید بر برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده برای حذف مدارس کانکسی گفت: «یکی از مهم‌ترین چالش‌های ما، مدارس کانکسی است. خوشبختانه با برنامه‌ریزی انجام‌شده، تا مهرماه سال آینده تمام مدارس کانکسی استان برچیده خواهند شد.»
مدارس سنگی و تخریبی؛ چالشی دیگر در مسیر توسعه آموزشی
زعیمی با اشاره به وضعیت مدارس سنگی در استان تصریح کرد: «به دلیل شرایط اقلیمی و نوع معماری منطقه، تعداد مدارس سنگی در هرمزگان زیاد نیست، اما همان تعداد محدود نیز شناسایی شده و عملیات بازسازی آنها آغاز شده است. در کنار آن، مشکل مدارس تخریبی نیز وجود دارد. در حال حاضر، بیش از ۱۴۰۰ کلاس درس تخریبی و فرسوده در استان داریم که نیازمند بازسازی و مقاوم‌سازی هستند. یکی از دلایل تخریب زودهنگام مدارس در هرمزگان، نبود برنامه منسجم برای نگهداری و تعمیرات آن‌هاست. برخی از فضاهای آموزشی که باید حداقل ۵۰ سال عمر کنند، به دلیل نبود سیستم مناسب نگهداری، پس از ۲۰ تا ۳۰ سال به مرحله تخریب می‌رسند.»
تراکم بالای دانش‌آموزان در برخی مناطق شهری/ وضعیت نامناسب تحصیلی در شهرک پیامبر اعظم
یکی دیگر از چالش‌های اساسی، تراکم بالای دانش‌آموزان در برخی مناطق شهری، به‌ویژه در ناحیه ۲ بندرعباس و شهرک پیامبر اعظم است. زعیمی در این‌باره گفت: «شهرک پیامبر اعظم با ۳۳ هزار واحد مسکونی، تا دو سال پیش تنها ۷ مدرسه داشت، اما طی دو سال اخیر دو مدرسه دیگر به بهره‌برداری رسید و ۱۵ مدرسه جدید نیز در حال احداث است. در شش ماه گذشته، ۱۲ پروژه مدرسه‌سازی در این منطقه آغاز شده است که بخشی از مشکلات تراکم دانش‌آموزی را برطرف خواهد کرد.»
مدارس نیمه‌تمام و پروژه‌های در حال اجرا
مهدی زعیمی در ادامه به یکی دیگر از مسائل عمده استان اشاره کرد و گفت: «یکی از چالش‌های بزرگ ما، پروژه‌های نیمه‌تمام است که برخی از آنها حتی از ۱۵ سال پیش آغاز شده‌اند و هنوز به اتمام نرسیده‌اند. در حال حاضر، ما بالغ بر ۲۰۰ پروژه نیمه‌تمام داریم که شامل ۱۷۰ کلاس درس می‌شود و تمام تلاش ما بر این است که این پروژه‌ها را تکمیل کرده و به چرخه آموزش اضافه کنیم.»
تراکم بالای دانش‌آموزان و کمبود فضاهای آموزشی
وی به موضوع تراکم بالای دانش‌آموزان اشاره کرد و گفت: «در برخی مدارس، تراکم دانش‌آموزان بالای ۳۵ نفر است. همچنین، سرانه فضای آموزشی در برخی مناطق زیر ۳ متر مربع است که نیازمند توجه فوری است.»
اولویت‌ها و برنامه‌های آینده برای رفع مشکلات فضاهای آموزشی
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته برای حل مشکلات اشاره کرد و گفت: «اولویت اول ما در حال حاضر، رفع مشکلات مدارس فرسوده و تخریبی، مدارس سنگی و کانکسی است. همچنین، توسعه مدارس برای کاهش تراکم و حل مشکلات شیفت دوم مدارس نیز در دستور کار است. ما به‌طور جدی در حال برنامه‌ریزی برای رفع این مسائل هستیم و طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، تا پایان سال تحصیلی آینده، اولویت اول ما تکمیل ۲۰۰ کلاس درس خواهد بود.»
همکاری با استاندار و تأکید بر توسعه عدالت آموزشی
مدیرکل نوسازی مدارس استان هرمزگان در ادامه گفت: «در این راستا، هماهنگی‌های خوبی با استاندار محترم استان، جناب آقای دکتر آشوری، انجام شده است. نگاه ویژه ایشان به موضوع مدرسه‌سازی و آموزش، باعث شده که در این دو ماه اخیر، جلسات هفتگی و مستمر برای پیگیری مسائل آموزشی و مدرسه‌سازی برگزار شود. تاکید استاندار بر اهمیت برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت و بلندمدت در این حوزه، به ما کمک کرده که پروژه‌های مختلف را ساماندهی و به‌طور منظم پیش ببریم. برای حل مشکلات موجود، تقریباً به ۷ هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز داریم که با این اعتبار می‌توانیم مشکلات مدارس فرسوده، تخریبی و نیازمند توسعه را برطرف کنیم. همچنین برای حل کل نظام مسائل آموزش و پرورش استان، نیاز به اعتبار حدود ۱۳ هزار میلیارد تومانی داریم.»
کیفیت فضا و تاثیر آن بر یادگیری دانش‌آموزان
مهدی زعیمی، مدیرکل نوسازی مدارس استان هرمزگان، در صحبت‌های خود به تاثیر مستقیم کیفیت فضا بر کیفیت یادگیری اشاره کرد. وی توضیح داد که دانش‌آموزانی که در فضاهای با هویت، ایمن و شاداب درس می‌خوانند، از نظر روانشناسی و یادگیری در شرایط بهتری قرار دارند. همچنین، کیفیت فضا در یاددهی معلمان نیز تاثیرگذار است.
اولویت در استفاده از معماری ایرانی اسلامی
زعیمی تأکید کرد که یکی از اولویت‌های نوسازی مدارس، استفاده از معماری ایرانی اسلامی است. با وجود محدودیت‌های اعتباری و منابع انسانی، این رویکرد در ۱۰ درصد از پروژه‌های عمرانی در حال پیاده‌سازی است و هدف این است که در آینده، سهم این معماری در فضاهای آموزشی افزایش یابد. این روند از ۶ سال پیش با شروع مطالعات و طراحی‌های لازم آغاز شد و اکنون وارد مرحله اجرایی شده است.
حفظ هویت معماری بومی هرمزگان
مدیرکل نوسازی مدارس استان هرمزگان همچنین به اهمیت حفظ هویت معماری بومی هرمزگان اشاره کرد و گفت که هدف این است که معماری گمشده و فراموش شده این منطقه را در مدارس زنده کنند. به عقیده وی، معماری مدرسه باید با هویت فرهنگی و بومی هر منطقه هم‌راستا باشد تا هویت منطقه حفظ شود.
تناسب معماری با اقلیم و انرژی‌کارآمدی
زعیمی در ادامه صحبت‌های خود گفت که معماری ایرانی اسلامی باید متناسب با اقلیم هر منطقه طراحی شود. در مناطق گرم و خشک، ساختمان‌ها باید به صورت شرقی-غربی ساخته شوند تا نور طبیعی به بهترین شکل از شمال و جنوب وارد فضاها شود. او تأکید کرد که این نوع طراحی باعث صرفه‌جویی در مصرف انرژی و فراهم‌سازی بهترین شرایط نوری برای دانش‌آموزان می‌شود.
المان‌های معماری ایرانی اسلامی در مدارس
وی در پاسخ به سوالی درباره المان‌های خاص معماری ایرانی اسلامی توضیح داد که این معماری بیشتر از ظاهر، باید با ویژگی‌هایی همچون نورگیری مناسب، تناسب با اقلیم، و استفاده از رنگ‌ها و المان‌های بومی، هویت خود را حفظ کند.
سه سال کار تحقیقاتی برای احداث مدرسه علوم و فنون دریایی بندر کنگ
مهدی زعیمی به اهمیت بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان‌های آموزشی اشاره کرد. او توضیح داد که در طراحی مدارس، به ویژه در اقلیم‌های گرم مانند هرمزگان، یکی از مهم‌ترین اولویت‌ها کاهش نیاز به سیستم‌های سرمایشی است. در پروژه هنرستان علوم و فنون دریایی بندر کنگ، سه سال مطالعات دقیق انجام شد تا مدرسه‌ای طراحی شود که به حداقل انرژی برای سرمایش نیاز داشته باشد. این طراحی با همکاری دانشگاه علم و صنعت صورت گرفت و به زودی به مرحله اجرا خواهد رسید.
سادگی و استفاده از عناصر بومی در معماری ایرانی اسلامی
زعیمی تأکید کرد که یکی از اصول معماری ایرانی اسلامی سادگی است. طراحی مدارس باید ساده و بدون تزئینات اضافی باشد و در عین حال، از اقلیم بومی برای ایجاد آسایش دمایی استفاده کند. به عنوان مثال، استفاده از بادگیر به عنوان یک المان کاربردی برای تهویه و ایجاد آسایش محیطی در داخل ساختمان‌ها بسیار مهم است. همچنین استفاده از رنگ‌های روشن در طراحی مدارس برای کاهش جذب انرژی خورشیدی و بهینه‌سازی دمای محیط از دیگر نکات مهم معماری است.
برنامه‌ریزی برای تحویل ۱۲۰۰ کلاس درس در سال تحصیلی آینده
مهدی زعیمی در ادامه صحبت‌های خود به روند توسعه فضای آموزشی در هرمزگان اشاره کرد و گفت که در سال گذشته، ۲۰۰ پروژه شامل ۸۰۰ کلاس درس به آموزش و پرورش تحویل داده شده است. این پروژه‌ها بخشی از هزار مدرسه‌ای بودند که در سطح کشور تحویل داده شده‌اند. برای سال جاری، حدود ۷۰۰ کلاس درس تحویل خواهد شد و برای سال آینده، برنامه‌ریزی برای تحویل ۱۲۰۰ کلاس درس انجام شده است. این تحول در تحویل کلاس‌ها بسیار سنگین است اما تلاش‌ها برای رسیدن به این هدف ادامه دارد.
جذب ۲۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار از خیرین و کسب رتبه اول در کشور
زعیمی از موفقیت اداره کل نوسازی مدارس هرمزگان در جذب ۲۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار از خیرین مدارس خبر داد. این میزان جذب اعتبار باعث شده است که هرمزگان در جذب اعتبار خیرین مدارس در کشور رتبه نخست را کسب کند.
احتمال کلنگ‌زنی ۲۰۰ پروژه خیرساز در سفر ریاست‌جمهوری به هرمزگان
زعیمی همچنین به سفر ریاست جمهوری به هرمزگان اشاره کرد و گفت که در این سفر، ۵۰ مدرسه خیرساز با حمایت خیرین آغاز به ساخت خواهند کرد. ایشان اضافه کرد که این برنامه در راستای توسعه فضای آموزشی استان است و انتظار می‌رود که در این سفر، ۲۰۰ پروژه مدرسه‌سازی کلنگ‌زنی شود.
رتبه برتر در ارزیابی عملکرد
زعیمی از موفقیت اداره کل نوسازی مدارس هرمزگان در ارزیابی عملکرد سال گذشته خبر داد که در دو شاخصه مشارکت‌ها و شاخص فنی، این اداره کل رتبه اول را در سطح کشور کسب کرده است. همچنین، این اداره کل در مجموع جزو ۵ اداره کل برتر کشور قرار گرفت.
نامگذاری مدارس بر اساس مفاخر بومی هرمزگان
مهدی زعیمی در ادامه به یکی از رویکردهای اداره کل نوسازی مدارس هرمزگان اشاره کرد که نامگذاری مدارس بر اساس مفاخر بومی استان است. او نمونه‌ای از این اقدام را در بندرعباس ذکر کرد که یکی از بزرگ‌ترین مدارس این شهر به نام "حاسب هرمزی" نامگذاری شده است. حاسب هرمزی، که یکی از مفاخر قرن چهارم هجری بوده و تا پیش از این ناشناخته بود، با این نامگذاری دوباره شناخته شد و باعث شد که مردم بیشتر در مورد این شخصیت تاریخی تحقیق کنند.
آشنا کردن با مفاخر تاریخی و فرهنگی
زعیمی افزود که این نامگذاری‌ها علاوه بر ارج نهادن به مفاخر بومی، موجب آشنایی نسل جدید با تاریخ و فرهنگ غنی استان هرمزگان می‌شود. به عنوان مثال، پس از نامگذاری مدرسه حاسب هرمزی، بسیاری از افراد جستجو کردند تا بیشتر در مورد اخترشناسی و کارهای این شخصیت بدانند. این اقدامات به منظور حفظ و احیای هویت فرهنگی و تاریخی استان در بین نسل‌های جدید انجام می‌شود.
گفت‌وگو با محمد عقیل رضوانی، خیر مدرسه‌ساز
محمد عقیل رضوانی، خیر مدرسه‌ساز و یکی از فعالان حوزه مدرسه‌سازی در کنگ، در گفت‌وگو با خبرگزاری پانا، درباره فعالیت‌های خود و چالش‌های این حوزه صحبت کرد. او در ساخت مدرسه فاطمیه بندر کنگ مشارکت داشته است. رضوانی در این گفت‌وگو از آغاز فعالیت‌های خود در حوزه مدرسه‌سازی از سال‌های ۹۲ و ۹۳ صحبت کرد. او گفت: در آن زمان با دوستانی آشنا شدم که در حوزه ساخت مدارس فعالیت می‌کردند. آقای عبدالله هاشمی و مهندس احمدی از بستک، پیشگامان این حوزه بودند. ما تصمیم گرفتیم برای ساخت مدارس در مناطق محروم اقدام کنیم.
وی با اشاره به شرایط مدارس قدیمی و نیاز به نوسازی آنها افزود: مدرسه‌ای که در سال ۵۲ تأسیس شده بود، در شرایط فعلی پاسخگوی جمعیت کنگ با ۲۰ هزار نفر نیست. این مدرسه که به نوعی برای یک جمعیت کوچک‌تر طراحی شده بود، بعد از گذشت زمان و افزایش جمعیت، فرسوده و نیازمند تجدید بنا شد. حتی در برخی مواقع، دانش‌آموزان در کانکس‌ها درس می‌خواندند.
محمد عقیل رضوانی از مشارکت خیرین در ساخت مدارس و نحوه تعامل با آنها سخن گفت: خیرین نقش مهمی در ساخت مدارس داشتند. یکی از دوستانم با حمایت شرکای تجاری‌اش برای ساخت مدرسه‌ای در کنگ وارد عمل شد. این پروژه‌ها نشان‌دهنده اهمیت همکاری‌های اجتماعی در توسعه مدارس است.
رضوانی تأکید کرد که مدرسه‌سازی یک پروژه اجتماعی است و باید همه اقشار جامعه در این زمینه مشارکت کنند: مدرسه‌سازی نه تنها برای ارتقای سطح آموزشی است، بلکه باید به‌عنوان یک حرکت اجتماعی و فرهنگی در نظر گرفته شود. همه اقشار جامعه باید در این زمینه همکاری کنند تا فضای آموزشی مناسب برای نسل‌های آینده فراهم شود. آموزش پایه‌گذار تحولات اجتماعی و فرهنگی است. پیام قرآن و رسول الله هم بر اساس اقرا و آموزش است. با توسعه آموزش و مدارس، می‌توانیم به جامعه‌ای پربارتر و مؤثرتر دست یابیم.
گفت‌وگو با حاج خلفان، خیر مدرسه‌ساز
حاج خلفان، خیر مدرسه‌ساز از روستای سلخ، در گفت‌وگو با خبرنگار پانا درباره فعالیت‌های خود در زمینه مدرسه‌سازی و حمایت از آموزش در منطقه صحبت کرد. حاج خلفان از آغاز فعالیت خود در مدرسه‌سازی چنین گفت: من تجربه‌ای در مدرسه‌سازی نداشتم، اما علاقه زیادی به این کار داشتم. به‌طور اتفاقی و از علاقه شخصی وارد این حوزه شدم. این علاقه کم‌کم به نوسازی مدارس تبدیل شد و همین باعث شد که برای ساخت مدارس دخترانه در روستای سلخ قدم بردارم.
چرا مدرسه‌سازی برای دختران؟
او با اشاره به دلیل تمرکز خود بر مدرسه‌سازی برای دختران گفت: برای من اهمیت ویژه‌ای داشت که مدارس دخترانه ساخته شود، زیرا دختران نیاز بیشتری به فرصت‌های آموزشی دارند. ما تاکنون ۴ مدرسه برای دختران در این منطقه ساخته‌ایم و همچنان در حال ادامه این مسیر هستیم.
پشتیبانی همه‌جانبه خانواده از حاج خلفان برای مدرسه‌سازی
حاج خلفان از حمایت‌های خانواده و جامعه در این مسیر نیز سخن گفت: خانواده‌ام از ابتدا به شدت از من حمایت کردند. بچه‌هایم هر چه کم و کسری داشتند، سریعاً برایم فراهم کردند و اجازه ندادند که هیچ‌چیز در این مسیر لنگ بماند.
هزینه‌های جانبی مدرسه‌سازی و مدرسه‌داری
حاج خلفان درباره هزینه‌های جانبی مدرسه‌سازی و مدرسه‌داری گفت: علاوه بر هزینه‌های ساخت مدرسه، هزینه‌های زیادی را برای تامین نیازهای روزمره مدارس و دانش‌آموزان متقبل شده‌ایم. این هزینه‌ها شامل خرید تجهیزات و رفع نیازهای آموزشی است که کمک می‌کند تا دانش‌آموزان بهترین امکانات را برای تحصیل داشته باشند. ما برای تامین محتوای آموزشی مدارس خود، کتاب‌های مختلفی تهیه کرده‌ایم که به طور رایگان در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهیم. همچنین استادانی از تهران برای آموزش به دانش‌آموزان می‌آیند. این استادان هر هفته دو روز در مدرسه حضور دارند و همه هزینه‌هایشان به عهده ماست. همچنین، علاوه بر این، دبیرانی از جزیره قشم هم به مدرسه می‌آیند که هزینه آنها به طور ماهانه ۴۰ میلیون تومان است و این هزینه توسط بنده پرداخت می‌شود.
تجربه‌های شیرین و خاطرات
او در ادامه به خاطرات شیرین خود از فعالیت در این زمینه اشاره کرد و گفت: بیشترین خوشحالی من وقتی است که می‌بینم بچه‌ها در حال درس خواندن و پیشرفت هستند. مخصوصاً در روزهای پنجشنبه و جمعه، زمانی که تعداد زیادی از دانش‌آموزان برای کلاس‌ها می‌آیند، این حضور جمعی احساس فوق‌العاده‌ای به من می‌دهد.
آرزوی حاج خلفان برای مدارس ساخته‌شده
حاج خلفان در پاسخ به این سوال که چه آرزویی برای مدارس خود دارد، گفت: آرزو دارم که نتیجه این تلاش‌ها به شکوفایی و موفقیت دانش‌آموزان منجر شود، به‌ویژه دخترانی که در این مدارس تحصیل می‌کنند، به کنکور برسند و در آینده موفق شوند.
پیام حاج خلفان به جامعه
در پایان، حاج خلفان پیامی به مردم و خیرین ارائه داد: من از مدرسه‌سازی لذت زیادی بردم و امیدوارم دیگران هم به این مسیر وارد شوند.
مدرسه‌ها؛ دروازه‌های رشد و موفقیت
در پایان، می‌توان به وضوح دید که هرمزگان در حال خلق افقی روشن برای آینده‌سازان خود است. مدارس این استان، با ترکیب زیبای معماری ایرانی-اسلامی و استانداردهای آموزشی مدرن، نه تنها به فضای آموزشی جذاب و الهام‌بخشی تبدیل شده‌اند، بلکه محلی برای پرورش خلاقیت و نوآوری دانش‌آموزان شده‌اند. آرزوی ما این است که با تداوم این روند، تمامی مدارس هرمزگان به محلی برای شکوفایی استعدادها و پرورش نسل آینده‌ساز کشور تبدیل شوند. ای کاش در آینده‌ای نه‌چندان دور، تمامی کودکان هرمزگان از فضای آموزشی بهتری برخوردار شوند، مدارس فرسوده و کانکسی به مکان‌هایی امن و مدرن تبدیل شوند و آموزش در هر نقطه از این استان، به‌ویژه در مناطق روستایی، به سطحی عالی برسد. امیدواریم که هم‌دلی مسئولان، معلمان و خیرین، به ساخت مدارس با کیفیت و استانداردهای بالا ادامه یابد تا آینده‌سازان هرمزگان با توانمندی و اعتماد به نفس، راهی آینده‌ای روشن و پر از فرصت‌های موفقیت شوند.
پرویز پیکری
ارسال دیدگاه