رئیس سازمان نوسازی مدارس در گفت‌وگو با پانا مطرح کرد:
مدرسه‌سازی؛ فراتر از یک پروژه عمرانی است/ ضرورت طراحی مدارس چندمنظوره، تعامل با محله‌ها و توجه به اقلیم و انرژی‌های تجدیدپذیر/ انتقاد از عدم حضور وزیر آموزش‌وپرورش در شورای عالی معماری و شهرسازی
معماری مدارس باید در خدمت تحول آموزشی و تعامل با محله باشد
تهران (پانا) - رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور با تأکید بر اینکه مدرسه‌سازی صرفاً یک پروژه عمرانی نیست بلکه یک نهضت ملی است، از تلاش‌های مهندسان، خیرین و مسئولان برای توسعه زیرساخت‌های آموزشی و تربیتی کشور قدردانی کرد.
حمیدرضا خان‌محمدی در گفت‌وگو با خبرنگار پانا، ضمن تبریک روز مهندس، به نقش حیاتی مهندسان در ساخت و بهسازی مدارس اشاره کرد و گفت: «بسیاری از مهندسان نوسازی مدارس، روزانه صدها کیلومتر راه را برای نظارت بر پروژه‌ها طی می‌کنند. این افراد با وجود کمبود منابع مالی، پروژه‌ها را با بالاترین کیفیت اجرا می‌کنند.»
وی تأکید کرد که جریان مدرسه‌سازی به همکاری گسترده بین خیرین، مسئولان و مردم نیاز دارد و یکی از چالش‌های اصلی در این مسیر، نرخ بالای مهاجرت و تغییرات جمعیتی است که نیاز به توسعه مدارس را دوچندان می‌کند.
اهمیت کیفیت و زیبایی مدارس در معماری شهری
خان‌محمدی با اشاره به تأثیر معماری مدارس بر هویت شهری گفت: «ساختمان‌های مدارس یکی از نخستین تصاویری هستند که افراد از یک شهر در ذهن خود ثبت می‌کنند. اگر مدرسه‌ای زیبا و استاندارد باشد، نشان‌دهنده کیفیت آن شهر است. بنابراین، مدارس باید بهترین و مجهزترین ساختمان‌ها در مناطق شهری و روستایی باشند.»
وی در ادامه افزود: «در طراحی مدارس باید به نیازهای تربیتی دانش‌آموزان توجه شود. از سیستم‌های گرمایشی مناسب گرفته تا کارگاه‌های آموزشی و سالن‌های ورزشی، همه باید در خدمت تربیت همه‌جانبه باشند.»
ضرورت تحول در طراحی فضای آموزشی
رئیس سازمان نوسازی مدارس با اشاره به اهمیت تطبیق طراحی مدارس با نیازهای آموزشی مدرن گفت: «تحولات آموزشی ایجاب می‌کند که کلاس‌ها به‌صورت چندمنظوره طراحی شوند. مثلاً امکان تبدیل دو کلاس به یک فضای بزرگ‌تر وجود داشته باشد، یا میز و صندلی‌ها به نحوی چیده شوند که یادگیری تعاملی‌تر شود.»
وی همچنین بر نقش مدارس در تقویت هویت ملی و اجتماعی تأکید کرد و گفت: «وجود پرچم جمهوری اسلامی در حیاط مدارس، طراحی نقشه‌های ایران در کلاس‌ها و آموزش مفاهیم محیط‌زیستی، بخشی از اقدامات لازم برای ارتقای هویت ملی دانش‌آموزان است.»
لزوم ارتباط مستمر با دانشگاه‌ها
خان‌محمدی با تأکید بر اهمیت همکاری میان سازمان نوسازی مدارس و دانشگاه‌ها گفت: «برای دستیابی به بهترین الگوهای معماری آموزشی، باید از ظرفیت دانشگاه‌ها و مسابقات علمی بهره ببریم. طراحی مدارس نباید صرفاً بر کمیت متمرکز باشد، بلکه کیفیت فضای آموزشی باید متناسب با نیازهای دانش‌آموزان و تحولات روز دنیا باشد.»
وی ابراز امیدواری کرد که با تداوم این اقدامات، عدالت آموزشی در سراسر کشور محقق شود و هیچ دانش‌آموزی به دلیل کمبود فضای آموزشی از تحصیل محروم نماند.
رئیس سازمان نوسازی مدارس کشور تأکید کرد که معماری مدارس نباید صرفاً محدود به فضای آموزشی باشد، بلکه باید در تعامل با محله و جامعه، بستری برای رشد فرهنگی و اجتماعی نیز فراهم کند.
حمیدرضا خان‌محمدی، رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، با اشاره به نقش کلیدی معماری در تحقق اهداف سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش گفت: «ما در طی سال‌های گذشته ۱۰ جلد کتاب از تمامی ایده‌های مطرح‌شده در مسابقات معماری مدارس، چه طرح‌های برنده و چه سایر پیشنهادها، گردآوری و منتشر کرده‌ایم. این کار در راستای تولید دانش و مستندسازی تجربیات موفق صورت گرفته تا الگوهای موفق برای اجرای مدارس جدید در اختیار معماران و برنامه‌ریزان قرار گیرد.»
وی با اشاره به تجارب موفق برخی استان‌ها افزود: «در شهرهایی مانند قم، مدارس در تعامل کامل با محله طراحی شده‌اند و بسیاری از فضاهای آموزشی در اختیار عموم مردم قرار گرفته است. این همان مدلی است که شهرداری تهران نیز قصد دارد در ساخت مدارس جدید اجرایی کند تا مدارس نه‌تنها به دانش‌آموزان، بلکه به کل محله خدمات ارائه دهند. برای مثال، اگر مراسمی در محله برگزار می‌شود، دانش‌آموزان همان مدرسه می‌توانند متولی اجرای آن باشند. این تعامل باعث پویایی فضای آموزشی و کاهش هزینه‌های اضافی می‌شود.»
خان‌محمدی همچنین به اهمیت طراحی مدارس بر اساس شرایط اقلیمی اشاره کرد و گفت: «متأسفانه در برخی مناطق، طراحی مدارس بدون در نظر گرفتن شرایط جغرافیایی انجام می‌شود. برای مثال، در مناطقی که نور خورشید زیاد است، ما به‌جای بهره‌گیری صحیح از نور طبیعی، پنجره‌ها را مسدود کرده و از لامپ‌های مصنوعی استفاده می‌کنیم. درحالی‌که در برخی مناطق دیگر، دانش‌آموزان نیاز به نور بیشتری دارند. این تفاوت‌های اقلیمی باید در طراحی مدارس لحاظ شود تا محیطی مطلوب برای یادگیری ایجاد شود.»
رئیس سازمان نوسازی مدارس کشور بر لزوم خودکفایی اقتصادی مدارس نیز تأکید کرد و اظهار داشت: «یکی از رویکردهای جدید ما، حرکت به سمت خودگردانی مدارس است. این هدف می‌تواند با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند سلول‌های خورشیدی، ایجاد رینگ‌های تجاری در اطراف مدارس برای عرضه محصولات دانش‌آموزان، و همچنین بهره‌گیری از ظرفیت‌های محلی محقق شود. در گذشته، مدارس وقفی معمولاً با احداث فضاهای تجاری کوچک، بخشی از هزینه‌های جاری خود را تأمین می‌کردند. این مدل می‌تواند امروز نیز احیا شود تا مدارس به منابع مالی پایدار دست پیدا کنند.»
انتقاد از عدم حضور وزیر آموزش‌وپرورش در شورای عالی معماری و شهرسازی
خان‌محمدی با انتقاد از عدم حضور وزیر آموزش‌وپرورش در شورای عالی معماری و شهرسازی گفت: «درحال‌حاضر، وزرای مختلف در این شورا حضور دارند، اما جای وزیر آموزش‌وپرورش خالی است. درحالی‌که ۱۶ میلیون دانش‌آموز در کشور وجود دارد و مدارس نقشی حیاتی در توسعه شهری دارند. بسیاری از مشکلات شهرسازی، از جمله تراکم ترافیکی، ناشی از جانمایی نامناسب مدارس است. اگر وزیر آموزش‌وپرورش در این شورا حضور داشته باشد، می‌توان از ابتدا مدارس را به‌گونه‌ای طراحی کرد که هم نیازهای آموزشی را برطرف کند و هم به توسعه پایدار شهری کمک کند.»
وی تصریح کرد: «تحول در نظام آموزشی کشور تنها از مسیر معماری و طراحی درست فضاهای آموزشی می‌گذرد. اگر ما به دنبال پیاده‌سازی سند تحول بنیادین هستیم، باید معماری مدارس را به‌عنوان ابزاری کلیدی در خدمت این هدف قرار دهیم. مدارس باید فراتر از محیط‌های آموزشی باشند و به مراکزی برای تعامل، یادگیری و مشارکت اجتماعی تبدیل شوند.»
حمیدرضا خان‌محمدی، رئیس سازمان نوسازی مدارس کشور در ادامه به بیان چالش‌ها و راه‌حل‌های مربوط به ساخت مدارس در کشور پرداخت و از اهمیت توجه به معماری در فرآیند ساخت مدارس و تأثیر آن بر بهبود کیفیت آموزشی سخن گفت.
وی با اشاره به مشکلات کنونی در زمین‌های شهری، به ویژه در تهران، تاکید کرد که کمبود زمین برای ساخت مدارس بزرگ مقیاس یکی از مسائل اصلی است.
وی گفت: «در شهرهای جدید، به دلیل محدودیت فضا، ساخت مدارس بزرگ‌مقیاس دشوار است، اما معماری می‌تواند به حل این مشکل کمک کند. برای مثال، در مناطقی که مدارس کنار هم ساخته می‌شوند، می‌توان با استفاده از یک مدیر مجتمع و یک سرایدار، هزینه‌ها را کاهش داد و دسترسی مردم به مدارس را تسهیل کرد.»
خان‌محمدی همچنین به توجه ویژه‌ای که باید به معماری داخلی مدارس داشت اشاره کرد و گفت که متاسفانه این بخش به‌طور معمول مورد غفلت قرار گرفته است.
وی افزود: «در مسابقات معماری مدارس، ما در تلاشیم تا طراحی‌هایی برای مدارس کوچک مقیاس و موقت داشته باشیم که بتوانند در شرایط اضطراری مانند زلزله یا بحران‌های دیگر، نیازهای آموزشی را تامین کنند.»
رئیس سازمان نوسازی مدارس کشور همچنین به پروژه‌های بین‌المللی و مسابقات معماری برای بازسازی مدارس آسیب‌دیده که در خارج از کشور برگزار شده است، اشاره کرد و گفت: «در مناطقی مانند غزه، که مدارس به دلیل جنگ و تخریب‌ها ویران شده‌اند، معماری می‌تواند نقش مهمی در بازسازی و ایجاد فضایی امن برای کودکان ایفا کند.»
وی در پایان به اهمیت آموزش و نیاز به ادامه ساخت و ساز مدارس با معماری مناسب، به‌ویژه در مناطق آسیب‌دیده، اشاره کرد و افزود: «ما باید مدارس را طوری طراحی کنیم که حتی بعد از تخلیه روستاها و جابجایی دانش‌آموزان، قابل استفاده مجدد باشند.»
پرویز پیکری
ارسال دیدگاه