جزئیات برگزاری هفته پژوهش در وزارت آموزش و پرورش

علی محبی صبح امروز در نشست خبری با موضوع تبیین و معرفی برنامه‌ها و فعالیت‌های ویژه هفته پژوهش ‌وزارت آموزش‌و‌پرورش ‌گفت: تعلیم و تربیت رسانه و خبرنگار از ارکان مهم جهت‌دهنده و تصمیم‌ساز مدیران محسوب می‌شود. اگر این رسالت به‌درستی انجام گیرد و جهت‌دهی به‌درستی در جامعه ترویج داده شود، ذائقه جامعه به سمت‌و‌سوی درست هدایت شود، مطالبه عمومی از مدیران هم به سمت‌و‌سوی درست خواهد رفت و مدیران و مسئولان هم راهی جز تصمیم در مسیر درست نخواهند داشت. اگر ‌به هر دلیلی مسیر دیگری طی شود، ممکن هست که تصمیمات مدیران هم به انحراف کشیده شود. 

هفته پژوهش فرصتی برای یادآوری اهمیت و جایگاه پژوهش و پژوهش‌محوری

وی با تبریک هفته پژوهش افزود: ‌هفته پژوهش چند سالی است که توسط وزارت علوم در دو هفته اجرا می‌شود. هفته اول پژوهش در استان‌ها بر مبنای ترویج و توسعه در دستورکار قرار می‌گیرد؛ هفته دوم برنامه‌های ملی و متمرکز در تهران انجام می‌‌شود؛ بنابراین ‌در هفته جاری در سراسر کشور، همکاران ما مشغول هستند و دستاوردهای یک‌ساله پژوهشی خودشان را به نمایش می‌گذارند. هفته پژوهش فرصتی است برای اینکه ما بتوانیم اهمیت و جایگاه پژوهش و پژوهش‌محوری در کارها را جا بیاندازیم. فرصتی است که به‌صورت نمادین ‌از پژوهشگرانی که در پشت صحنه تلاش می‌کنند و مبنای درست تصمیم گرفتن را برای مدیران فراهم می‌کنند، تجلیل کنیم. امیدواریم بتوانیم در این هفته آن‌چنان‌ که شایسته و بایسته است تلاش‌ها و دستاوردهای یک‌ساله همکاران خود را در سراسر کشور به جامعه عرضه کنیم و مسیر و فرایند درستی در سال‌های بعد رقم بزنیم.

محبی ادامه داد: پژوهش ‌بالاترین ارزش و جایگاه را هم در مبانی دینی و هم در مبانی علمی و یافته‌های بشری دارد. ‌طبق فرمایش حضرت علی علیه‌السلام هیچ فعالیتی مانند تحقیق نیست، یعنی هیچ فعالیتی به ارزشمندی تحقیق نیست. یا در یک جای دیگر آن حضرت می‌فرمایند که ‌هیچ تلاش و کوششی بدون تحقیق سودمند نیست، یعنی ‌بزرگترین چالش کشور عمل کردن بدون پشتوانه است‌.

چرخش‌های تحولی در پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش

علی محبی در ادامه افزود: ما‌ در پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش هم نوع پژوهش‌ها، هم زمان پژوهش‌ها، هم فرایند نیازسنجی پژوهش‌ها را بازنگری کردیم. ‌‌پژوهش‌های پژوهشگاه براساس مسئله‌محوری نگارش می‌شوند. ابتدا سراغ حوزه‌های مختلف وزارت آموزش‌و‌پرورش می‌رویم و مشکلات آن‌ها را با نگاه راهبردی، نگاه فراکنشی یعنی آینده‌پژوهانه، احصا می‌کنیم. ‌این مسائل و مشکلات تبدیل به اولویت‌های پژوهشی می‌شود، اولویت‌های پژوهشی در سایت پژوهشگاه فراخوان داده می‌شود و از ظرفیت‌های علمی کل کشور برای خودمان استفاده می‌کنیم. در راستای همین چرخش تحولی، ما نوع پژوهش‌های‌مان را هم یک نوع جدیدی تعریف کردیم. آیین‌نامه‌ای هم ‌تحت عنوان آیین‌نامه مطالعات فوری یعنی مطالعات و پژوهش‌های به‌هنگام تهیه کردیم. ‌

رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش اظهار کرد: ‌یکی دیگر از چرخش‌هایی که ما تعریف کردیم چرخش از انجام پژوهش‌های ‌جزئی به پژوهش‌های مهم و اساسی نظام تعلیم و تربیت است. ‌در این زمینه چالش‌های اساسی نظام تعلیم‌و‌تربیت را شناسایی کردیم، نظام مسائل آموزش و پرورش را تدوین کردیم و کلان مسائل را در دستور‌کار قرار دادیم که در کنار آن پژوهش‌های فوری که برای مسائل کاربردی انجام می‌گیرد، اینجا هم غفلت نکنیم و پژوهش‌ها را انجام دهیم. کلان‌مسائلی مثل سند راهبردی و سند تحول بنیادین که سال‌ها از آن گذشت و همه منتظر بودند که این عملیاتی و اجرایی شود.

وی گفت: پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش نقشه راه اجرای سند تحول را تدوین و ارائه کرد، به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی هم رسید. ‌یکی از دلایل اجرا‌نشدن سند این بود که نسخه مدرسه‌ای آن وجود نداشت، یعنی سند تحول در مدرسه چه معنایی پیدا می‌کند؟ مدرسه چه کاری باید انجام دهد؟ چه تحولی در مدرسه باید صورت بگیرد؟؛ پژوهشی انجام گرفت و خروجی آن «الگوی مدرسه تراز سند تحول» شد که این الگوی مدرسه تراز سند تحول به معنای واقعی مدرسه مطلوب و تراز سند را معرفی می‌کند و به مدرسه وضعیت موجود را نشان می‌دهد. اینکه برای رسیدن از وضعیت موجود به مطلوب چگونه برنامه راهبردی و برنامه عملیاتی خودش را بنویسد و هر مدرسه‌ای هم منحصر به فرد با توجه به اقتضائات، محیط و موقعیت خودش این برنامه را بنویسد و برای رسیدن به آن چشم‌انداز و وضعیت مطلوب برنامه‌‌ای داشته باشد.

رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش گفت: از مسائل کلانی که می‌شود اسم برد، بحث هدایت تحصیلی و شغلی است که یک چالش جدی آموزش و پرورش هست. در این زمینه هم ما پژوهش را انجام و راهکار ارائه دادیم. راهکار ارائه‌شده پژوهشگاه آموزش و پرورش به‌صورت کلی سه ‌ماموریت را دنبال می‌کند؛ یک ماموریت، ‌توسعه فرهنگ پژوهش ‌در بین دانش‌آموزان، معلمان و کارشناسان و مدیران است. در این زمینه موارد مهمی مثل جشنواره فعالیت‌های پژوهشی دانش‌آموزان، معلمان و پژوهش‌سراها را دنبال می‌کنیم؛ یک ماموریت کلان دیگر ما شناسایی مسائل حوزه تعلیم و تربیت ‌و ارائه راهکار علمی برای حل آن‌ها است که برای این کار انواع پژوهش‌ها را ‌تعریف کردیم، از پژوهش‌های بنیادی و کلان تا پژوهش‌های کاربردی مبتنی بر مسئله و پژوهش‌های فوری. بعد سوم مأموریت پژوهشگاه، تصمیم‌سازی برای مدیران عالی آموزش و پرورش است.

دستاورهای پژوهشگاه در یکسال گذشته

وی افزود: خلاصه دستاوردها و رشد این دستاوردها از سال ۱۴۰۱ در زمینه طرح‌های پژوهشی اجرا شده است.‌ ما در یک سال گذشته ۴۸ ‌طرح پژوهشی علمی را به سرانجام رسانده‌ایم که رشد خیلی خوبی ۲۰۰ درصدی را ‌نشان می‌دهد. در زمینه مطالعات فوری،‌ سه مورد را به‌صورت آزمایشی انجام دادیم، اما در یک سال گذشته حدود ۴۰ مورد مطالعه فوری انجام شده است که رشد بسیار بالایی را نشان می‌دهد. در حوزه تدوین گزارش‌های سیاستی، سطحی و مدیریتی برای تصمیم‌سازی مدیران عالی در یک سال گذشته ‌۴۰ مورد نگارش شده است. در حوزه همایش‌های ملی و بین‌المللی در راستای توسعه فرهنگی پژوهش و توسعه مبانی نظری ‌در یک سال گذشته پنج همایش را داشتیم که سه مورد از همایش‌ها‌ بین‌المللی بود. یکی از همایش‌های ما تعالی تعاملات خانواده و مدرسه بود، یکی دیگر از همایش‌ها‌ تعلیم و تربیت کودکان با نیازهای ویژه‌،  همایش بین‌المللی روانشناسی مدرسه که برگزار شد و دو همایش ملی دیگر شامل بهره‌وری در آموزش و پرورش ‌و مدار معلمی. 

تالیف ۲۸ کتاب توسط پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در یکسال گذشته

علی محبی بیان کرد: ‌همکاران بنده در یک سال گذشته ۲۸ کتاب را تالیف و منتشر و ۱۵۸ مقاله را هم نگارش کردند. ‌

تقدیر از ۵۶ دانش‌آموز، معلم، دانشجومعلم و نهاد در هفته پژوهش

وی با بیان اینکه هفته پژوهش امسال با شعار محوری «پژوهش و فناوری، پیشران‌ تحول‌ آموزش و پرورش با مشارکت مردم» برگزاری می‌شود، اضافه کرد: دانش‌آموزان ‌در فعالیت‌های پژوهشی مشارکت داشته‌اند. این فعالیت‌ها از مدارس آغاز می‌شود و برترین‌ها به مرحله کشوری راه می‌یابند. امسال ۵۰۰ دانش‌آموز به این مرحله رسیده‌اند. حوزه داوری تقویت شده و از میان طرح‌های ارائه‌شده، ۲۰۰ طرح برتر انتخاب شده است. این افراد مسئولیت انجام فعالیت‌های پژوهشی را برعهده دارند. امسال ۹ نفر در سطح کشوری به‌عنوان دانش‌آموزان پژوهشگر‌ برتر معرفی شده‌اند. همچنین ۳ پژوهش‌سرای برتر دانش‌آموزی و ۶ استان برتر در حوزه پژوهش شناخته شده‌اند. ۳۲ معلم پژوهنده به‌عنوان برگزیده معرفی خواهند شد. علاوه بر این، ۶ دانشجومعلم برتر از دانشگاه‌های فرهنگیان و شهید‌رجایی نیز در سطح کشوری انتخاب می‌شوند.

انجام دو پژوهش مهم در پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش

وی خاطرنشان کرد: پژوهشی در مورد تاثیر قطعی معدل در کنکور آغاز شده که نتایج آن به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه خواهد شد. این پژوهش به بررسی ابعاد مختلف آموزشی، عاطفی و عدالت آموزشی می‌پردازد و در حال ارزیابی است که آیا تاثیر قطعی تنها به پایه دوازدهم محدود شود یا شامل پایه‌های دهم و یازدهم نیز باشد.

رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در‌خصوص بحث هدایت تحصیلی دانش‌آموزان گفت: یکی از مسائل مهم آموزش و پرورش استعدادیابی و هدایت تحصیلی است که متاسفانه روند خوبی را ‌به دلیل تغییر ذائقه خانواده‌ها و جامعه نمی‌بینیم. اکثر بچه‌ها سوق داده می‌شوند به سمت رشته‌های خاصی ‌و نتیجه مطلوبی نیز نمی‌گیرند. این تبعات منفی بسیار سنگینی هم برای خانواده‌ها و هم برای دانش‌آموزان دارد در حالی که اگر هدایت تحصیلی و ‌قبل از آن استعدادیابی خوب صورت گیرد، نباید این اتفاقات رقم بخورد. برای این کار یک پروژه کلانی را شروع کردیم با یکی از اعضای دانشگاه شهید‌بهشتی، تحت عنوان «استعدادیابی و هدایت» که از اول ابتدایی این کار استعدادیابی و هدایت تحصیلی شروع می‌شود تا زمانی که به شغل منجر شود. به صورت دقیق و علمی این پروژه تا الان بیش از ۸۰ درصد ‌رشد داشته و پیشرفت کرده که امیدواریم به‌زودی به سرانجام برسد.

وی در پایان گفت: مراسم هفته ملی پژوهش روز ۲۴ آذر ‌در اردوگاه دانش‌آموزی ‌شهید‌باهنر  با حضور ‌وزیر آموزش و پرورش و وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و سایر مسئولان ‌برگزار خواهد شد.