گزارش سایت مقام معظم رهبری از فرازوفرودهای باشگاه دانش‌پژوهان جوان؛
باشگاه ستاره‌ها؛ از انحلال تا قلههای افتخار
تهران (پانا) - سایت نوجوانان مقام معظم رهبری؛ همزمان با دیدار رهبر انقلاب با نخبگان و استعدادهای برتر علمی کشور در گزارشی به تحلیل وضعیت باشگاه دانش‌پژوهان جوان پرداخت.
شاید داستان موفقیت نخبگان را شنیده باشید، ولی حالا قرار است قصه خانه نخبگان نوجوان را با هم بخوانیم؛ خانه‌ای که گاهی حتی با وجود بی‌مهری و نامهربانی‌ها، اعضای آن صبر و تدبیر کرده و همچنان محکم ایستاده است.
اعضای این خانواده معتقدند ۳۷ سال است که حمایت‌های مستمر رهبر انقلاب این خانه و خانواده را حفظ کرده است؛ خانواده‌ای که بچه‌های دهه هشتادی آن می‌توانند روز ششم شهریور ۱۴۰۳ چشم همه محافل علمی و خبری را خیره کنند. خبر کوتاه بود، پنج عضو تیم المپیاد نجوم ایران همه مدال طلا گرفته‌اند. این اخبار شگفت‌انگیز که از تیم‌های مختلف المپیادی هر سال شنیده می‌شود، از جمله اتفاقات خیره‌کنند‌ه‌ای است که با تلاش مستمر و حمایت یک بزرگ‌تر رقم خورده است.
همه‌چیز با ریاضی شروع شد
«باشگاه دانش‌پژوهان جوان»، از نخبگانی‌‌ترین سازمان‌های کشور است که وظیفه شناسایی، جذب، هدایت و حمایت از استعدادهای برتر را داشته و برگزارکننده المپیادهای علمی دانش‌آموزی در کشور است. بعد هم از میان کسانی که مدال طلای کشوری کسب کنند، تیم جهانی برگزیده‌شده و باشگاه دانش‌پژوهان جوان، آموزش و اعزام این تیم‌های ملی به مسابقات جهانی را بر عهده دارد. آن موقع‌ها، یعنی سال ۱۳۶۶ که آیت‌الله خامنه‌ای رئیس‌جمهور کشور بودند، با پیشنهاد رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی برای تشکیل چنین باشگاهی نه‌تنها موافقت‌کرده که از همان روزهای اول حمایت از آن را شروع کردند. هرچه باشد قرار بود نخبگان نوجوان و دانش‌آموزان المپیادی در این خانه رشد کنند. دفتر دانش‌پژوهان جوان با برگزاری المپیاد ریاضی شروع‌به‌کار کرد.
با سرعت، در مسیر پیشرفت
بعدها، ادبیات، فیزیک، شیمی، زیست، رایانه و نجوم و اخترفیزیک به جمع رشته‌های المپیادی پیوستند. با توجه به توانایی که نوجوانان ایرانی از خود نشان دادند، درخشش در عرصه‌های جهانی، (۱) تشکیل شبکه نخبگانی، تربیت دانش‌آموز و دانشجوی عمیق، خلاق، متخصص و متعهد و همچنین جریان‌سازی علم و فناوری به مجموعه اهداف باشگاه اضافه شد. در دهه هفتاد، باشگاه محلی امن و پراز دستاورد برای کشور و نخبگان بود. اهمیت و پیشرفت باشگاه دانش‌پژوهان جوان تا جایی بود که رهبر انقلاب فرمودند: «این بشارتی که بنده عرض می‌کنم، حقیقی است. حرکت علمی و شکوفایی استعدادها در دانشگاه‌های ما روبه پیشرفت است. به بنده گزارشی داده شد که اگر اشتباه نکنم، صد هزار نفر در سال گذشته داوطلب بودند تا در المپیاد ریاضی شرکت کنند. این رقم بالایی است. کسانی که آشنا و خبره هستند، گفتند که از این صدهزار نفر اقلاً چهل هزار نفر در وضعیت درسی و تحصیلی ایده‌آل قرار دارند. یا در علوم پایه، ما در المپیادهای جهانی همیشه جزو ده کشور اول دنیا محسوب میشویم.» (۲)
روزگار سخت نخبگان
اما باشگاه و اعضای آن روزهای سختی نیز تجربه کردند. تقریباً همزمان با شروع دهه نود، روزهای امیدبخش روبه تاریکی رفت. برخی از سازمان‌ها و سیاست‌ها حتی در پی حذف این مرکز بودند که در این شرایط، نتایج المپیادهای جهانی تحت‌تأثیر قرارگرفته و با افول روبه‌رو شد.
اما نخبه‌بودن همان‌قدر که افتخار دارد، مسئولیت‌ساز است. وقتی شرایط سخت باشد، باید همچنان امیدوار بود، دوید و از خدا کمک خواست. جمع زیادی از نخبگان در همان شرایط هم دست از تلاش نکشیدند. دست رد به سینه پیشنهادات جذاب دانشگاه‌های دنیا زده و برای ادامه جریان نخبگانی کشور تلاش کردند و هر بار طرحی نو و خلاقیتی جدید نشان دادند.
با وجود ناملایمی‌ها، انگیزه‌های اسلامی و انقلابی نوجوانان و جوانان عضو باشگاه دانش‌پژوهان کم نمی‌شد. این مدال‌آوران که شاهد حمایت‌های آقا از نخبگان در روزهای سخت نیز بودند، ۳۰۰ نفرشان در سه دیدار مختلف در سال‌های ۱۳۹۴، ۱۳۹۵ و ۱۳۹۸ مدال‌های خود را تقدیم رهبر انقلاب کرده و با ایشان در جلسه‌ای به بیان دغدغه‌های خود پرداختند. بچه‌ها دل گرم بودند؛ چون می‌دانستند این دیدارها نشان می‌دهد که تلاش علمی نخبگان برای رهبر انقلاب مهم است. پیش از این و در دهه هشتاد هم نخبگان نوجوان این کار را انجام داده بودند. این دانش‌آموزان مدالی را که نتیجه چند سال تلاش شبانه‌روزی‌شان بوده به آقا تقدیم کردند.
وقتی که توانستیم
به انتهای دهه نود رسیده بودیم و همچنان تذکرات و مطالبات جدی به وضعیت باشگاه دانش‌پژوهان و المپیادهای علمی از سوی رهبر انقلاب وجود داشت تا آنجا که در دو سال متوالی به مسئولان وزارت آموزش‌وپرورش تذکر دادند: «جایگاه کشور در المپیادهای جهانی بایستی حفظ بشود. من شنیده‌ام در چند رشته تنزل پیدا کرده‌ایم؛ در ریاضی، در فیزیک، در رایانه، در شیمی، رتبه‌های ما پایین آمده. باید این‌ها جبران بشود. یکی از افتخارات کشور، همین بچه‌های المپیادی هستند که می‌روند رتبه‌های بالا را در دنیا کسب می‌کنند و می‌آیند. نگذارید رتبه این‌ها تنزل پیدا کند.» (۳) «جایگاه کشور در المپیادها هم بایستی پیش برود که حالا ایشان گفتند که مثل گذشته است؛ مثل کدام گذشته؟ چون در این سال‌های اخیر خیلی برجسته نبوده؛ اگر چنانچه مثل این سال‌ها باشد، این تعریف نیست؛ اگر مثل سال‌های قبل باشد که آن وقت خب هم تعداد مدال‌ها، هم رنگ مدال‌ها خیلی برجسته‌تر بود، آن البته خوب است.» (۴) هریک از این جملات نور امیدی بود که به دل نخبگان نوجوان می‌تابید.
بالاخره همین تذکرهای رهبر انقلاب و جدیت و پیگیری دانش‌آموزان نتیجه داد. دوباره بوی پویایی و نشاط وزید. شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۴۰۰ و پس از ۱۱ سال، باشگاه دانش‌پژوهان جوان را به‌عنوان یک سازمان مستقل مصوب و در سال ۱۴۰۱ آن را ابلاغ کرد. مدال‌آوران و المپیادی‌های قدیمی با امید دست‌یابی به این اهداف مهم، همراه نسل‌های جدید دست‌دردست یکدیگر و با تکیه بر پیگیری‌ها و تذکرهای عمومی و خصوصی رهبر انقلاب، این نهاد نخبگانی را احیا کردند. پس از این بود که نتایج المپیادهای جهانی با رشد جدی مواجه شد و بالاخره در بهمن‌ماه سال ۱۴۰۲ جشن احیاء باشگاه، با حضور رئیس‌جمهورِ شهید، برگزار شد.
در مسیر قله‌ها
همه بچه‌هایی که پیش از این برای احیای مسیر نخبگانی کشور تلاش کرده بودند، به امید این روز و روزهای روشن‌تر صبح و شب را به یکدیگر سنجاق‌کرده و بی‌توقع، آن‌قدر دویدند تا به قله نزدیک شدند. دوباره درخشش نوجوان نخبه ایرانی در مسابقات جهانی به چشم آمده و طی دو سال گذشته ۳۳ مدال جهانی در ۹ رشته المپیادی کسب شد. حضور دانش‌آموزان نخبه کشور در مسابقات جهانی و افتخارآفرینی آنان علاوه‌بر بالابردن اعتمادبه‌نفس، خودباوری و امیدآفرینی برای قشر جوان جامعه، می‌تواند نشانگر قدرت علمی جمهوری اسلامی ایران در دنیا باشد.
میزبانی از المپیاد جهانی فیزیک ۲۰۲۴ در شهر اصفهان، تعاملات جدی با نخبگان دیگر کشورها و ایجاد شبکه نخبگان ایران نیز توسط اعضای بانشاط، پرتلاش و بااستعداد باشگاه دانش‌پژوهان جوان پیگیری شده و به نتیجه رسید. حالا دیگر باشگاه رونق‌گرفته و هیچ‌چیز مانع حرکت علمی نوجوانان ایرانی نیست؛ حتی وقتی در بحرانی‌ترین شرایط منطقه، مصر به بهانه تنش‌های بین ایران و رژیم صهیونیستی، به تیم المپیاد کامپیوترمان اجازه حضور در مسابقات را نداده و برای دانش‌آموزان ایرانی روادید صادر نشد، تا آخرین روز پیگیری‌ها ادامه پیدا کرد. در نهایت همین تیم چهار‌نفره که تنها یک روز قبل از مسابقات اجازه شرکت در رقابت آن‌هم به‌صورت غیرحضوری را گرفته بود، توانست چهار مدال جهانی کسب کند.
بهاری‌ترین روز باشگاه
و بازهم وقتی بهار حسابی قد کشیده بود، نوجوانان مدال‌آوران المپیادهای علمی، مدال‌هایشان را در دست گرفته بودند تا به رهبر انقلاب اهدا کنند. تعدادی از این دانش‌آموزان، به نمایندگی از دوستانشان به دیدار ایشان رفتند. در این دیدار بهاری، یکی از بچه‌های المپیادی با اعلام تعداد مدال‌های جهانی، کسب این نتیجه را نمونه‌ای از نقش‌آفرینیِ نخبه جوان انقلابی دانست. رهبر انقلاب هم فرمودند: «این به نظر من مهم است؛ یعنی جزئی است، اما حکایت از یک مسئله مهم‌تری دارد. می‌گویند ما در سال‌های ۹۷ تا ۱۴۰۰، در مسابقات جهانی یا المپیادهای جهانی، جمعاً ۲۶ مدال طلا داشتیم، در حالی که در ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲، ۳۰ نشان طلا داریم؛ یعنی در دو سال، بیشتر از آن چهار سال داریم؛ بنابراین، باز در این دو سه‌ساله یک حرکتی پیداشده، منتها این حرکت کافی نیست؛ احتیاج داریم به یک خیزش علمی. شماها در این زمینه می‌توانید واقعاً کار کنید، می‌توانید مؤثر باشید؛ هم خودتان بیشتر تلاش علمی بکنید، هم محیط را آماده کنید.»
امروز نخبگان نوجوان ایران امیدوارتر و با انگیزه‌تر از همیشه به‌دنبال فتح قلههای بین‌المللی هستند. المپیادی‌های دیروز و امروز سرشان را بالا گرفته‌اند؛ چون توانستند بخشی از مطالبات آقا در بحث المپیادهای دانش‌آموزی را محقق کنند. ایران عزیز در سال ۲۰۲۴، رتبه اول المپیاد جهانی نجوم و اختر فیزیک، رتبه چهارم المپیادهای جهانی زیست‌شناسی و فیزیک، رتبه هشتم المپیاد جهانی شیمی، رتبه نهم المپیاد جهانی کامپیوتر و رتبه نوزدهم المپیاد جهانی ریاضی را کسب نموده و در مجموع بر سکوی سوم دنیا ایستاده است.
پی‌نوشت‌‌ها
۱. در این مسابقات جهانی که به نام المپیاد برگزار می‌کنند، شما دیدید که جوانان ما با اینکه اوایل کارشان است، از اکثر کشورها بهتر می‌درخشد. (۱۳۷۶/۲/۱۰)
۲. بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان (۱۳۸۱/۹/۷)
۳. بیانات در دیدار معلمان و فرهنگیان (۱۳۹۸/۲/۱۱)
۴. بیانات در ارتباط تصویری با رؤسا و مدیران آموزش‌وپرورش (۱۳۹۹/۶/۱۱)
ارسال دیدگاه