«محرم»؛ فرصت تربیت و خودسازی کودکان و نوجوانان

عشق به امام حسین علیه‌السلام  پیر و جوان و کودک نمی‌شناسد، قیام او و مهربانی امام حسین علیه‌السلام و پدرش و پدر بزرگش را برای هرکس کـه تعریف کنید، عاشق آنان می‌شود؛ کودک که بودیم تمام ذوق و علاقه ما این بود که محرم بیاید و در مجالس خانگی مادر بزرگ شرکت کنیم و با کوچک‌ترین کارها نقش کوچکی در ایام محرم داشته باشیم. به یاد بیاوریم روزهایی که سر جفت کردن کفش‌های مهمانان امام حسین علیه‌السلام  با دیگر بچه‌های هم سن و سال خودمان بحث می‌کردیم و در زمان‌هایی که لامپ‌های حسینیه خانگی را خاموش می‌کردند با بچه‌های دیگر شلوغ می‌کردیم و صدای صاحب‌خانه را درمی‌آوردیم و صاحب‌خانه برای اینکه ما دیگر سر و صدا نکنیم کاری را به ما محول می‌کرد و خلاصه ما از همان بچگی یاد گرفتیم که در مجالس امام حسین علیه‌السلام رشد کنیم و به بالندگی برسیم و عشق به امام حسین علیه‌السلام و خاندان او از همان دوران طفولیت در رگ و خون ما نهفته بود.

کربلا برای هر سن و سالی الگو دارد 

 شرکت در عزاداری‌های امام حسین علیه‌السلام  بهترین فرصت برای کسب تجربه ‌و ساخت هویت دینی دانش‌آموزان و نوجوانان است؛ کربلا برای هر سن و سالی الگو دارد؛ برای بانوان الگوهایی همچون حضرت زینب، حضرت سکینه، حضرت رباب ‌دارد تا هر بانویی در زندگی خود با الگو قرار دادن این بانوان مسیر خود ‌را پیدا کرده و همراه امام خویش در صحنه باشند و برای نوجوانان، حضرت قاسم علیه‌السلام که با شجاعت و رشادت‌های فراوان در مقابل لشکر ظلم ایستادند ‌و حضرت علی‌اصغر علیه‌السلام که کوچک‌ترین شهید واقعه عاشورا بودند که با شهادت خود میزان تطاول و جفای دشمنان را تا سالیان سال به گوش عالمیان رساند.

کودکان و نوجوانان درک بالایی از اتفاقات روزمره خود دارند و عزاداری‌های والدین آن‌ها در ایام محرم درس‌های بزرگی را به کودکان می‌آموزد. به آن‌ها یاد می‌دهند مردها نیز گریه می‌کنند، به کودکان درس اخلاق و زندگی می‌دهند و ثابت کرده است که آدم‌ها برای ارزش‌ها و مقدسات دینی خود احترام قائل‌اند.

یکی از روش‌هایی که سبب می‌شود کودکان با مجالس عزاداری امام حسین علیه‌السلام اخت شوند، مشارکت آن‌ها در مراسم‌های عزاداری و پوشیدن لباس سیاه است که سبب تقویت ارتباط عرفانی و معنوی که همراه با هیجان است، می‌شود. 

 

«تربیت» دانش‌آموزان محور اصلی در سند تحول بنیادین است

تربیت دانش‌آموزان محور اصلی در سند تحول بنیادین است که با اجرایی شدن آن، مدرسه را از حالت تک‌بعدی خارج و محیط مدرسه را به محیط تعلیم در کنار تربیت تبدیل می‌کند. معلمان مدارس نیز وظیفه دارند در کنار درس روی تربیت دانش‌آموزان کار کنند و هویت دینی آن‌ها را بسازند. در بیانات مقام معظم رهبری به عنوان راهنمای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش نیز به خوبی می‌توان بر اهمیت تربیت دست یافت.

در دیدگاه مقام معظم رهبری اهتمام به تربیت، در کنار توجه به تعلیم مهم، اساسی و ضروری است. تربیت و پرورش صحیح، عامل شکوفایی استعدادهای ذاتی بشر برای رسیدن به رشد و کمال حقیقی است؛ به اعتقاد رهبری هیچ آباد کردنی به قدر آباد کردن روان انسان و فکر انسان  که در حقیقت راه آینده‌ او را ترسیم می‌کند نمی‌رسد؛ یکی از وظایف مهم معلمان تربیت دانش‌آموزان است و بتوانند آن‌ها را با حال و هوای محرم و زندگینامه امام حسین علیه‌السلام و اهل بیت او آشنا کنند و از همه مهم‌تر آداب شرکت در مجالس عزاداری را به دانش‌آموزان بیاموزند.

در ماه محرم، باید دانش آموزان درس‌های زیادی را از قیام امام حسین  علیه‌السلام فرا بگیرند که لازمه آن حضور فعال در هیأت‌ها، مساجد و حسینیه‌ها است؛ درس‌هایی مانند: حریت و آزادگی، ظلم ستیزی، مردانگی، وفاداری، ایثار و ازجان گذشتگی، شناخت حق از باطل، اخلاق، احساس حمایت و شایستگی و... از دروس اصلی قیام امام حسین علیه‌السلام  است و همچنین شرکت کردن دانش‌آموزان در مراسم‌های  سبب افزایش عزت‌ نفس آن‌ها خواهد شد.

معلمان نمونه کشوری درباره اهمیت ماه محرم و شکل‌گیری تربیت کودکان و نوجوانان در این ماه با پانا به گفت‌وگو پرداخته‌اند.

معلمان باید رفتار و کردار حسینی و در شأن مکتب عاشورایی داشته باشند/ کودکان را در محافل عزاداری برای امام حسین با خود همراه کنید و آن‌ها را از بازی کردن منع نکنید

فاطمه یغمایی معلم نمونه کشور در گفت‌و‌گو با پانا به اهمیت نقش آموزش و پرورش در تعلیم و تربیت اسلامی بر مبنای فرهنگ عاشورایی اشاره و اظهار کرد: «امام حسین علیه‌السلام رفتار و کردارشان در برخورد با همه طبق فرموده‌های خداوند بوده است. بنابراین الگوی مناسبی نه تنها برای دانش آموزان بلکه برای همه بوده است؛ باید در مجالسی که برای ایام محرم شرکت داریم حتما کودکان و نوجوانان را با خود همراه کنیم و آن‌ها را از بازی کردن منع نکنیم که سبب می‌شود برای دانش‌آموزان خاطرات خوبی به وجود نیاورد. حضور کودکان و نوجوانان در این گونه محافل تأثیر خود را حتی به طور غیر مستقیم روی کودکان دارد. شاید ده دقیقه سخنرانی و مداحی آن محفل را بشنوند و همان مدت زمان کم، تأثیر خود را بگذارد. اما اگر بخواهیم کودکان و نوجوانان خود را محدود کنیم آن‌ها از این مجالس دور می‌شوند؛ به عقیده بنده باید به جای آوردن کلمه آموزش و پرورش از واژه درست‌تری به نام تعلیم و تربیت استفاده کنیم که در کنار تعلیم و آموزش نگاه ویژه‌ای به تربیت و پرورش دانش‌آموزان داشته باشیم که در مرحله اول در این قضیه انگشت اشاره به معلمان، معاونان و مدیران است که ارتباط مستقیمی با دانش‌آموزان دارند. نیاز است رفتار و کردار ما حسینی و در شأن مکتب عاشورایی باشد.»

آموزش و پرورش با استفاده از سند تحول بنیادین راه حق را در مدارس به ما آموزش می‌دهند/ محرم فرصتی تربیتی برای همه انسان‌هاست

فرزانه پاکدامن معلم نمونه کشور نیز در این خصوص اظهار کرد: «دوره کودکی و نوجوانی از مهم‌ترین و تأثیرگذار‌ترین دوره‌ها است و بعد از خانواده نقش مدرسه در شکل‌گیری شخصیت کودکان و نوجوانان بسیار حائز اهمیت است و معلمان مهم‌ترین نقش را در شکل‌گیری شخصیت دانش‌آموزان دارند. تعامل آن‌ها با کودکان و نوجوانان سبب پرورش صفات مختلف اخلاقی و تربیتی در آن‌هاست. اگر روش‌های مناسب انتخاب نشود می‌تواند عاداتی همچون ترس، خودخواهی، زورگویی، پرخاشگری و... در آن‌ها به وجود بیاورد؛ سالهای طلایی کودکان قبل از هفت سالگی است که آن‌ها هنوز درک کاملی از محیط اطراف خود ندارند و از انجام کارهای شخصی خود عاجزند و برای انجام کارهای خود از خانواده خود کمک می‌گیرند. کودکان الگوبرداری بسیار قوی از اعضای خانواده خود دارند و مدرسه نیز در پرورش و تربیت اخلاق آن‌ها بسیار تأثیرگذار است، به این گونه که مدارس و فضاهای آموزشی مفاهیم تازه را به کودکان می‌آموزند و موجب شکل‌گیری ابعاد شخصیتی آن‌ها می‌شود؛ همیشه کسانی که فرصت ایجاد می‌کنند و زمینه‌ساز یک بستری برای فرهنگ‌سازی و شکل‌گیری هویت‌های دینی هستند، فضاهای تربیتی را ایجاد می‌کنند. نذری دادن، اطعام به همسایه، اطعام به ایتام، انس بیشتر با دوستان، خوب دیدن، خوب خواندن، عزاداری برای سرور و سالار شهیدان و اهل بیت او و خواندن زیارت عاشورا همه می‌توانند در تربیت درست موثر باشد.»

وی ادامه داد: «بنابراین محرم می‌تواند فرصتی برای تربیت همه انسان‌ها باشد؛ ایام محرم این را به ما ثابت می‌کند که باید در همه مکان‌ها و زمان‌ها همیشه پای حرف حق ماند و از این مسیر جدا نشد و حق مانند روحی در بدن می‌ماند که اگر این روح نباشد زندگی انسان نیز ادامه دار نخواهد بود و در آموزش و پرورش نیز با استفاده از سند تحول بنیادین راه حق را در مدارس به ما آموزش می‌دهد که برگرفته از قرآن کریم است و  شش ساحت تربیتی در سند تحول بنیادین است که زمینه‌ساز بازکردن پنجره‌های شش‌گانه برای من مربی است.»

آموزش و پرورش فرصت‌های زیادی برای تربیت دانش‌آموزان در نسل عاشورایی دارد 

آموزش و پرورش باید بستری برای تربیت حسینی کودکان فراهم کند/ باید از کودکان به‌خاطر حضور در محافل عزاداری تشکر کرد

علی‌اکبر عرب‌خراسان معلم و معاون پرورشی هم درباره نقش محرم بر روی دانش‌آموزان اظهار کرد: «ابتدا خانواده نقش مهمی در پرورش کودکان دارد، هر چقدر که خانواده سیاست و رفتارهایشان مبتنی بر مکتب عاشورایی باشد فرزندان نیز از آن‌ها الگوبرداری می‌کنند؛ محرم یک فرصت تربیتی برای همه سنین است و همه در تمام گروه‌های سنی متفاوت می‌توانند الگو بگیرند و توکل و توسل حضرت قاسم علیه‌السلام و بصیرت او برای تمام نوجوانان سرمشق مناسبی است و فرصت مناسب تربیتی را برای آن‌ها فراهم می‌کند؛ حضور کودکان و نوجوانان با سر و صدا و هیاهوی خود رنگ و بوی بهتری به مراسم عزاداری می‌دهد و خاطرات شیرینی را برای آن‌ها فراهم می‌سازد که در آینده بتوانند حسینی واقعی باشند و در این مسیر قدم بردارند. شاید شلوغی آن‌ها در مراسم آرامش ما را به‌هم بزند اما ما بزرگتر‌ها باید به این بینش برسیم که کودکان با این دنیای کودکانه خود هنوز به درک و بینش نرسیدند و نباید از آن‌ها انتظار داشت که منطقی فکر کنند و سکوت مجلس را حفظ کنند، بلکه برای حضور خود باید از آن‌ها تشکر کرد؛ آموزش و پرورش فرصت‌های زیادی برای تربیت دانش‌آموزان در نسل عاشورایی دارد و معلم‌ها می‌توانند در مراسم‌های مذهبی در مدرسه محافلی را برگزار کنند و از دانش‌آموزان در این امر کمک بگیرند و ذهن کودکان را برای محرم آماده سازند و همه ما باید تلاش خود را برای ایجاد بستری برای تربیت حسینی برای کودکان فراهم سازیم.»