نظام تعلیم و تربیت اهرم‌ تضمین بهره‌وری در تمام ساحت‌ها است

رضامراد صحرایی در اولین همایش ملی آموزش و پرورش، ارتقای بهره‌وری، چالش‌ها و راهکارها که صبح امروز در اردوگاه شهیدباهنر برگزار شد، اظهار کرد: بهره‌وری، امری سهل و ممتنع است. سهل از این بابت که ‌همه می‌خواهند بهره‌وری بالا باشد و از سویی ممتنع است چون نمی‌دانیم چگونه به بهره‌وری برسیم.

وی با بیان اینکه آموزش و پرورش در هر کشوری، نقطه شروع تحول و ساختار آینده آن کشور است، خاطرنشان کرد: مباحثی که از چهل‌واره اول انقلاب یاد گرفته‌ایم را در چهلواره دوم باید به کار بگیریم و تهدیدها را تبدیل به فرصت کنیم.

‌ صحرایی خاطرنشان کرد: هر آرزویی درباره آینده کشورمان داریم باید در آموزش و پرورش جست‌وجو کنیم. زمان بحث هم چهلواره دوم انقلاب است که کوله‌باری از تجارب گرانسنگ داریم که باید واکاوی شود که از این ۴۰ سال گذشته چه یاد گرفته‌ایم که برای ۴۰ سال دوم‌ باید استفاده کنیم.

صحرایی افزود: از بین همه راهبردهایی که باید در دست بگیریم، یکی از کلیدی‌ترین راهبردها تمرکز بر بهره‌وری است.‌ پیشرفت‌های زیادی کرده‌ایم اما در مواردی به اندازه کمیت، کیفیت نداشته است.

وزیر آموزش و پرورش با تاکید بر اینکه بهره‌وری برای چهلواره دوم انقلاب حتما مقدمه ورود به تمدن‌سازی است، گفت: آیا از زاویه تعلیم و تربیت به بهره‌وری نگریسته‌ایم؟ کدام نگاه می‌تواند نقش اهرمی داشته باشد؟ حتما اهرم تحول، نظام تعلیم است و باید ضمن توجه به عامل بیرونی، به عامل پیش‌رونده آن توجه کنیم.

وی افزود: آن نقطه اهرمی که می‌تواند بهره‌وری در تمام ساحت‌ها را در بلندمدت تضمین کند حتما نظام تعلیم و تربیت است و مدیری که آینده دور را ببیند حتما روی این نظام تمرکز می‌کند اما ما عادت داریم تا کاری کنیم که سریع‌بازده باشد.

وزیر آموزش و پرورش اظهار کرد: تعلیم و تربیت، سرآغاز هر تغییر و تحول و پیشرفتی در آینده است و اگر جایی به آموزش و پرورش یا نظام آموزشی به عنوان یک دستگاه مصرفی نگاه می‌کند، خود آن ‌مدیر، غیربهره‌ور است. اشکال کار ما در مدیریت غیربهره‌ور این است که با تفکر گذشته به فکر حل مساله هستیم در حالی که باید به فکر آینده باشیم.

وی با اشاره به رابطه بین مدرسه و بهره‌وری خاطرنشان کرد: بهره‌وری در هیچ سطحی در کشور به اندازه مورد انتظار، محقق نمی‌شود مگر اینکه از مدرسه آغاز شود و هیچ کس به اندازه معلم نمی‌تواند در تحقق بهره‌وری موثر باشد.

وزیر آموزش و پرورش با تاکید بر اینکه اگر در آینده می‌خواهیم کشور بهره‌ور داشته باشیم، امروز نظام یاددهی- یادگیری باید متحول شود، ادامه داد: پایه تمام استانداردهای بهره‌وری در تمام ساحت‌ها کلاس درس، معلم و مدرسه است و هر تغییر بنیادین حتما از نظام آموزشی و حتی از کودکستان‌ها آغاز می‌شود.

وی گفت: تنظیم رابطه بین ورودی و خروجی از طریق یک فرآیند، مهم است. امروز فرآیندهای ما هم در کلان و هم خُرد، مخدوش و معیوب و خطی است و سازمان‌های پشتیبان در فرآیند خطی، خود را روبه‌روی آموزش و پرورش می‌بینند و سازمان‌های عامل بهره‌وری خود عامل غیربهره‌وری می‌شوند.

صحرایی خاطرنشان کرد: یک نمونه اعلام کار هماهنگ‌ مبتنی بر بهره‌وری و فرآیند یکپارچه، تصمیمی بود که نسبت به تاثیر سوابق تحصیلی در کنکور گرفتیم.

وی افزود: گذشته از این‌که با این کار، مرجعیت به کتاب و مدرسه و معلم برگشته، عدالت آموزشی نیز در سطح وسیعی به دست آمده‌ است.

موانع بهره‌وری

وزیر آموزش و پرورش با اشاره به موانع بهره‌وری گفت: یکی از بزرگترین چالش‌ها و موانع بهره‌وری، چاقی مفرط نظام اداری است.

وی با بیان اینکه مانع دوم، ضعف بنیانی موجود در نظام دانشی ماست، اظهار کرد: بلایی بر سر آموزش و پرورش آمده که ناشی از عدم نگاه راهبردی بهره‌وری کلان است و باعث شده که دائم درگیر مسائلی باشیم که در حال تولید هستند و در واقع روزمرگی، یکی از چالش‌ها است.

صحرایی، مانع سوم را ضعف در مشارکت دانست و خاطرنشان کرد: آموزش و پرورش بزرگترین دستگاه در کشور است اما کوچکترین نظام مشارکت را داریم. همچنین مانع بعدی که امروز دچار آن شده‌ایم، مدیریت بخشی و موازی است. یک نظام تعلیم و تربیت منسجم و یکپارچه داریم اما واگرایی سازمانی داریم که ناشی از تغییر مکرر راس سیستم است که باعث می‌شود اجزای سیستم، جداگانه کار کنند.

وی تاکید کرد: کل مجموعه آموزش و پرورش باید یکپارچه باشد و بهره‌ور کردن آموزش و پرورش به معنی یکپارچگی و همدلی و همراهی و همکاری است.

راهکارهای ارتقای بهره‌وری

وزیر آموزش و پرورش با اشاره به راهکارهای ارتقای بهره‌وری گفت: راهکار اول‌ نگرش سیستمی، شبکه‌ای و هم‌افزا است. برای هر کاری، یک شورا تشکیل شده و تولید شوراها یعنی ضعف در فرآیندها؛ در حالی که نظام بهره‌وری باید فرمانده واحد داشته باشد.

وی اظهار کرد: راهکار دوم، تمرکز به داشته‌ها است که داشته‌هایمان به مراتب بیشتر از نداشته‌هاست. هیچ گاه به یک میلیون و ۶۰۰ هزار بازنشسته و یک میلیون همکار شاغل فرهنگی به عنوان یک ثروت و گنج بزرگ نگاه نکرده‌ایم.

آیین‌نامه مسیر رشد معلمی آماده شده است

صحرایی با بیان اینکه پرورش معلمان را یک دهه رها کردیم، خاطرنشان کرد: رتبه‌بندی، یکی از جاهایی است که می‌تواند تضمین‌کننده فرهنگیان باشد. آیین‌نامه مسیر رشد معلمی آماده شده و قبل از ابلاغ در اختیار مخاطبان قرار گرفت تا اگر متعارف است آن را اجرا کنیم تا برای هر معلمی، یک مسیری طراحی شود چرا که اگر یادگیرنده نشویم نمی‌توانیم یاددهنده باشیم.

وی افزود: نکته بعدی برای ارتقای بهره‌وری، خلاقیت است و برای رسیدن به بهره‌وری مورد انتظار باید خلاق بود.

وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه سند تحول سند بنیادین آموزش و پرورش، برنامه راهبردی آموزش و پرورش است، گفت: در حوزه ارتقای بهره‌وری، یکی از کارها این بود که سند تحول را قابل فهم کردیم. نکته بعدی، فناوری است. درس بزرگ کرونا در نظام‌های آموزشی جهان، ‌این بود که کلاس‌ محل یادگیری است نه آموزش؛ معلم باید فناوری بلد باشد و از شکاف دیجیتال عبور کند. شبکه شاد به‌ویژه نسخه جدید آن ظرفیت فوق‌العاده‌ای است که به آموزش‌های ترکیبی و آمیخته کمک می‌کند.

وی سرعت را نکته بعدی دانست و خاطرنشان کرد: دانش زیادی برای تحول در همه حوزه‌ها داریم ‌اما در اجرا ضعف داریم. همچنین نکته بعدی، رهایی از تعدد برنامه و تکثر استراتژی است. هر کاری خارج از سند تحول بنیادین انجام شود به معنی غیربهره‌وری بودن است.

صحرایی افزود: رهایی از آشوب‌‌های مدیریتی، رهایی از سیاست‌زدگی، رهایی از تکرارهای بیهوده که بیهودگی آن‌ها برای ما ثابت شده، متحول شدن متناسب با تحولات و پایان دادن به انکارها در جاهایی که ضعف داریم از دیگر راهکارها و زمینه‌های ارتقای بهره‌وری است.

ارتقای بهره‌وری باید در بطن و متن تمام کنش‌ها و واکنش‌های وزارت آموزش و پرورش باشد

وی تصریح کرد: آموزش و پرورش، نهاد فرهنگی و اجتماعی است و معلم باید تاوان ناکارآمدی افراد دیگر را در کلاس درس، پاسخ دهد و بهره‌ور شدن آموزش و پرورش، مقدمه بهره‌ور شدن سایر دستگاه‌ها است و در واقع بهره‌ور شدن سایر دستگاه‌ها مستلزم همراهی و همکاری با آموزش و پرورش است.

صحرایی ادامه داد: ارتقای بهره‌وری باید در بطن و متن تمام کنش‌ها و واکنش‌های وزارت آموزش و پرورش باشد و مدیریت و رهبری در مدرسه، عامل تضمین کیفیت آموزش و پرورش در کشور است و بهره‌وری تمام دستگاه‌ها تابعی از بهره‌وری آموزش و پرورش است.