ظاهرا درباره مفهوم تربیت اتفاق نظر داریم اما به‌واقع با تشتت آرا مواجه هستیم

اصغر باقرزاده با حضور در اولین همایش روحانیون و طلاب شاغل در آموزش و پرورش اظهار کرد: بسیار خوشحالم که در جمع عزیزانی حضور دارم که هر کدام از آنها یک مربی‌ هستند و البته هدف اصلی از این سخنان، آشنایی با رویکرد معاونت پرورشی در راستای افزایش همکاری و همیاری است و همچنین اگر اشتباه، انحراف، کمبود و نقصی وجود دارد، اصلاح شود.

وی ادامه داد: چالش‌هایی را از طریق ارتباط با معاونین پرورشی، مربیان و حتی برخی روحانیون احصا کردیم تا دلیل این که چرا کارهای تربیتی کم‌اثر و حتی در مواردی بی‌اثر شده و برخی دیگر شاید تا حدودی اثر معکوس داشته، بررسی شده است.

باقرزاده تصریح کرد: مهمترین مسئله‌ در این باره، وجود یک تشتت آرا در موضوع تربیت بین مجموعه معلمان و مربیان است. به این معنا که به ظاهر همه می‌دانند تربیت چیست اما در واقع نمی‌دانند یا درباره این موضوع تشتت وجود دارد. با بررسی همه نظرات مختلف درباره مفهوم تربیت با دو نظریه عمده روبرو هستیم. یکی اینکه تعلیمات دینی همان تربیت دینی است و دیگری اینکه تعلیمات دینی لزوما منجر به تربیت دینی نمی‌شود. در نگرش اول اگر کسی دانش دینی‌ داشته باشد تربیت دینی هم شده است و در نگرش دوم چه بسا کسی از تعلیمات دینی برخوردار باشد ولی از تربیت دینی برخوردار نشده است.

معاون وزیر آموزش و پرورش افزود: همین نگرش اول، منجر به فعالیت‌های تعلیمی در حوزه تربیت شده است و بسیاری از فعالیت‌های فرهنگی و پرورشی صرفا در بستر انتقال دانش دینی دنبال می‌شود.

وی ادامه داد: در مقابل اساتیدی همچون مرحوم آیت‌الله حائری شیرازی اندیشه و نگرش دوم را تبیین کرده‌اند. مثلا ایشان در کتاب تعلق مبنای تربیت را تعلق معرفی می‌کند و اصلاح تعلقات را برای تربیت ضروری می‌داند.

باقرزاده با اشاره به این که در‌ پی اصلاح نگرش و تشتت آرا میان معلمان و مربیان درباره تربیت و ایجاد گفتمان واحد است، گفت: با نگرش دوم، دیگر فقط گفتار مربی مهم نیست بلکه تربیت فقط در بیان واژه‌ها و گفتارها خلاصه نخواهد شد.

معاون وزیر آموزش و پرورش اظهار داشت: دومین چالشی که در حوزه پرورشی باآن مواجه هستیم تفکیک تربیت و آموزش است؛ از روز اول، تفکیک آموزش از پرورش اشتباه بود؛ چون این تفکیک باعث بروز معضلاتی شده است.

وی ادامه داد: استاد خسرو باقری در خصوص تربیت کودک می‌گوید سه عامل اصلی برای تربیت و عاملیت وجود دارد؛ بصیرت و دانش، انتخاب و اختیار و گرایش و تمایل. ایشان می‌گوید کودک زمانی که انتخابگر نباشد، تمایلی از خود نشان ندهد و بصیرت نداشته باشد، مکلف نیست اما وقتی این سه عامل در او شکل گرفت باید او را را تربیت کرد.

* والدین باید درگیر مسائل تربیتی شوند

باقرزاده در ادامه به چالش سوم در رابطه با بحث تربیت پرداخت و گفت: کمرنگ شدن نقش اولیا و مربیان از دیگر‌ چالش‌های مدنظر است؛ واقعیت این است که تقریبا پدر و مادرها تسلیم وضع موجود شده‌اند، به همین دلیل با فرزندان خود ارتباط موثری ندارند و با آنها گفت‌و‌گو نمی‌کنند. برای رفع این چالش مهم معاونت تربیت‌بدنی وزارت آموزش و پرورش در جهت تقویت نقش اولیا مسابقات پدر- پسری و مادر- دختری را برگزار کرد. سوال اساسی این است که چرا در طول این سال‌ها نقش والدین در تربیت و فراهم شدن شرایط رشد شخصیت بچه‌ها کمرنگ شده است. لذا باید تلاش کنیم پدر و مادرها مجددا درگیر مسائل تربیتی شوند.

* ما خالق فضای مجازی نبودیم و اهداف تربیتی ما در آن پیاده نشده است

معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش تصریح کرد: چهارمین چالش، فضای مجازی است. سازنده این فضا، آن را براساس اهداف خود برای هر مملکتی ارائه کرده است؛ بنابراین ما خالق آن نبودیم و طبیعتا نتواسنتیم اهداف تربیتی خود را در آن پیاده کنیم. متاسفانه مربیان ما با این فضا آشنا نیستند و نمی‌دانند چه خطراتی دارد. اساتید می‌گویند اینستاگرام، کودک را درونگرا می‌کند، یا فلان برنامه، روان‌پریشی را تشدید می‌کند. در واقع آسیب‌ها بیش از حد است و فقط بحث‌های اخلاقی معضل فضای مجازی نیست.

وی پنجمین چالش را در پرورش مخاطب شناسی کودک و نوجوان خواند و عنوان کرد: این اشتباه است که یک بخشنامه صادر کنیم و بگوییم همه باید آن اجرا کنند، ما به اشتباه بدون در نظر گرفتن اقتضائات مخاطبمخاطب بخشنامه تربیتی صادرمیکنیم؛ در حالیکه بدون مخاطب‌شناسی نمی‌توان کار تربیتی و پرورشی موثری انجام داد.

* بی توجهی به برنامه‌های درسی از منظر تربیتی

چالش بعدی در خصوص بی‌توجهی به برنامه‌های درسی از منظر تربیتی است؛ برنامه‌های درسی اهداف تربیتی خاصی دارد ولی به آن بی‌توجهی می‌شود. مربیان پرورشی باید فعالیت‌های پرورشی خود را برای تحقق اهداف تربیتی برنامه درسی طراحی و اجراکنند؛ در این زمینه امسال راهکارهای روبنایی و ساده‌ای همچون استفاده از کتب درسی در مسابقات قرآنی، فرهنگی و هنری را پیشنهاد کرده‌ایم چون قطعا این موضوع برای دانش‌آموز جذاب‌تر خواهد بود. یا به طور مثال با استفاده از نشانگرهای مندرج در صفحات کتاب‌ها می‌توان موضوعات و مباحث دینی را در اختیار دانش‌آموزان قرار داد.

* عدم هماهنگی بین بخش‌های مختلف آموزش و پرورش

معاون وزیر آموزش و پرورش افزود: چالش بعدی عدم هماهنگی بین بخش‌های مختلف آموزش و پرورش است؛ در همین باره باید بگویم که برگزاری این همایش (اولین همایش روحانیون و طلاب شاغل در آموزش و پرورش) با هدف ایجاد هماهنگی بین فعالان حوزه تربیت در مدارس رقم خورده است.

* برنامه ریزی برای حضور هدفمند مبلغین و روحانیون در مدارس

وی ادامه داد: بر اساس سیاست مهم اعلامی وزیر محترم، انسجام در درون و ارتباط با بیرون سرلوحه همه برنامه‌های معاونت پرورشی قرار گرفته است.
بر همین اساس با مشورت دفتر همکاری‌های آموزش و پرورش و حوزه‌های علمیه قرار است حضور مبلغین و روحانیون در مدارس هدفمند باشد. در حال حاضر نزدیک به ۱۰۰ هزار مدرسه ۲۰ الی ۳۰ نفره داریم اما فقط ۴۲ هزار مربی پرورشی داریم، یعنی ۵۸ هزار مدرسه مربی ندارد. در این باره باید هماهنگی شود که مبلغین به مدارسی بروند که مربی ندارد.

باقرزاده تاکید کرد: همچنین از طریق تعامل با معاونت آموزش ابتدایی مقرر شده برای معلمان ابتدایی در ۵ استان کشور محافل انس با قرآن را برگزار کنیم تا در تدریس قرآن برای دانش‌آموزان توانمند شوند.

* آسیب‌های اجتماعی؛ دغدغه معاونت پرورشی

معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش گفت: چالش بعدی موضوع نیروی انسانی است. در این زمینه سراغ دانشگاه فرهنگیان رفته‌ایم. اعتقاد ما این است که اگر مربی ارتباط مستمر، بامحبت و رودررو داشته باشد قطعا آموزش تربیتی اثرگذارتر خواهد بود.

وی ادامه داد: بر این اساس و طی صحبت‌های انجام شده مقرر شد ارائه بخشی از مهارت‌های معلمی برعهده معاونت پرورشی باشد؛ از جمله آشنایی با آسیب‌های اجتماعی، فضای مجازی و مبانی تربیت.

باقرزاده در رابطه با «نماد» اظهار کرد: نماد یعنی «نظام مراقبت‌های اجتماعی از دانش‌آموزان»؛ تاکید ما این است که حتی یک مورد آسیب هم برای دانش‌آموزان زیاد است. بنابراین اگر من و شما راهکارها و کمک‌های اولیه را در این رابطه بدانیم می‌توانیم زودتر مداخله کنیم و دانش‌آموز را نجات دهیم.

معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش گفت: معلم، مربی، من، شما، پدر و مادر مسئول مداخله هستیم. برای بحث نماد یک نرم افزار تهیه شده است که همکاران ما با استفاده از آن به مدارس می‌روند تا سوالاتی را در حوزه‌های مختلف از دانش‌آموز مطرح کنند و براساس معیارهایی که در این نرم‌افزار تعریف شده است و پاسخ‌هایی که ارائه می‌شود، متوجه شویم که دانش‌آموز آسیب دیده است یا خیر؛ یا اینکه در معرض آسیب قرار دارد یا نه؟

وی افزود: در همین باره سال گذشته به ۵ هزار مدرسه مراجعه شد و حدود یک میلیون دانش‌آموز مورد بررسی قرار گرفتند. انشاءلله هدف ما این است برای امسال تعداد بیشتری از مدارس و دانش‌آموزان تحت پوشش "نماد" قرار گیرند.