نشست تخصصی «تلفیق در برنامه‌ریزی درسی» با حضور عضو شورای عالی آموزش و پرورش
مهرمحمدی: گاهی اوقات مدرسه می‌تواند مروج ارتباطات و تکمیل کننده برنامه درسی قصدشده در اجرا باشد
تهران (پانا) _ نشست تخصصی «تلفیق در برنامه‌ریزی درسی» با سخنرانی محمود مهرمحمدی عضو شورای عالی آموزش و پرورش در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی برگزار شد.
محمود مهرمحمدی استاد دانشگاه، رئیس سابق دانشگاه فرهنگیان و عضو شورای عالی آموزش و پرورش امروز شنبه ۲۷ اردیبهشت ۹۷ در این سخنرانی مبحث تلفیق را با مقدمه‌ای در تعریف این شیوه برنامه‌ریزی آغاز کرد و گفت: «درباب ضرورت یا منطق به‌کارگیری رویکرد تلفیقی در برنامه ریزی درسی از ابعاد مختلف بحث‌های گوناگونی مطرح شده است که از میان آنها به دلائل و ضرورت‌های فلسفی، روان شناختی، جامعه شناختی و تربیتی یادگیری و رشد می‌توان اشاره کرد.»
مهرمحمدی ادامه داد: «مهمترین نکته‌ای که در فهم رویکرد تلفیقی باید مورد توجه قرار گیرد تا از بدفهمی‌ها جلوگیری شود، این است که تلفیق معرف ورود یک متغیر جدید به عرصه تفکر در برنامه‌ریزی درسی است و هرگز نباید آن را یک وضعیت یا موقعیت ثابت و واحدی دانست که جایگزین وضعیت و موقعیت غالب کنونی از حیث تفکر و عمل برنامه‌ریزی درسی می‌شود. همچنین متغیر مورد بحث باید با وام گرفتن اصطلاحات حوزه آمار، بایدار نوع «پیوسته» شناخته شود نه از نوع ساده تر و مدیریت پذیرتر «ناپیوسته» یا «مقوله ای». شاید بزرگترین مغلطه‌ای که راه را بر استفاده به جا از ظرفیت‌های این نوآوری می‌بندد، عدم توجه به این نکته و در نتیجه عدم شناخت ابعاد و وجوه این متغیر باشد.»
عضو شورای عالی آموزش و پرورش در ادامه درباره بحث Circular mapping یا نقشه اجرای برنامه درسی در مدرسه گفت: «نقشه برنامه درسی را فقط به صورت متمرکز نمی‌کشیم، بلکه در مدرسه هم کشیده می‌شود و باید به نحوی انجام شود که ارتباط لازم صورت گیرد. گاهی اوقات مدرسه می‌تواند مروج ارتباطات و تکمیل کننده برنامه درسی قصدشده در اجرا باشد.»
اشکال تلفیق در برنامه‌ریزی درسی
مهرمحمدی درباره اشکال تلفیق در برنامه درسی گفت: «چهار شکل از تلفیق در برنامه درسی یادشده باید اتفاق بیافتد البته نقش معلمان در اجرای برنامه درسی قصدشده بسیار مهم است. باید به سمتی برویم که معلمان در سطح مدرسه بتوانند ایده‌های تحولی را اجرا کنند. یعنی طراحی برنامه‌های خوب شرط لازم است ولی کافی نیست و این در مدرسه به دست معلم به کفایت می‌رسد.»
وی اشاره کرد: «همانطور که گفته شد سازمان پژوهش قلب تعلیم و تربیت ایران است ولی باید مدنظر داشته باشیم که قلب باید دوکار و دو نوع پمپاژ را انجام دهد؛ پمپاژ بزرگ و کوچک. در پمپاژ کوچک خونی که اکسیژن از دست داده اکسیژن کسب می‌کند و با این اکسیژن وارد پمپاژ بزرگ می‌شود.»
وی ادامه داد: «چهار شکل تلفیق از این قرار هستند:
۱. کارکرد ثانوی یا نقش تربیتی متقابل
فعالیت‌های یادگیری باید چند منظوره طراحی شود یعنی نسبت برون‌داد به درون‌داد را به حد اعلا برسانیم. یعنی هر حوزه یادگیری هم خدمت می‌گیرد و هم خدمت می‌رساند. مدل مکعبی برنامه درسی در واقع همین هدف را مد نظر دارد. یعنی با یک طراحی دقیق و هوشمندانه متولیان یادگیری ضمن پرداختن به هدف نخست برنامه درسی، فعل ایثار را صرف کنند یعنی به حوزه‌های دیگر خدمت رسانی کنند.
۲. نخ تسبیح
تلفیق با رویکرد نخ تسبیح یعنی واگذاری مسئولیت‌های مشترک به همه برنامه‌های درسی در حوزه های یادگیری برای رسیدن به شایستگی‌های عام. این شان تلفیقی برنامه است. مثلا آداب زندگی، پژوهشگری و حل مسئله، حس دینی و مسئولیت پذیری اجتماعی همه مثل نخ تسبیح حوزه‌های یادگیری را باد هم وصل می‌کند.
۳. تلفیق مضمون محور
اینجا اسکلت برنامه درسی همان ساختار سنتی است ولی تقدم سازماندهی بر محتوا اتفاق می‌افتد. یعنی همان رویکرد پیامدمحور. به جای دیسیپلین‌ها می‌خواهیم مضامینی را بنشانیم که برای هر یک از آنها یک واحد یادگیری طراحی می‌کنیم. مثل مضمون محیط زیست، تمدن، انسان و ... با این مضامین نقشه برنامه درسی را طراحی می‌کنیم.
۴. حوزه‌های یادگیری گسترده
یعنی می‌توانیم چند حوزه یادگیری را به یک حوزه تبدیل کنیم. مثلا علوم تجربی را می‌شود به صورت تلفیقی ارائه کرد؛ مثل کتاب‌های دوره راهنمایی. البته منظور از تلفیق در اینجا این نیست که چند کتاب را به یک کتاب تبدیل کنیم.»
ارسال دیدگاه