آسیا در اسارت ذرات معلق

به‌گزارش دنیای اقتصاد، تعطیلات بازدارنده اقدام مشترک ماه‌های اخیر در شهرهای آلوده آسیا برای مدیریت شرایط اضطرار بوده است. هرسال معضل آلودگی هوا در تهران و برخی کلان‌‌شهرهای ایران ابعاد تازه‌ای از خود را به شهروندان نشان می‌دهد و هزاران نفر را به‌ویژه در تهران روانه مراکز درمانی می‌کند. بنابر اعلام سازمان ملل، آلودگی هوا همه‌ساله مسوول بروز هفت میلیون مرگ زودرس در سراسر جهان است. با وجود تمامی ریسک‌هایی که آلودگی‌ هوا برای سلامت جسم و روان شهروندان درپی دارد، اما هر سال با آغاز فصل سرما گویی فصل آلودگی نیز آغاز می‌شود و مسئولان به جای سیاست‌گذاری‌های کارآمد و اقدامات پیشگیرانه و کنترل این آلودگی‌ها در تهران، تنها چشم‌ انتظار گزارش‌های سازمان هواشناسی از احتمال وزش باد و بارش باران می‌مانند و این روند تا روزهای پایانی سال تداوم دارد. چند روز پیش و در شرایطی که پایتخت با بحران آلودگی دست به گریبان بود، انوشیروان محسنی‌بندپی، استاندار تهران در توجیه علت تعطیل نشدن ادارات و دانشگاه‌ها باوجود آلودگی شدید هوا گفت: «در حال‌حاضر در شهر پکن شاخص آلایندگی روی ۲۰۰ است ولی هیچ‌جایی تعطیل نشده است.» با این حال پیگیری‌ها از چند سایت مرجع و بین‌المللی سنجش شاخص آلایندگی هوا، نشان می‌دهد که در زمان این اظهارنظر بندپی، شاخص آلودگی پکن روی عدد ۱۵۸ قرار داشت. امسال علاوه‌بر تهران، موج آلودگی هوا در سراسر آسیا از سال‌های گذشته نیز شدید‌تر بوده است و بررسی‌ها نشان می‌دهد که در برخی از این شهرها نظیر لاهور پاکستان شاخص آلایندگی به عدد مرگبار ۵۵۱ هم رسیده است.

براساس گزارش برنامه زیست‌محیطی سازمان‌ملل، طی حداقل دو ماه اخیر موجی از دوره‌های آلودگی شدید هوا در آسیا رخ داده‌اند که رکورد‌های پیشین در زمینه شاخص کیفیت هوا (AQI) را جابه‌جا کرده‌اند. آمارهای منتشر شده این سازمان نشان می‌دهند بیشترین میزان آلودگی جهان در آسیا وجود دارد و از این بین کشورهایی نظیر چین، هند، اندونزی و پاکستان به پای ثابت این آلودگی هوا بدل شده‌اند. همین چند ماه پیش، مدارس و مراکز آموزش‌‌عالی در شهر جاکارتا اندونزی تعطیل و صدها هزار نفر از مردم نیز این شهر را که آسمان آن از شدت آلودگی قرمز رنگ شده بود تخلیه کردند. در تاریخ ۴ جولای امسال، براساس اعلام سازمان «ایرویژوال»، جاکارتا آلوده‌ترین شهر جهان لقب گرفت و شاخص کیفیت هوا در این شهر به ۲۱۰ رسید. این در حالی است که این شاخص اگر به مرز ۱۰۰ برسد، کیفیت هوا ناسالم در نظر گرفته می‌شود. شهر متراکم جاکارتا در نیمه نخست سال ۲۰۱۹، تنها ۱۰ روز پاک را به نام خود ثبت کرد. اما هوای برخی از پرجمعیت‌ترین شهرهای هند نیز دست کمی از جاکارتا ندارد و افزایش میزان شاخص آلودگی هوا موجب شد تا دولت‌ مرکزی هند با اعلام وضعیت اضطرار عمومی، شمار زیادی از مدرسه‌ها را تعطیل کند. در هند علاوه‌بر چهار فصل، اکنون دیگر اواسط پاییز تا اواسط زمستان نیز به فصل آلودگی تبدیل شده است. در دهلی‌نو بنابر دلیل افزایش شدید آلودگی هوا، دولت محلی وادار شده است تا در چند روز طی ماه‌های نوامبر و دسامبر، تمامی مدارس این شهر را تعطیل کند.

نهاد کنترل و پیشگیری از آلودگی زیست‌محیطی درباره دلیل تعطیلی مدارس گفت: «با توجه به اینکه جو پایداری در این شهر حاکم بوده است و اغلب برای چند روز ادامه می‌یابد، این تصمیم اتخاذ شد.» در ماه‌های گذشته، موج آلودگی‌ هوا به ویتنام هم رسید تا زنگ خطر برای شهروندان و مقامات آن به‌ویژه در هانوی، پایتخت این کشور به‌صدا درآید. طی ماه اکتبر، شاخص کیفیت هوا با رسیدن به عدد ۲۷۲ در برخی روزها یک رکورد جدید را ثبت کرد. شدت آلودگی به‌حدی در پایتخت ویتنام افزایش یافت که دولت محلی از شهروندان درخواست کرد برای تردد در سطح شهر، علاوه‌بر ماسک از عینک نیز استفاده کنند. هانوی در ماه اکتبر چند روز را در صدر جدول آلوده‌ترین شهرهای جهان قرار گرفت. میزبان بعدی آلودگی هوا و ذرات معلق همراه آن باز هم از منطقه جنوب شرق آسیا است. بانکوک، پایتخت تایلند نیز سطح بسیار بالایی از وجود آلایند‌ه‌ها را در هوای خود تجربه کرد و مقامات این شهر در ماه نوامبر تصمیم گرفتند فرمان تعطیلی ۴۵۰ مدرسه را در این شهر صادر کنند. درجه آلودگی برای بانکوک عدد ۱۷۱ را هم نشان داد. امسال تعداد بالای روزهای آلوده برای دولت مرکزی تایلند به یک بحران جدی بدل شده است. آسمان بانکوک طی چند ماه اخیر، هفته‌ها خاکستری بود و این امر موجب شد تا موجی از نارضایتی‌های عمومی در فضای‌مجازی نسبت به بی‌کفایتی دولت در این زمینه ایجاد شود. این روزها ماسک‌ها به یک کالای ثابت در فروشگاه‌های مختلف بانکوک بدل شده‌اند.

اما دولت تایلند نیز متعاقب افزایش فشارهای عمومی وادار شده است برخی از راهکارها را برای کاهش آلایندگی هوا به‌کار ببرد. از همین رو دولت تصمیم گرفت صدها پهپاد را برای پخش ماده‌ای قندی در آسمان به پرواز در بیاورد تا مقادیر ذرات معلق در آن را کاهش دهد. اقدام دیگر بارور ساختن ابرها بوده است که سازمان‌های مربوطه آن را انجام داده‌اند. شهر آلوده دیگری که مدارس آن تعطیل شده‌اند، مکزیکوسیتی، پایتخت مکزیک است. وزارت آموزش مکزیک از همین رو وادار شده است تا طی ماه‌های گذشته چند روز مدارس پایتخت را تعطیل اعلام کند. دلیل افزایش آلاینده‌ها در هوای این شهر نیز عدم‌بارش باران و محبوس ماندن هوای داخل شهر عنوان شده است. از سوی دیگر دولت تلاش کرد تا با اعزام آتش‌نشان‌ها با روزانه بیش از ۱۰۰ حریق در جنگل‌ها و زمین‌های کشاورزی مقابله کنند. به‌علاوه زمین‌های بازی کودکان و چند باغ‌وحش هم درپی این آلودگی‌ها تعطیل شده‌اند. به‌علاوه برگزاری بازی‌های حرفه‌ای و مسابقات ورزشی نیز تا اطلاع ثانوی لغو شدند. اما لقب آلوده‌ترین و غیرقابل تنفس‌ترین شهر جهان با اختلاف از سایر رقبا به شهر لاهور، واقع در استان پنجاب پاکستان می‌رسد. در این شهر کار به‌جایی رسیده است که دیگر حتی نمی‌توان آن را دید. اگرچه شهرهای دیگر پاکستان نیز دارای میزان بالای آلودگی‌ هوا هستند تا جایی‌که در سال ۲۰۱۸، پاکستان پس از بنگلادش دومین کشور آلوده جهان لقب گرفت. شاخص کیفیت هوا در لاهور حتی رکورد ۵۵۱ را هم ثبت کرده است. باید گفت که هرگونه عددی بالاتر از ۳۰۰، مرگبار است. با این حال دولت در این شهر تصمیم گرفت به‌مدت چند روز در ماه نوامبر مدارس را تعطیل کند.