مراسم تجلی یلدا در اشعار حافظ و مولانا برگزار شد

به گزارش روابط عمومی کمیسیون ملی یونسکو-ایران، مراسم تجلی یلدا در اشعار حافظ و مولانا با حضور حجت الله ایوبی دبیرکل کمیسیون، عبدالمهدی مستکین مدیر بخش فرهنگ کمیسیون ملی ، مهدی محبتی و عبدالمحمود رضوانی از استادان حوزه ادبیات و علی خدایی و سعدالله نصیری از اساتید موسیقی در سالن اصلی کمیسیون ملی یونسکو- ایران برگزار شد.

حجت الله ایوبی در ابتدای این مراسم با تقدیر از برپایی این رویداد خطاب به اساتید و دوستداران ادبیات اظهار داشت: اینجا شما صاحب خانه هستید و خوشحالم این محفل اینجا برگزار می شود .

وی با بیان اینتکه ما آموزه های زیادی داریم که در تاریخ شاید رگ و ریشه هایش گم شده است عنوان کرد: ریشه های بسیاری از آیین ها در فرهنگ ایران اسلامی است.

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو-ایران توضیح داد: مردم ایران به بهانه های مختلف به دنبال ایجاد شادی هستند و حتی برای کاشت و برداشت همه آیین هایی دارند که در فرهنگ و آداب و رسوم به آن اشاره شده است.

ایوبی ادامه داد: شمس می فرماید شادی همچو آبِ لطیفِ صاف به هر جا می رسد در حال شکوفه ی عجبی می روید. غم همچو سیلابِ سیاه به هر جا که می رسد، شکوفه را پژمرده می کند و آن شکوفه که قصدِ پیدا شدن دارد، نهلد که پیدا شود.

در فرهنگ ما بهانه های مختلف برای باهم بودن گفت وگو و شادی کردن است.

وی گفت: شب یلدا غیر از دیدار و گفت وگو، فضایی برای شعر و کتابخوانی است. شعر در زبان ما جاری است و کمتر ملتی را سراغ داریم که شعر و ادب بر زبان مردم جاری باشد؛ اساتید با زبان شعر و پدران با فرزندانشان با زبان شعر سخن می گویند. افتخار می‌کنیم در شب یلدا حافظ می خوانیم و پند و اندرز ها می شنویم . گستره ادبیات فارسی ایران بسیار زیاد است تا جایی که اشعار خیام به روسی توسط ۱۴۰ مترجم به ترجمه رسیده است و در این سرزمین همه خیام می خوانند.

مهدی محبتی استاد دانشگاه تهران و پژوهشگر ادبیات پارسی نیز در این مراسم اظهار داشت: می توان در یک نگاه یلدا را به عنوان یک اسم و واژه بررسی کنیم و ببینیم چه شاعری از آن استفاده کرده است. نوع برخورد دوم آن است که یلدا یک رمز است. با مفاهیم کهن می توان به عنوان افتخار گذشته برخورد کرد و یا اینکه کارکرد امروزی آنرا دریافت.

وی ادامه داد: یلدا به عنوان نماد، تلاش دائمی انسان ها در جنگ پیوسته سیاهی و سپیدی است و این مهم مختص فرهنگ ما نیست و در کشورهای شرقی این مهم دیده می شود. در گزاره های زرتشت آمده است که هزاره ظلمت با هزاره نور می جنگد و یلدا تجسم لحظه آخر سیطره سیاهی است.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: در اسلام‌نیز ظلمات و نور بسیار مورد توجه است و در فرهنگ های عبری نیز این مهم اشاره شده است و همه ملت های متمدن برای آنکه بگویند پایان شب سیه سپرد است این را آفریده اند و ادامه دادند.

محبتی ادامه داد: در دوره اسلامی، مهمترین کسانی که به سیاهی و سپیدی می پردازند شاعران هستند. شاعران در گذشته زبان گویای مردم خودشان بودند و مانند امروز خیلی در کناره نبودند.

وی از نگاه مولانا نسبت به مسئله سیاهی و سپیدی ترسیمی ارائه کرد.

به گفته این استاد دانشگاه، در آثار مولوی، ۴ پرده سیاه در هستی در نظر گرفته می شود و سالک باید این ۴ لایه را پاره کند و به نور برسد.

محبتی توضیح داد: لایه اول در نگاه عرفانی وجود است و در این نگرش، جهان بر اساس ماده است و اساس ماده تیره است و جز رگه هایی از نور از آن نمی توان پیدا کرد. در لایه دوم و در دل این جامعه، مردمان هستند که در غفلت هستند مگر آنکه با تلاش خود را به رگه های نور پیوند دهند.

وی تاکید کرد: در لایه سوم، در دل جامعه، مسئله جسم است و حجاب سوم محسوب می شود. برای رهیدن از این پرده سوم باید نفس را آرام کرد. حجاب چهارم نفس است و کسی از این چهار حجاب مس تواند رها شود که مسیر متعالی را طی کند تا به نور برسد و نور را باید کسب کرد. در عین حال حافظ وجود را خاکستری می بیند و در گزاره های مختلفی این را مطرح می کند.

عبدالمحمود رضوانی از اساتید دانشگاه و مترجم آثاری نفیس همچون گلستان نیز اظهار داشت: واژه یلدا ریشه سُریانی دارد و زیرمجموعه زبان سامی است و از زیرمجموعه زبان‌های آفریقایی و آسیایی است.

وی ادامه داد: یلدا به معنای تولد است؛ میلاد خورشید و مهر و میترا.دو روز در سال داریم که شب و روز یکسان است اما دو روز داریم که انقلاب تابستانی و زمستانی است. در ابتدای زمستان، بلندترین شب و کوتاهترین روز را داریم و در تابستان این فضا برعکس است. .

این استاد دانشگاه با اشاره به استفاده از یلدا در ادبیات فارسی تاکید کرد: روز بعد از شب یلدا، "خُر روز" یا "روز خورشید" نامیده می شد؛ این روز، روز ویژه ای بوده و کهتری و مهتری معنایی نداشته است. در این روز کسی به کسی دستور نمی داده و همه کارها را داوطلبانه انجام می دادند و خونریزی حتا ذبح ممنوع بوده و دشمنان ایران در این روز دست از جنگ می کشیدند و گاه این آتش بس یک روزه دائمی می شده است.

رضوانی توضیح داد: بسیاری در این روز از ترس گناه کاری نمی کردند‌. سرو برای ایرانیان مقدس است زیرا جلوی زمستان مقاومت می کند و یلدا در حیطه اسطوره شناسی هم وارد شده است.

میخاییل آنسیموف مدیر کانون گسترش فرهنگ پارسی «حافظ» استان چلیابینسک روسیه مهمان روس این مراسم نیز اظهار داشت: از استان شلوینسک آمدم و برای من‌ ادبیات فارسی بسیار لذت بخش است.

جمعیت ما نژاد کردی و تاجیک هستند و فارسی زبانان بسیارند و ۳ میلیون جمعیت داریم. من‌طرفدار زبان فارسی هستم و این زبان را در این استان گسترش می دهیم. دوست دارم بیشتر با فرهنگ ایرانی آشنا شوم و افتخار بزرگی برای من است.

وی در ادمه به زبان روسی حافظ خوانی کرد.

سخنران پایانی این بزم نیاکانی عبدالمهدی مستکین مدیر بخش فرهنگ کمیسیون و رییس انجمن دوستداران حافظ تهران بود.

وی با تاکید بر ابعاد حکمی و کاربردی مفهوم یلدا اظهار داشت : آدمی چنانچه به ستیز و جدال با ظلمت دیونشان نفس نرود وجودش همواره گرفتار ظلمت شب یلداست ؛ و زمانی طلیعه های پرتو افشان خورشید عالم تاب از مشرق جان طلوع می کند که نور تابناک خردمندی و پاکی در وجود آدمی شکفته شود و در ان زمان است که به قول خواجه رندان:

صبح امید که بُد معتکف پرده غیب/

گو برون آی که کار شب تار آخر شد

مستکین در ادامه با اشاره به حکایتی لطیف از شیخ اشراق در باب کور بینی و نوربینی افزود؛

یلدا در مفهوم بنیادین خود همچنانی که مولانا اشارت دارد سپری کردن آزمون های زمستان و خزان و تاب تابستان و در نهایتا بهار همچو جان است.

در ادامه استادان علی خدایی و سعدالله نصیری از موسقیدانان برجسته کشور قطعات زیبایی را در دستگاههای ملی و محلی (کردی و آذری ) اجرا کردند .

شایان ذکر است این برنامه به طور کامل توسط رادیو سراسری ایران ضبط شده است که در موسم شب یلدا پخش خواهد شد.