حسین میرمحمدصادقی*
به سوی آزادی اجتماعات
اصل آزادی اجتماعات از آن دست موضوعاتی است که هم مورد تاکید موکد قانون اساسی است و هم در اسناد و کنوانسیون‌های حقوق بشری که اتفاقا ایران نیز به برخی از آنها پیوسته، مورد تاکید قرار گرفته است. بنابراین می‌توان از اصل آزادی اجتماعات به عنوان حقی اساسی از حقوق بنیادین بشر نام برد؛
فارغ از این بحث که آزادی در بیان نظرات و اعتراضات یکی از اصول بنیادین حقوق بشر است اما مصلحت هر حکومت و حاکمیتی ایجاب می‌کند که شهروندان بتوانند نظرات و اعتراضات‌شان در مسائل و موضوعات مختلف را مطرح کنند. چرا که این مهم از یک‌سو باعث می‌شود که اگر ایرادی به اقدامات و تصمیم‌های مسوولان وجود دارد، مسوولان در اثر برگزاری این تجمعات و مسائلی که در آن مطرح می‌شود، از این ایرادها مطلع شده و برای رفع آنها تلاش کنند و از دیگر سو وقتی مکان‌هایی برای بیان اعتراض تعریف می‌شود، از افراط و تندروی جلوگیری می‌شود؛
به بیان دیگر این مساله عملا به کسادی بازار کسانی می‌انجامد که تلاش می‌کنند از شهروندان ناراضی در راستای انجام رفتار ساختارشکنانه استفاده کنند. در حقیقت وقتی شهروندان جایی برای بیان اعتراض خود داشته باشند، دست به اقدامات افراطی نمی‌زنند.
ناگفته نماند در این موارد دولت یا هر قوه دیگری نمی‌تواند این حق شهروندان را به گونه‌ای محدود کند که حق برگزاری تجمعات فقط در مکان‌های خاصی در شهرهای مختلف محقق باشد؛ بلکه باتوجه به شرایط مختلف که در قوانین عادی آمده است، شهروندان می‌توانند ضمن کسب مجوزهایی، نسبت به برگزاری تجمع‌های اعتراضی اقدام کنند و طبعا مکان برگزاری این تجمع‌ها را هم مشخص کنند و به وزارت کشور اطلاع دهند.
اما اگر وضعیت به گونه‌ای باشد که بدون محدود کردن حق شهروندان، اقداماتی جهت تسهیل بیان اعتراض صورت گیرد و در همان راستا مکان‌های خاصی برای انجام این اعتراض‌ها در نظر گرفته شود، چنان‌که اگر شهروندی خواست در مکانی دیگر تجمع کند، بتواند روال قانونی مربوطه را طی و نسبت به برگزاری تجمع مدنظر خود اقدام کند...
این مصوبه اقدامی مثبت به نظر می‌رسد؛ مضاف بر آنکه سال‌هاست، محوطه مقابل ساختمان پارلمان به عنوان یکی از مکان‌های برگزاری تجمع‌های اعتراضی در نظر گرفته شده و شهروندان از این محل برای بیان اعتراض و انتقادهای خود استفاده می‌کنند و گاهی اوقات هم پاسخی هم از مسوولان دریافت می‌کنند، چنانچه در کشورهای دیگر نیز مکان‌هایی همچون «هایدپارک» در لندن وجود دارد که شهروندان می‌توانند آنجا تجمع کنند.
در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی عملا محوطه دانشگاه تهران به مکانی برای میتینگ‌های سیاسی و اعتراضی تبدیل شده بود؛ به گونه‌ای که هر روز گروه‌های مختلفی در دانشگاه تهران جمع می‌شدند و نظرات خود را مطرح می‌کردند و با افرادی که نظر مخالفی داشتند، مباحثه می‌کردند.
بنابراین هرچند محدود کردن اینکه شهروندان تنها در مکان‌های خاص اجازه تجمع داشته باشند، درست نیست و می‌تواند خلاف قانون اساسی باشد اما اینکه در همان راستا مکان‌هایی در نظر گرفته شود که شهروندان بتوانند برای بیان نظر از انتقاد و اعتراض‌شان استفاده کنند، اقدام مثبت و گامی است رو به سوی آزادی بیان و حق اعتراض.
*حقوقدان
منبع: روزنامه اعتماد
ارسال دیدگاه