«فردو» اروپا را به تکاپو انداخت

چهارمین گام در فردو بالاخره اروپا را به تحرک واداشت. اقدامات یک هفته گذشته ایران در زمینه هسته‌ای، به ویژه آغاز چهارمین گام از کاهش تعهدات که با حضور خبرنگاران در دریچه‌ای در دل کوه که به غول عظیم و آهنین سایت هسته‌ای شهید علیمحمدی (فردو) وارد می‌شد به نمایش گذاشته شد، تروئیکای اروپا را ناچار کرد که به جای ناله‌های دائمی ناتوانی در مقابل آمریکا واکنش‌های تندتری نشان دهد و به فکر چاره باشد.

فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیروز در بروکسل برای آخرین بار ریاست نشستی از وزرای اتحادیه اروپا را بر عهده داشت که موضوع اصلی بحثشان ایران و برجام بود.

وزرای خارجه اتحادیه اروپایی مقابل دوربین ها قرار گرفتند و از حفظ برجام گفتند، برخی به ایران تاختند و برخی دیگر به کاهش تعهدات ایران حق دادند.

با این همه در حالی که هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان، جمهوری اسلامی را تهدید کرد که اتحادیه اروپا ممکن است تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را به خاطر نقض برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) از سوی این کشور از سرگیرد، فدریکا موگرینی تلاش کرد همچون گذشته میانه‌روتر باشد. هر چند که او نیز درباره اقدام جدید ایران در فردو ابراز نگرانی کرد اما تأکید کرد که در جلسه بروکسل وزرای امور خارجی اتحادیه اروپا در خصوص استفاده از مکانیسم پیش‌بینی شده در برجام برای حل اختلافات بحث نشد و درباره هرگونه اقدامی قرار است در کمیسیون برجام بحث شود.

در نهایت نشست بروکسل به بیانیه ای منتهی شد که تاروئیکای اروپا یعنی فرانسه، آلمان و انگلیس منتشر کردند و از اقدام ایران در کاستن از تعهدات هسته‌ای ابراز نگرانی کردند.

بر اساس ترجمه فارس از این بیانیه، وزرای امور خارجه سه کشور اروپایی تصریح کرده‌اند اقدام اخیر ایران در فردو به منزله تسریع اقدامات این کشور در زمینه فاصله گرفتن از توافق هسته‌ای برجام است.

در این بیانیه آمده است: «از اعلانیه‌های اخیر ایران در خصوص آغاز مجدد فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم در فردو به شدت نگران هستیم. اقدام ایران با مفاد صریح برجام در خصوص فردو مغایرت دارد و تبعات بالقوه زیادی در زمینه اشاعه دارد.»

در بخش دیگری از بیانیه آمده است: «این اقدام [غنی‌سازی در فردو] به منزله تسریع روند تأسف‌آور فاصله گرفتن ایران از تعهداتش ذیل برجام است.»

کشورهای اروپایی از ایران خواسته‌اند تمامی اقدامات «ناسازگار با برجام» اعم از میزان ذخائر اورانیوم، محدوده مجاز غنی‌سازی و فعالیت‌های مربوط به تحقیق و توسعه را به عقب برگرداند.

وزرای این سه کشور «اجرای کامل و موثر برجام» از سوی همه طرف‌ها را با اهمیت دانسته و بر عزم خود جهت ادامه تلاش‌‌ها برای حفظ توافق تأکید کرده‌اند.

آنها از ایران خواسته‌اند «طبق تعهداتش در برجام کاملاً با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ویژه در چارچوب توافق جامع پادمانی و پروتکل الحاقی همکاری کند.»

وزیران امور خارجه انگلیس، آلمان و فرانسه از آنچه به گفته آنها «عدم همکاری به موقع ایران» است ابراز نگرانی کرده‌اند. آنها همچنین تصریح کرده‌اند که آماده‌اند استفاده از تمامی مکانیسم‌های موجود در برجام از جمله «مکانیسم حل و فصل اختلافات» برای حل و فصل مسائل مربوط به اجرای تعهدات برجامی از سوی ایران را مورد بررسی قرار دهند.

کشورهای اروپایی همچنین گفته‌اند آماده‌اند تلاش‌های دیپلماتیک را جهت ایجاد شرایط لازم برای تنش‌زدایی در خاورمیانه ادامه دهند. آنها ادعا کرده‌اند اقدامات اخیر ایران این مسئله را دشوارتر می‌کند.

تروئیکای اروپا در حالی بیانیه متناقض خود را منتشر کرده است که با وجود وعده های متعدد از زمان خروج آمریکا از برجام که بیش از یک سال می گذرد قادر نبوده است که به هیچ وعده ای عمل کند.

مذاکرات و پیشنهادهایی که امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه با همکاری دیگر سران اروپا تلاش کرد به پیش ببرد به بهانه ناتوانی اروپا در برابر نقض تحریم‌های آمریکا راه به جایی نبرد و تنها خواسته تهران که خواهان فروش نفت و روابط بانکی آزاد است به هیچ نتیجه‌ای نرسید و این در حالی بود که ایران در دوره صبر استراتژیک یک ساله فرصت زیادی را در اختیار اروپا قرار داد.

به این ترتیب بود که ایران از ۱۸ اردیبهشت‌ ماه هر ۶۰ روز بخشی از تعهدات خود را بر اساس بندهای برجام کاهش داده تا اروپا برای حفظ توافقی که مدعی است خواهان آن است تلاشی انجام دهد.

در همین راستا نیز محمد جواد ظریف، وزیر اموور خارجه به بیانیه تروئیکای اروپا واکنش نشان داده است.

ظریف در واکنش به بیانیه وزرای خارجه اروپایی و با ضمیمه کردن نامه ۶ نوامبر ۲۰۱۸ خود خطاب به هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا و سایر اعضای برجام نوشت:
« خطاب به همتایانم در اتحادیه اروپایی/ و سه کشور آلمان، فرانسه و انگلستان:
۱- «به تعهدات خود ذیل برجام کاملا پایبند بوده‌ایم.» شما؟! واقعاً؟!
فقط یک تعهد را نشان دهید که در ۱۸ ماه گذشته به آن عمل کرده‌اید.
۲- وقتی که شما مشغول دفع‌الوقت بودید، ایران مکانیزم رفع اختلاف را به جریان انداخت و آنرا به اتمام رساند.
ما اکنون در حال استفاده از اقدامات جبرانی مندرج در پاراگراف ۳۶ برجام هستیم. به نامه ششم نوامبر ۲۰۱۸ من مراجعه کنید.»

در حالی که بیانیه تروئیکای اروپا تلاش کرده است تا حدودی از زبان تهدید و مماشات ایران را خطاب دهد، اتحادیه اروپا حتما می داند که با آغاز به کار فردو افزایش سطح غنی‌سازی ایران به ۲۰ درصد کار ساده‌ای است که مقام‌های ایرانی بر آن تأکید کرده‌اند و تنها پنجاه و چند روز برای آنچه دغدغه و نگرانی در مورد ایران می داند فرصت دارد.