در گفت‌گو با پانا مطرح شد
نجفی توانا: شرایط برقراری عدالت در موضوع چندهمسری از منظر فقه بسیار دشوار است
تهران (پانا)- علی نجفی توانا، وکیل دادگستری و حقوقدان، درباره تبلیغ «مهارت‌های ارتباطی خانواده‌های چند همسری» می‌گوید در عرف جامعه هیچ خانواده‌ای چنین چیزی را نمی‌پذیرد، حتی در فقه هم شرایط خاصی برای در نظر گرفتن عدالت عاطفی، اقتصادی و اجتماعی برای زنان در نظر گرفته شده که مردان نمی‌توانند آنها را اجرایی کنند.
«مهارت‌های ارتباطی خانواده‌های چند همسری» عنوان همایشی در پوستری است که ظرف چند روز گذشته با اطلاع‌رسانی گسترده مسئولان برگزاری آن در شبکه‌های اجتماعی، غوغا و اعتراضات و واکنش‌های بسیاری برانگیخته است. این همایش که از سوی موسسه حیات حسنی قرار است برگزار شود، تحت نظر موسسه ای در قم است. از مسئولان دولتی گرفته تا کنشگران و جامعه‌شناسان و شخصیت‌های مختلف مدنی و شهروندان عادی نسبت به آن واکنش داشته‌اند. درباره تبعات حقوقی و آسیب‌های این همایش با علی نجفی توانا، وکیل دادگستری و حقوقدان به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
او می‌گوید: «این موضوع هم از لحاظ حقوقی و هم از لحاظ جرم‌شناسی قابل بررسی است. در حقوق ایران باید قائل به تفکیک در این مسئله شد. در بحث فقه مرد می تواند ۴ همسر اختیار کند و بر اساس تمکن مالی، عقد قطعی داشته باشد، اما در همین فقه شرایط سختی برای تعدد زوجات ایجاد شده است. عدالت اجتماعی و اقتصادی و عاطفی، شرایط اساسی این ازدواج‌هاست و اگر کسی نتواند در ایجاد عدالت بین همسران از این لحاظ موفق شود، نمی‌تواند چند همسر اختیار کند.»
نجفی توانا در بعد حقوقی مساله را اینگونه بیان می‌کند: «موضوع ترویج چند همسری به لحاظ حقوقی دو زوایه دارد. در حقوق، با تعدد زوجات مخالفت علنی صورت نگرفته است، اما چنانچه فردی، بدون اجازه همسر اول بخواهد مجددا ازدواج کند، این امکان برای او وجود دارد، اما همسر اول مرد می تواند با مراجعه به دادگاه درخواست طلاق دهد. در واقع به لحاظ پیگیری قضایی هم می تواند اقدام کند.»
این حقوقدان در ادامه تاکید می‌کند: «همچنین از لحاظ عرفی، جامعه ایران به صورت تاریخی و طبیعی یک رابطه دوگانه برای برخی مردان را ممکن می‌داند، اما با توجه به سطح آگاهی و تحصیلات جوانان در جامعه امروز، امکان عرفی رابطه یک مرد با چندین زن وجود ندارد و اجازه چنین ازدواجی توسط همسر اول داده نمی‌شود. در واقع موضوع به این حساسی، برای زنان امروزی قابل تحمل نیست.»
او با بیان اینکه به لحاظ اقتصادی نیز با توجه به شرایط اقتصادی فعلی جامعه و مشکلات مردم، امکان تعدد زوجات وجود ندارد، تصریح می‌کند:«از بعد اقتصادی ظرفیت و توان جوانان اینگونه نیست که دست به چنین کاری بزنند. اگر بخواهیم در مورد میانسالان هم مثال بزنیم آنها هم با توجه به شرایط اقتصادی فعلی و درگیری‌های شغلی و مشکلات روحی و روانی چنین شرایطی برایشان وجود ندارد و ضرورتی هم ندارد چنین اقدامی انجام دهند. زیرا نخستین تبعات آن، بحث‌ها، تشنجات و جدل های فراوان است.»
نجفی توانا ادامه می‌دهد: «به لحاظ آسیب‌شناسی نیز این موضوع قابل بررسی است. تقسیم عاطفه با عدالت، امر آسان و عملیاتی در شرایط فعلی نیست. در واقع به طور اصولی مرد نمی تواند بین دو زن که از لحاظ ظاهری و اخلاق و رفتار با هم تفاوت های زیادی دارند، عدالت ایجاد کند و رسیدگی یکسانی داشته باشد. بنابراین به صورت طبیعی تشنج و جدل ایجاد می‌شود.»
این وکیل دادگستری از سویی معتقد است معمولا افرادی که در مناطق بسیار محروم و یا قبایل زندگی می‌کنند یا به لحاظ فقر و معیشتی، دچار مشکلات زیادی هستند ممکن است دختران خود را به عنوان همسر دوم یا سوم به عقد مرد دیگری درآورند، اما در جامعه شهری یا حتی روستاهای عادی چنین چیزی امکان پذیر و قابل پذیرش بین مردم نیست. زیرا در خانواده، جوی پر از خشونت کلامی و آزار ایجاد می‌شود.
او تاکید می‌کند: «مهم‌ترین مشکل در خانواده‌هایی که دچار موضوع چندهمسری هستند و بعدا هم مشکلات حقوقی و ارث و .. پیدا می‌کنند، بحث نوع رسیدگی به فرزندان این خانواده‌هاست. معمولا مردان نمی‌توانند رسیدگی یکسان و محبت‌آمیزی به زنان و فرزندان خود داشته باشند. از این رو، فرزندان از لحاظ رشد و تربیت و سلامت روانی و روحی، دچار مشکلات و مضیقه می‌شوند و در آینده نیز احتمال بروز ناهنجاری در میان آنها بالاست. تا جایی که بعد از فوت مرد، درگیری بین ناخواهری‌ها و نابرادری ها و زنان بروز پیدا می‌کند. بر این اساس، مجموع این تبعات، اتفاقات و تحلیل‌ها، چنین اجازه‌ای به خانواده‌ها نمی‌دهد که به چنین ازدواج‌هایی تن دهند و گرایشی از خود نشان نمی‌دهند.»
این حقوقدان معتقد است ارتباطات پنهانی بین مردی که همسر دارد با زن دیگری بدون اتفاقی رسمی وجود دارد که متاسفانه تعداد آن در جامعه افزایش یافته است و آن هم به نوبه خود آسیب‌های حقوقی، ریشه ها و مشکلاتی هم از سوی مردان و هم از سوی زنان دارد.
ارسال دیدگاه