مناسکی برای یک مراسم علمی

به گزارش ایران، آگهی‌دهنده مفتخر است که تا حالا به ده‌ها فارغ‌التحصیل خوش سلیقه خدمات ارائه کرده و همگی راضی بوده‌اند. البته که بهای خوش سلیقگی‌تان را باید بپردازید. هر سینی فینگرفود با محتویات معمول مثل رول گوشت و مرغ و سبزیجات، چیزی بین ۵۰ تا ۷۰ هزار تومان قیمت دارد و اگر شما طالب غذای آسیایی مثل سوشی باشید، برای هر سینی ۱۹۰ هزار تومان باید پرداخت کنید که البته نشاندهنده سلیقه خاص‌تان است. کل هزینه هم بستگی به این دارد که چند تا سینی سفارش بدهید و آبمیوه طبیعی‌تان چند مدل باشد و فاندانت روی کیک‌تان خمیر شکرسفید باشد یا شکر قهوه‌ای.
نمونه این آگهی‌ها در صفحات اینستاگرام هم هست. انگار هرچه باشکوه‌تر برگزار کردن مراسم دفاع پایان نامه تبدیل به نیازی شده که تا حالا به آن فکر نشده بود. برای آنکه خیلی هم به خرج نیفتید، پک‌های اقتصادی را هم بهتان معرفی می‌کنند که هم شیک هستند و هم به صرفه.
یک پک شامل یک تکه ته‌چین مرغ، یک پن‌کیک نوتلا، یک عدد اگرول گوشت، یک تکه رولت کوکو و یک بطری آبمیوه طبیعی حدود ۳۰ هزار تومان برایتان تمام می‌شود و آگهی‌دهنده مدعی است این بهترین قیمتی است که می‌توانید با این کیفیت و تنوع پیدا کنید وگرنه که پک‌ها یا همان بسته‌بندی‌های گرانتر هم هست که بزرگتر و متنوع‌تر است. البته که میوه و شیرینی جداگانه باید روی میز پذیرایی چیده شود که قیمتش جداست. بسته‌های ارزانتر هم می‌توانید انتخاب کنید اما تنوعش زیاد نیست و توصیه‌اش نمی‌کنند؛ به هرحال مگر چند بار جلسه دفاعیه برگزار می‌کنید؟!
مُد جدید بدجوری بازار رقابت را بین برخی دانشجویان داغ کرده. این دانشجویان معمولاً به طبقه مرفه تعلق دارند و بعضی‌هاشان اصلاً برای این کار مدیر برنامه استخدام می‌کنند. حق دارید تعجب کنید، راستش برای خودم هم عجیب بود اما مهسا که به تازگی جلسه دفاعش را برگزار کرده، از تدارکات آن می‌گوید: «من کارها را به کسی سپردم که در کارش خیلی خبره بود. مسأله فقط پذیرایی نیست، او به شما می‌گوید چه لباسی باید برای مراسم تهیه کنید که البته خودش طراح و دوزنده معرفی می‌کند. همین‌طور درباره فن بیان و نحوه برخورد و حتی اینکه چه زمانی لبخند بزنید، به شما آموزش می‌دهد، طوری که بتوانید روی داورها و حاضران بیشترین تأثیر را بگذارید.»
مهسا اما تفاوت خاصی در برخورد داورها متوجه نشده است. به گفته او حتی یکی از استادان با کنایه نسبت به برگزاری مراسم عکس‌العمل نشان داده و بعد از ارائه هم خیلی زود سالن را ترک کرده است. او با این حال از برگزاری مراسم راضی است و معتقد است به هزینه‌اش می‌ارزد چون به یادماندنی می‌شود. اما آیا اصولاً مگر چنین مراسمی باید به یادماندنی شود؟!
«خب مگر مراسم عروسی است؟ من مراسم دفاع پایان‌نامه زیاد رفته‌ام، هر دانشگاهی؛ آزاد، هنر، ادبیات، علوم اجتماعی. یادم نمی‌آید در سال‌های گذشته چنین چیزهایی دیده باشم. الان نهایتاً یکی دو سال است که این مدل برگزار کردن دفاعیه مُد شده وگرنه قبلاً نهایتاً یک لیوان چای می‌دادند و تمام.»
این را محمد آزاد، دانشجوی مقطع دکترای فلسفه آموزش می‌گوید و ادامه می‌دهد: «من بین سال‌های ۸۸ تا ۹۰ مراسم دفاع از پایان‌نامه خیلی از دوستانم رفتم و آن موقع چنین مناسکی باب نبود. الان اما خیلی‌ها فکر می‌کنند اگر پذیرایی نکنند، کم گذاشته‌اند. وقتی مسأله تبدیل به آبروی افراد می‌شود، آن وقت بازار کار برای کسانی گرم می‌شود که خودشان به تجملات بیشتر در این زمینه دامن می‌زنند، آنها در شما احساس نیاز ایجاد می‌کنند. برخی از دانشجویان چون با رانت و طبق قراردادهای اقتصادی وارد دانشگاه شده‌اند و از قشرهای بالا هستند، این نوع مناسک را ابزاری برای خودنمایی بیشتر می‌دانند. در واقع خودنمایی با علم، چیزی است که آنها برای دستیابی به آن، به هر شکل وارد دانشگاه شده‌اند و برای خودنمایی هرچه بیشتر حاضرند هزینه زیادی بپردازند که به زعم خودشان فرهنگ بالا و تحصیلاتشان را بیشتر در چشم دیگران کنند.»
او می‌گوید: «من خیلی کم دیده‌ام استادان نظر خوشی در این باره داشته باشند، مگر معدودی؛ مثلاً شنیده بودم خود استاد به دانشجو گفته بود چه مدل شیرینی بخرد. هدیه دادن به داورها هم اصولاً کار ناپسندی حساب می‌شود و انگار‌ داری رشوه می‌دهی، با این حال شنیده‌ام بعضی دانشجویان برای استادان هدیه تهیه می‌کنند. به هرحال اسم این نوع مراسم را می‌شود گذاشت مناسک تحصیلات تکمیلی چون هر مراسمی بعد از دوره‌ای، دیگر تبدیل به مناسک می‌شود.»
برگزاری مراسم یا به قولی مناسک جلسه دفاع درحالی این روزها مرسوم شده که برخی دانشگاه‌ها از جمله دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و برخی شعبه‌های دانشگاه آزاد با صدور بخشنامه‌هایی دانشجویان را از پذیرایی در این مراسم اکیداً منع کرده‌اند، با این حال کسی که به هر ترتیب می‌خواهد مراسمش خاص باشد، گوش شنوایی ندارد و باوجود تذکرات، کار خودش را می‌کند.
دکتر امین جعفری، عضو هیأت علمی دانشگاه امیرکبیر، معتقد است این نوع مراسم در دانشگاه‌های مهم خیلی دیده نمی‌شود. به‌گفته او بخشنامه‌هایی از سوی وزارتخانه به دانشگاه‌ها ابلاغ شده که بر اساس آن پذیرایی در هنگام ارائه ممنوع است و بعد از آن مشکلی ندارد که آن موقع هم داورها معمولاً جلسه را ترک کرده‌اند.
او می‌گوید: «چیزی که من دیده‌ام این است که گاهی پک‌های پذیرایی را برای استادان می‌گذارند که داورها به آن دست نمی‌زنند و اگر جلسه طولانی بود، نهایتاً آب می‌خورند. ما در دانشگاه‌های دولتی از این جهت مشکل خاصی نداریم. این نوع مراسم بیشتر در دانشگاه‌های آزاد باب شده است. در هرحال کسی که می‌خواهد از پایان نامه‌اش دفاع کند، به‌خودی خود استرس دارد و آن‌وقت باید به‌فکر پذیرایی مراسم هم باشد که بار مضاعف است. بدتر از آن این است که دانشجو فکر می‌کند اگر این کارها را نکند، دیگر اسمش پایان‌نامه نیست و چیزی کم دارد. به‌نظر من این قبیل کارها و این نوع پذیرایی، جلسه را از رسمیت خارج می‌کند.»
یکی دیگر از استادان هم که درخواست کرد نامی از او برده نشود، معتقد است از زمانی که پای خانواده‌ها به مراسم دفاع باز شد، این نوع تجملات هم کم کم بیشتر شد. به‌ گفته او بهتر است فقط دانشجویان در این مراسم حضور داشته باشند و طوری با آن برخورد نشود که انگار شخص اتفاق خارق‌العاده‌ای را رقم زده است؛ این فقط بخشی از مراحل تحصیلات تکمیلی است.

این روزها کسانی هستند که جای شما فکر می‌کنند. آنها به‌ شما می‌گویند چه‌کاری درست است و چه کاری غلط، اینکه چطور می‌توانید باکلاس باشید و چشم‌ها را به‌خود خیره کنید. آنها یک مراسم به یادماندنی را برایتان رقم می‌زنند، برایشان فرقی نمی‌کند مراسم جشن تولد و عروسی باشد یا دفاع از پایان نامه. حالا دیگر دست خودتان است تصمیم بگیرید بار علمی یک مراسم علمی را بالا ببرید یا حواشی را تا می‌توانید پررنگ‌تر کنید. از نظرتان کدام یک ماندگارتر خواهد بود؟