اوراسیا فرصتی برای دور زدن تحریم‌ها

در این نشست به دعوت نخست وزیر ارمنستان «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه، «الکساندر لوکاشنکو» رئیس جمهوری بلاروس، «قاسم جومارت توقایف» رئیس جمهوری قزاقستان، «سورنبای جینبکف» رئیس جمهوری قرقیزستان و «تیگران سارکیسیان» دبیر هیأت اقتصادی اتحادیه اوراسیا، همچنین «ایگور دودون» رئیس جمهوری مولداوی به‌عنوان عضو ناظر و آقایان «حسن روحانی» رئیس جمهوری اسلامی ایران و «لی هسین لون'» نخست وزیر سنگاپور به عنوان میهمان شرکت داشتند.

از آنجا که موافقتنامه منطقه تجاری آزاد میان ایران و اوراسیا پس از سه سال مذاکرات فشرده ایران با دبیرخانه این اتحادیه در مسکو امضا و از سوی مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است، اجرای موافقتنامه منطقه آزاد تجاری میان ایران و اوراسیا که برپایه کاهش متقابل تعرفه ۵۰۰ قلم کالای صادراتی ایران و اعضای اتحادیه صورت خواهد گرفت، در صورت برنامه‌ریزی و مدیریت و اجرای صحیح، فرصتی برای تجار و بازرگانان و افزایش صادرات ایران به کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا و افزایش صادرات این کشورها به ایران خواهد بود.

درصورت اجرای صحیح و سودمندی متقابل کشورها و قابل رقابت بودن کالاهای صادراتی، این موافقتنامه که از ماه آینده به مرحله اجرا گذاشته خواهد شد، می‌تواند اولین گام برای عضویت ناظر و الحاق ایران به این اتحادیه در آینده و گامی بلند در مسیر توسعه همکاری‌های منطقه‌ای و تجاری با همسایگان شمالی و تحقق یکی از اهداف اصلی سیاست‌های کلان محسوب شود.

حضور رئیس جمهوری ایران در نشست سران اتحادیه اقتصادی اوراسیا علاوه‌بر جهات فوق، از حیث منطقه‌ای و بین‌المللی بویژه در شرایطی که دامنه تحریم‌های امریکا علیه ایران گسترده‌تر شده و کشورهای اروپایی نیز قادر به اجرای تعهدات اقتصادی ناشی از برجام نیستند، حائز اهمیت است و در صورت توانمندی برای عدم یا کاهش تأثیرپذیری کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا از تحریم‌های امریکا، می‌تواند فرصت مناسبی برای دور زدن تحریم‌ها و افزایش صادرات غیرنفتی ایران فراهم کند.

البته ضروریست به موازات تأثیرات مثبت موافقتنامه تجاری مبتنی‌ر اعمال تعرفه‌های ترجیحی، نسبت به اینکه اجرای این موافقتنامه به زیان تراز تجاری ایران یا به تعبیر دیگر کاسته شدن صادرات ایران نسبت به وارداتش از این کشورها منجر نشود. در رابطه با الحاق ایران به این اتحادیه در آینده و پذیرفته شدن به‌عنوان عضو کامل باید به این نکته مهم نیز توجه داشت که بیش از یک دهه است که درخواست عضویت کامل ایران در سازمان همکاری‌های اقتصادی شانگهای پذیرفته نشده و روسیه همواره از این‌گونه پیمان‌های اقتصادی و امنیتی (مانند سازمان شانگهای، پیمان امنیت دسته جمعی و اتحادیه اوراسیا) با وجود اینکه همه کشورهای مشترک‌المنافع به این سازمان‌ها و پیمان‌های روسگرا ملحق نشده‌اند، در راستای تثبیت موقعیت خود در میان کشورهای مشترک‌المنافع برآمده از فروپاشی شوروی و سلطه بر آنها و استفاده ابزاری از این مجموعه‌ها در برابر پیمان‌ها و سازمان‌های غربی و در مجموع جلوگیری از همگرایی کشورهای مشترک‌المنافع با غرب و عضویت این کشورها در اتحادیه اروپا و ناتو بهره‌برداری می‌کند.

سخن آخر اینکه همکاری با اتحادیه اقتصادی اوراسیا یا هر پیمان یا سازمان منطقه‌ای و بین‌المللی دیگری در هر شرایطی و هر موقعیت حقوقی از لحاظ عضویت باید براساس منافع ملی و ایجاد توازن صورت پذیرد. باتوجه به مشترک بودن عضویت برخی از اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) ایران می‌تواند به‌عنوان یکی از بنیانگذاران اصلی آن، ضمن مشورت با سایر اعضا، در راستای هم‌افزایی و توسعه و تحکیم همکاری‌های منطقه‌ای پیشنهاد همکاری مشترک این دو نهاد منطقه‌ای را به عنوان ابتکاری سازنده مطرح نماید که در صورت تحقق باتوجه به اختلاف برخی اعضای این نهادها، زمینه‌ساز حل اختلافات منطقه‌ای از جمله بحران قره‌باغ کوهستانی و اختلاف میان ترکیه و ارمنستان گردد.

نهایت اینکه به وجود گره‌های متفاوت کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا با یکدیگر و تأثیر کشورهای فرامنطقه‌ای بر روندهای منطقه‌ای، استفاده از فرصت ایجاد شده بر پایه منافع مشترک در شرایط تحریم مغتنم بوده و نیل به منافع نیازمند مدیریت مؤثر بر اساس توانمندی‌های موجود می‌باشد.

*سفیر پیشین ایران در باکو

منبع: ایران