نهضتی در وجدان بشریت 

بخش دوم

بدون شک این برهه زمانی سرشار از وقایع مهم و گفتگوها پر اهمیت بوده است زیرا که این شهر محل اجتماع عمره گزاران و حجاج بیت الله الحرام می باشد .

امام حسین (ع) در سال ۶۰ هجری و پس از مرگ معاویه و به دلیل اعلان رسمی مخالفت خود با بیعت یزید به مکه مکرمه مهاجرت کرد . ایشان در روز سوم شعبان سال ۶۰ هجری وارد مکه مکرمه شد و پس از ۱۵۲ روز حضور در آن در ۸ ذی الحجه مکه را به مقصد کوفه ترک کرد .

استقرار طولانی مدت امام حسین (ع) در مکه نسبت به عمر مندان زیاد این نهضت ، باعث می شود تا به دنبال بسیاری از نکات مهم در این مدت زمانی باشیم .

این در حالی است که اگر این مدت زمانی را با ۳ برهه زمانی دیگر یعنی زمان ؛ حضور در مدینه ؛ و مسیر حرکتی و حضور در کربلا مورد مقایسه قرار دهیم ؛ به نسبت آثار کمتری به ثبت رسیده است .

به طور کلی حضور امام را در مکه مکه میتوان در ۶ بخش دسته بندی کرد :

۱.تبیین اهداف قیام از سوی امام در بین نخبگان و همه ی حجاج

۲.واکنش استاندار مکه و واکنش های عبیدالله بن زیاد

۳.تلاش برخی از نخبگان جامعه برای منصرف کردن امام از قیام و حرکت به سوی عراق

۴. هجوم نامه های کوفیان و نامه های امام علیه السلام به کوفه و بصره

۵. اعزام مسلم بن عقیل به کوفه

۶. خطبه ها و وصیت های آخرین امام حسین (ع)

به گفته شیخ مفید (ره) در کتاب الارشاد جلد ۲ صفحه ۲۲۳ هنگامی که امام حسین (ع) وارد مکه شد مورد استقبال مردم قرار گرفت و همگان از همه جهات به دیدار او می شتافتند .

حضور امام حسین (ع) در مکه مکرمه گرچه که برای حاجیان و محبین اهل بیت (ع) بسیار ارزشمند و حائز اهمیت بود اما ، برای ۲ گروه گران تمام شد .

یزید و فرماندار او در مکه عمرو بن سعید بن عاص از یک جهت و عبدالله بن زبیر از جهت دیگر با حضور امام حسین (ع) قافیه بازی را باختند ؛ چرا که شخصیت امام حسین (ع) شخصیتی بود که تمام تبلیغات سوء را نقش بر آب می کرد .

یزید بن معاویه به مکه با دید شهری می نگرید که محل و ملجاء کسانی شده بود که دست از بیعت با او کشیده بودند و رسما و علنا بانگ مخالفت با او را سر می دادند .

از نگاه دیگر عبدالله بن زبیر به هوای یارگیری در مکه و آغاز خلافتی زبیری به مکه نقل مکان کرده بود که ورود امام حسین (ع) در این شهر همه ی این نقشه را تحت تاثیر قرار میداد .

امام حسین(ع) هنگام حضور در مکه نامه های زیادی را هم دریافت و هم ارسال کرد . گرچه که مخاطبان از نامه های کوفیان آگاهی نسبی دارند و اما نکته حائز اهمیت در این زمینه آن است که امام نامه ای را خود شخصا خطاب به بزرگان بصره می نویسد !

این در حالی است که چه در مدینه و چه در مکه هیچ نامه ای از طرف بصریان به امام حسین (ع) ارسال نشده است . بدون شک دلیل آن میزان تاثیرگذاری این دو شهری است که به دور از تسلط کامل بنی امیه همیشه پای ثابت نهضت های انقلابی بود اند .

امام حسین علیه السلام در این نامه و خطاب به اشراف بصره می نویسد :

ما ، خاندان او، نزدیکان او، جانشینان او و وارثانش بودیم و سزاوارترینِ مردم به جانشینى او در میان مردم هستیم. دیگران ، این مقام را براى خود گرفتند و ما بِدان ، تن دادیم و از اختلاف ، پرهیز کردیم و آرامش را دوست داشتیم. ما مى دانیم که در این مقام ، از دیگرانى که آن را به دست گرفتند ، سزاوارتریم. [گذشتگان،] رفتارى نیک داشتند و به اصلاح پرداختند و در طلب حقیقت بودند . خداوند ، آنان را بیامرزد و ما و آنان را مشمول غفران خود سازد! اینک ، فرستاده ام را به همراه این نامه به سوى شما مى فرستم و شما را به کتاب خدا و سنّت پیامبر صلى الله علیه و آله فرا مى خوانم . به راستى که سنّت ، از میان رفته است و بدعت ها زنده شده اند . اگر سخنم را بشنوید و از فرمانم پیروى کنید ، شما را به راه درست ، هدایت مى کنم. سلام و رحمت خدا بر شما باد

تاریخ الطبری : ج ۵ ص ۳۵۷ ، البدایة والنهایة : ج ۸ ص ۱۵۷

هر یک از بزرگان بصره که این نامه را خواند ، آن را پنهان کرد ، بجز مُنذِر بن جارود که گمان بُرد این از نیرنگ هاى عبید اللّه است . از این رو ، فرستاده امام علیه السلام را به همراه نامه در شبانگاهى که صبحش عبید اللّه مى خواست به کوفه برود، نزد وى آورد و نامه را براى عبید اللّه خواند. عبید اللّه ، گردن فرستاده حسین علیه السلام را زد .

*پزوهشگر تاریخ اسلام و تشیع