آغاز مراسم عزاداری ماه محرم در اردبیل

رسم «طشت گذاری» یا «طشت گردانی» از جمله مراسمی است که منسوب به شهر اردبیل، به‌طور خاص و مردم آذربایجان، به‌طور عام است؛ در این آیین، «طشت» نماد مشک سقای کربلا و آب، نماد رود فرات است که به روی حسین و یارانش بسته شد.

مراسم طشت گذاری در اردبیل از ۲۷ذیحجه شروع می‌شود و در ۳۰ ذیحجه به پایان می‌رسد. براساس یک رسم قدیمی، شهر اردبیل به شش محله بزرگ تقسیم می‌شود و هر یک از محلات کوچک نیز با توجه به موقعیت جغرافیایی، تابع یکی از این محلات ششگانه می‌شود. شروع طشت گذاری در سه روز مانده به محرم طوری برنامه‌ریزی شده‌است که هر روز در دو محله بزرگ این مراسم برگزار شود.

طشت هایی که در این مراسم مورد استفاده قرار می‌گیرند، گرد و از جنس برنز یا مس است، بعد از عزاداری، ریش سفیدان در هر محله، طشت ها را بر دوش حمل کرده و وارد مساجد می‌شوند. حاضران در مسجد به احترام به پا خواسته و در جلو آنها دسته سینه زنی با شعار «الدخیل یا ابوالفضل» سینه می‌زنند. پس از آن، ریش سفیدان با دور زدن مسجد، طشت ها را در جای مخصوص خود قرار می‌دهند، آنگاه طشت را از آبی که در کوزه‌ها بر دوششان حمل کرده‌اند، پر می‌کنند.

برخی از مورخان بر این باورند که احداث جایگاه طشت در مساجد اردبیل بعد از روی کار آمدن حکومت صفویه انجام شده است، یکی از ویژگی‌های معماری مساجد اردبیل این است در مساجد شهر جایگاه و سکوهایی خاص وجود دارد که برای این منظور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

درباره فلسفه مراسم طشت‌گذاری چنین می‌گویند: در روز ۲۷ ذیحجه «حر بن ریاحی» با دو هزار نفر از سپاهیان خویش راه را بر حسین بن علی(ع) بست و به امام گفت که باید با یزید بیعت کند و امام امتناع کرد.

ابا عبدالله الحسین(ع) وقتی خستگی و تشنگی را در چهره سپاهیان حر مشاهده کرد، دستور دادند که آنها را سیراب کنند. حتی دستور دادند به چهارپایان سپاه حر نیز آب دهند، چون این اتفاق در ۲۷ ذی‌الحجه روی داد، لذا مردم اردبیل در این روز مراسم طشت‌گذاری را انجام می‌دهند.