از مالکان «دندان‌گرد» تا منصف‌ترین مالکان؛ ۳۲ روایت از مستاجران درباره رفتار صاحب‌خانه‌ها در تمدید قرارداد اجاره

یکی از مسائل مهمی که این روزها زندگی مستاجران را به شدت تحت تاثیر قرار داده و تبدیل به معضلی بزرگ شده است، بحث افزایش بی‌ضابطه اجاره خانه‌ها است. اجاره خانه‌هایی که افسار گسیخته و بدون نظارت هیچ نهادی در دو سال گذشته به حدی افزایش یافته است که کمر ساکنان تهران و بسیاری از کلانشهرها را خم کرده است. در این میان صاحب خانه‌هایی هستند که از فرصت نهایت سودبری را کرده و به میزان بسیار زیادی نرخ اجاره‌بها را افزایش می‌دهند و به طور متوسط حداقل ۵۰ درصد نرخ اجاره‌بها را افزایش داده‌اند.

در واقع سه دسته موجر در کشور شکل گرفته است. افرادی که از آب گل‌آلود نرخ اجاره‌بها، ماهی خود را صید می‌کنند. افرادی که طبق تورم موجود و ضوابط اقتصادی به صورت منطقی اجاره بها را افزایش می‌دهند و افرادی که بر اساس همدلی در جامعه و کاملا خیرخواهانه و خودخواسته نرخ بسیار پایینی برای اجاره‌بها در نظر می‌گیرند.

اجاره‌بهای سواستفاده کنندگان بازار مسکن چه میزان افزایش یافته است؟

مثلا یکی از فایلهای اجاره سال گذشته ۵۰ میلیون ودیعه با ۱۰۰ هزار تومان اجاره بوده و حالا تبدیل شده است ه ۵۰ میلیون ودیعه به اضافه یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان! پس یک باره ۱میلیون و ۴۰۰ هزار تومان نرخ کرایه افزایش‌یافته است. یا یکی از صاحب‌خانه‌ها کرایه یک میلیون تومانی را برای شش ماه تمدید، تبدیل به ۳ میلیون تومان کرد. یا کسی که برای پیرزنی تنها، نرخ اجاره بهای یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومانی را تبدیل به ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان کرد.

علی در گفتگو با پانا با شکایت فراوان می‌گوید هفتاد درصد به اجاره‌بهای سال قبلش اضافه شده و این مبلغ بسیار بالایی است. برخی‌ها هم معتقدند صاحب‌خانه خوب، رویایی است. در واقع، نرخ‌های عجیب و غریب در عدم نظارت بر قیمت مسکن کم نیست. در این میان افراد دیگری بودند که برای نمونه عنوان کردند: خانه ای ۴۰ متری از ۲۵۰ هزار تومان تبدیل به ۶۰۰ هزار تومان اجاره بها در ماه شد. یا در خیابان میرزای شیرازی خانه‌ای ۳۰ میلیون تومان رهن بود، حالا شده ۲۰۰ میلیون تومان رهن! که رقم بسیار غیرمنطقی و دور از عرف بازار است.

یکی دیگر از افراد به ما عنوان می‌کند: دوستش مهندس ارشد شرکت راه آهن است. به دلیل اینکه صاحب‌خانه‌اش کرایه بسیار بالایی از او طلب کرد و او توانش را نداشت، همسر و فرزندش را به شهرستان فرستاد و خودش پیش آنها (خوابگاهی) زندگی می‌کند. او معتقد است بسیاری از انسانهای شریف به‌دلیل سیاست‌های غلط در بخش مسکن و سوء مدیریت، توان خود را برای خانه‌دار شدن و یا پرداخت اجاره‌بها در منطقه متوسط شهری از دست دادند. او خاطرنشان می‌کند: من صاحب‌خانه ها را یک شخص نمی‌بینم، یک طبقه می‌بینم که تازه به‌دوران رسیده‌اند.

در این میان نمونه‌ای هم بود که می‌گفت صاحب‌خانه‌شان اداره اوقاف است که سال گذشته از طریق کارشناس، ۸۰۰ هزار تومان! نرخ اجاره‌بها را افزایش دادند و امسال هنوز مشخص نیست چه میزان افزایش خواهد داشت.

آیا درصد بالایی از مالکان مطابق با تورم و منطقی نرخ اجاره‌بها را افزایش دادند؟

نمونه ای بوده در خیابان دولت که واحد ۹۵ متری ۱۴۰ میلیون تومان رهن کامل داده است و امسال یک میلیون تومان اجاره‌بها به آن اضافه شده و در مقایسه با منطقه و مناطق مشابه آن که نرخ‌های اجاره‌بها بالای ۳ و ۴ میلیون تومان است، بسیار ارزان محسوب می‌شود. صبا یکی دیگر از کسانی است که می‌گوید: چند سال است ملک مسکونی ۶۰ متری‌شان را با پارکینگ و انباری با ۴۲ میلیون تومان پول پیش و ۶۰۰ هزار تومان اجاره کرده‌اند که حالا تبدیل به ۴۰ میلیون پول پیش و یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان کرایه شده‌است که طبق نرخ فعلی حداقل یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان کرایه آن می‌شود.

شاهرخ اما در خصوص نوع اجاره بهایش می گوید: در خیابان ویلا در خانه‌ای ۸ سال ساخت با ۸۰ متر مربع، امسال فقط ۱۷۵ هزار تومان افزایش کرایه از سوی صاحب‌خانه‌اش داشته و تا قبل از آن یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان اجاره پرداخت می‌کرده. او تاکید می‌کند: اگر همین خانه را با همین شرایط بروم جای دیگر اجاره کنم، باید ۳ میلیون تومان اجاره پرداخت کنم.

بیژن نیز از یکی از شهرهای کردنشین در گفتگو با پانا تاکید می‌کند: من از صاحب خانه‌ام خواستم پول رهن را ۲ میلیون تومان اضافه کند و مبلغ اجاره را بسیار کم بالا ببرد و او هم پذیرفت.

در این میان افراد دیگری بودند که با شرکت در فراخوان پانا مبنی بر اعلام اینکه چه میزان صاحب‌خانه‌هایشان با آنها کنار آمده‌‌اند، اعلام کردند: خیلی‌ها به دنبال اجاره بیشتر هستند تا پول رهن بالاتر. افشین یکی از افرادی است که می‌گوید وقتی غصه مردم و کسانی که صاحب‌خانه‌هایشان نرخ اجاره را بسیار بالا برده اند را می بینم، از صاحب‌خانه خودم به شدت تشکر می‌کنم. چون در دو سال گذشته ۱۲ و ۱۸ درصد به نرخ کرایه‌ام اضافه کرد و نرخ اولیه خانه هم نسبت به کل آن منطقه از قبل پایین‌تر بود.

کریم از منطقه افسریه، بلوار قصر فیروزه می‌گوید: ۵۰ میلیون تومان پول پیش داده با ۶۰۰ هزار تومان اجاره. او تاکید می‌کند: در این محل اجاره ها بیشتر از یک میلیون تومان شده‌است و افزایش قیمت ما منطقی محسوب می‌شود.

شیرین هم خانه هشت سال ساختشان فقط ۲۰۰ هزار تومان افزایش نرخ اجاره بها داشته است. به قیمت چهار سال پیش ۳۸ میلیون تومان پول رهن داده اند و ۶۰۰ هزار تومان اجاره می‌دادند که حالا بعد از چهار سال تبدیل به یک میلیون تومان شده. به عبارتی سالی ۲۰۰ هزار تومان افزایش قیمت که منطقی به نظر می‌رسد.

رضوانه هم یکی از کسانی است که درمورد تجربه خودشان عنوان می‌کند: در سهروردی جنوبی هفتاد میلیون رهن کامل خانه‌مان بوده با ۲۰۰ هزار تومان اجاره. امسال بدون افزایش اجاره، ۱۳ میلیون تومان پول پیش برایمان افزایش یافته است.

بابک اما به صاحب‌خانه خود که تنها منبع درآمدش خانه‌اش است حق می‌دهد و می‌گوید: خانه ام با رهن ۳۰ میلیونی و اجاره یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومانی بود که تبدیل به ۲۵ میلیون تومان و ۲ میلیون تومان اجاره‌بها شد.

موجرانی که با همدلی مردمی و بدون توجه به سود و وضع بازار درصد بسیار پایینی به نرخ‌های اجاره‌بها افزودند

در این میان صاحب خانه‌هایی بودند که نرخ بسیار پایینی را به کرایه‌ها افزودند و حتی برخی‌ها چند سال است نرخ کرایه‌شان را بالا نبرده‌اند یا در حد ۱۰۰ هزار تومان یا همان ده درصد افزایش داشته ‌اند و با تاخیر کرایه ها نیز کنار آمدند. برخی هم معتقدند این موضوع برکت درآمد زندگیشان است و به افزایش سرسام آور اجاره بها اعتقادی ندارند. یا بودند بسیار کسانی که وقتی مستاجر گفته توان پرداخت کرایه ‌ای بیشتر از سال قبل را ندارد، صاحب‌خانه هیچ مبلغی به نرخ اجاره‌بها اضافه نکرده‌است.

مرجان یکی از کسانی است که در خصوص وضعیت اجاره بهای امسال خود به پانا می‌گوید: صاحبخانه ما امسال رهن ۳۰ میلیون تومانی را به یک باره تبدیل به ۱۵۰ میلیون تومان کرد. ما دو ماه دنبال خانه گشتیم. یک شب به یک باره تماس گرفت و گفت همسرم گفته اگر در این شرایط خودمان به خودمان رحم نکنیم، چه کسی بر ما رحم خواهد کرد؟ در نهایت با همان پول پیش و افزایش کرایه یک میلیون تومانی در آن خانه ماندگار شدیم که نسبت به خانه های هم تراز خود و دردسر اسباب کشی و هزینه ای جانبی بسیار به نفع ما تمام شد.

فرید یکی از کسانی است که ملک تجاری دارد. او به پانا می‌گوید: مغازه ام را ماهی ۳ میلیون با پول پیش ۱۰ میلیون تومانی سه سال است با نرخ ثابت اجاره داده‌ام. اجاره خانه خود را نیز با وجود دو برابر شدن کرایه خانه، هیچ افزایشی نداده‌ام.

گلناز اما در مورد وضعیت خانه خودش می‌گوید: امسال صاحب‌خانه من یک ریال هم به اجاره‌بها اضافه نکرد. سارا نیز بیان می‌کند: سال گذشته به دلیل بیماری قلبی و جراحی مادرش که هزینه‌اش بسیار بالا بود، صاحب‌خانه هیچ مبلغی به کرایه خانه و پول رهن اضافه نکرد، اما هنوز معلوم نیست امسال چند درصد به کرایه خانه اضافه کند.

وحید که در تبریز زندگی می‌کند در خصوص خانه خودشان عنوان می‌کند: امسال صاحبخانه نسبت به نوع منطقه و امکانات خانه و اجاره‌بهای مشابه این شرایط در جایی دیگر، فقط ۱۰۰ هزار تومان به نرخ کرایه‌شان اضافه کرد. البته پیش از آن یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان اجاره می‌پرداختند که آن را به نسبت سایر مناطق تبریز معقول می‌داند.

شقایق از کردستان نیز در گفتگو با پانا می گوید: پدرش نرخ اجاره را همان یک میلیون تومانی که می‌گرفته ثابت نگه داشته و تغییری در آن نداده است. چون معتقد بوده برای خودش فرق چندانی ندارد، اما به مستاجرش فشار زیادی وارد خواهد شد.

اشکان از تهران به نکته جالبی در خصوص صاحب خانه‌اش اشاره می‌کند: صاحب‌خانه‌مان زن و مرد پیری بودند که گه گاه به خانه ما مهمانی می‌آمدند و در طول ۱۰ سالی که مستاجرشان بودیم هرگز نرخ اجاره‌بها را بالا نبردند. می‌گوید در عالم کودکی از خوبی آنها تصور می‌کردم چقدر حیف که بقیه صاحب‌خانه ندارند!

رسول اما از صاحب‌خانه منصف خود می‌گوید: به من گفت برو قیمت بگیر و کمتر از میزان افزایش سالیانه و منطقه، اجاره‌بهای مرا افزایش ‌داد.

حمید یکی از صاحب‌خانه‌هایی است که در گفتگو با پانا تاکید می‌کند: ۴ سال است نرخ اجاره‌بها را افزایش نداده‌ایم. سختی‌های مختلفی را با گوشت و پوست خود لمس کرده‌ایم. شاید جایی دیگر کسی هم دست ما را بگیرد.

محمد نیز در خصوص اقدام پدرش مبنی بر نوع اجاره‌بها می‌گوید: دو سال است هیچ افزایش قیمتی با اینهمه جهش بازاری روی خانه مستاجرشان نداشته‌اند و از مغازه دارشان نیز به دلیل کسادی بالا، هیچ اجاره‌بهایی دریافت نکرده‌اند.

پروانه نیز یکی دیگر از افرادی است که در فراخوان پانا نوشته: پدرم از مدتها پیش از آشفتگی بازار مسکن، اجاره‌بها را افزایش نداد و معتقد است اگر نسبت به مبلغی که به ما پرداخت می‌کنند، راضی نباشند این پول حرام است. ما هیچگاه در این سالها کم نیاوردیم.

نیلوفر اما به نکته مهمی اشاره می‌کند و از قرارداد مفیدی که با صاحب خانه‌شان امضا کرده ‌اند، می‌گوید. آنان در قراردادی ۵ ساله ثبت کرده اند که هر سال فقط چیزی حدود ۳ درصد به نرخ اجاره‌بها افزوده شود.

مهرداد از خانه خود در جمالزاده می‌گوید: نرخ منطقه شده چیزی مابین ۹۰ تا ۹۵ میلیون تومان رهن، اما صاحب خانه من الان ۵۰ میلیون تومان با ماهی۱ میلیون تومان در همین منطقه از من اجاره و رهن گرفته است.

مینا نیز در خصوص صاحب‌خانه خود بیان می‌کند: صاحب‌خانه، هر سال به ما گفته هر چقدر در توانتان هست به مبلغ اجاره‌بها اضافه کنید و ما از نرخ بازار بسیار کمتر پرداخت می‌کنیم. نرخ واقعی اجاره بها در منطقه ما، ۴ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان است و ما ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان می‌دهیم با ۵۰ میلیون تومان پول رهن.

مجید نیز خودش صاحب‌خانه است. او د رگفتگو با پانا می‌گوید: سال گذشته موقع قرارداد بستن، افزایشی برای اجاره‌بها نداشتم و می‌خواستم ببینم امسال وضعیت اقتصادی به چه نحو پیش می‌رود. با مستاجرم هرچه تماس گرفتم او تلفنم را پاسخ نمی‌داده و تصور می‌کرده قرار است امسال خیلی نرخ را افزایش بدهم و در نهایت به او گفتم اجاره همچون سال قبل می‌ماند و افزایشی ندارد و خدا می‌داند که چقدر مستاجرم خوشحال شد.

آریا نیز نمونه جالب‌تری را تعریف می‌کند: صاحب‌خانه ‌ام را از۴ سال پیش فقط یک بار دیده ام و فقط هم سال اول ۵ میلیون تومان به رهن خانه اضافه کرد و دیگر از آن روز هیچ مبلغی به اجاره و رهن اضافه نکرده و حتی تماس هم نداشته است.

معین هم در مورد وضع خودشان می‌گوید: در نارمک در خانه‌ای ۵۰ متری زندگی می‌کنند که در این ۴ سال مجموعا ۲۵۰ هزار تومان اجاره‌بها به کرایه شان اضافه شده است.

علی نیز به نمونه جالبی اشاره کرده. صاحب‌خانه یکی از بستگانش که زندانی‌است، نه تنها نرخ اجاره‌بها را افزایش نداده، بلکه یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اجاره ماهانه سال گذشته را نیز تا زمان آزادی همسرش از او نخواهد گرفت.

محمد که پدرش ملک تجاری دارد نیز تاکید می کند: پدرم مغازه‌ای که اجاره‌اش ۵ الی ۶ میلیون تومان است را ماهی ۲ میلیون تومان اجاره می‌گیرد. یا در همین زمینه امیلی در مورد مغازه پدرش به پانا می‌گوید: مغازه‌ای که اجاره‌اش یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان است را ۳۳۰ هزار تومان اجاره داده‌ایم.

مرضیه هم در مورد خانه خودشان تاکید می‌کند: از چهار سال پیش در خیابان ویلا آپارتمان نوساز را به نرخ ۱۳۸ میلیون تومان رهن کامل گرفتیم و هیچ چیزی به مبلغ اجاره یا رهن آن افزوده نشده است.

اسماعیل از رشت هم تصریح می‌کند: صاحب‌خانه‌ام فقط ۱۰۰ هزار تومان به کرایه ام اضافه کرد و بسیار با من کنار آمد.

به‌دنبال افزایش بی‌ضابطه نرخ اجاره‌بها که از سال گذشته آغاز شده‌است، نحوه مواجهه مالکان در تعیین اجاره‌بها بسیار متفاوت شده است؛ از مالکانی که تا آنجا که ممکن است تلاش کرده‌اند افزایش اجاره در تناسب با افزایش قیمت مسکن باشد تا مالکانی که حتی در صورت احتیاج، مراعات مستاجران را داشته و حداقلی‌ترین اجاره را به نرخ‌های سال قبل افزودند. در واقع، بر اساس مشاهدات و بررسی‌های میدانی پانا صاحب‌خانه‌هایی که همدلی بیشتری با مستاجران داشتند، در این میان کم نبود‌ه‌اند و تعدادشان قابل توجه است. شاید این اتفاق روزنه‌ای شود برای باقی موجران در کشور.