گردشگری کام «گهر»را تلخ کرد

به گزارش مهر، منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه یکی از مناطق منحصربه‌فرد و پرجاذبه طبیعی غرب کشور است که به لحاظ برخورداری از شرایط زیست‌محیطی و ویژگی‌های زمین‌شناسی زیستگاه مناسب و مستعدی برای رشد و تکثیر وحوش به‌خصوص پستانداران محسوب می‌شود.

آلپ ایران را بشناسیم

اشترانکوه به دلیل واقع‌شدن در قلب سلسله جبال زاگرس دارای قلل سرد مرتفع بالای سه هزار و ۵۰۰ متر از سطح دریا و همچنین دره‌های نسبتاً گرم است. اشترانکوه رشته‌کوهی به طول تقریبی ۵۰ کیلومتر است که در جهت شمال غربی-جنوب شرقی امتداد دارد.

یخچال‌های طبیعی و دائمی این رشته‌کوه که یکی از زیباترین کوه‌های کشور به شمار می‌رود، در تمام سال از برف و یخ پوشیده است. اشترانکوه در جنوب شهر دورود و ازنا قرار دارد و به «آلپ ایران» نیز معروف است؛ البته این نام تنها به خاطر بلند بودن آن به آن تعلق نگرفته است بلکه به دلیل شیب تند کوه‌هایش و دره‌های جوان و «وی» شکل و یخچال‌های طبیعی است. ارتفاع بلندترین قله آن سن بران ۴۱۵۰ است.

یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های این منطقه حفاظت‌شده وجود زیباترین دریاچه آب شیرین ایران است که سالانه گردشگرانی زیادی را میزبانی می‌کند و البته ظرفیت‌های موجود در منطقه پذیرای این حجم گردشگر نیست.

جاده‌ای که راه نابودی «نگین اشترانکوه» را باز کرد

دریاچه گهر که به «نگین اشترانکوه» معروف است یکی از زیباترین دریاچه‌های طبیعی ایران به شمار می‌رود و با ارتفاع ۲۳۶۰ متر از سطح دریا در میان منطقه حفاظت‌شده اشترانکوه واقع‌شده است.

این دریاچه به سبب نداشتن راه ماشین‌رو تا حد زیادی از خرابی و آلودگی به دست انسان به دورمانده است که طی سال‌های گذشته همواره احداث جاده برای دسترسی به این جاذبه محل مناقشه مسئولان و فعالان محیط‌زیست بوده است.

جاده‌ای که به گفته مسئولان در سال ۷۴ برای تردد عشایر منطقه احداث‌شده، طی سال‌های اخیر بارها بهسازی و ترمیم‌شده و حالا مسیر تردد به سمت یگانه «گهر» آلپ ایران را تسهیل کرده است. مسئولان معتقدند بهسازی این جاده و ترددهای متعدد از آن منجر به فرسایش در بالادست دریاچه گهر شده است و ریزش سنگریزه و خاک به سمت پایین و دریاچه گهر منجر به پر شدن بستر آن شده است.

گردشگری کام گهر را تلخ کرد

اما مصائب زیباترین دریاچه آب شیرین ایران به همین‌جا ختم نمی‌شود؛ حضور گردشگران بسیار در منطقه‌ای که پناهگاه حیات‌وحش بوده و ذخیره‌گاه ژنتیکی ارزشمندی برای زاگرس محسوب می‌شود، منجر به وقوع تخریب‌های متعدد در این منطقه شده است.

سالانه بیش از ۷۰ هزار گردشگر و طبیعت گرد در «گهر» حضور می‌یابند و این حجم از گردشگر قطعاً تخریب‌های متعددی را در منطقه به دنبال خواهند داشت که تولید زباله و رهاسازی مواد شوینده در اطراف دریاچه تنها موارد کوچکی از این تخریب‌ها است.

وقتی محیط زیست بکر لرستان فدای رونق گردشگری می‌شود

از سوی دیگر عدم تثبیت سنگریزه‌ها و خاک در بالادست دریاچه گهر منجر به حرکت آن‌ها به سمت پایین شده است، سنگریزه‌هایی که دریاچه بالایی منطقه را پرکرده و از این دریاچه که گفته می‌شود روزگاری به وسعت دریاچه اصلی گهر بوده، چیز جز یک باتلاق باقی نمانده است.

حالا معضل فرسایش‌های متعدد در بالادست دریاچه گهر، حیات دریاچه اصلی را نیز تهدید می‌کند تا ورود سنگریزه و خاک حاصل از فرسایش و سیلاب از بالادست و کنارهای دریاچه گهر منجر به پر شدن بستر دریاچه شود و مرگ تدریجی یگانه «گهر» آلپ ایران را رقم بزند.

مسئولان، منابع طبیعی و محیط زیست بکر لرستان را فدای رونق گردشگری کرده‌اند، گردشگری که با این شیوه سنتی چندان آورده اقتصادی خوبی نیز برای لرستانی‌ها به همراه ندارد. شیوه‌ای که مسئولان برای رونق گردشگری در لرستان در پی گرفته‌اند تنها به نابودی ذخایر طبیعی که نسل به نسل به دست ما رسیده است منجر می‌شود.

«گهر» در محاصره زباله

محسن تیزهوش کارشناس حوزه محیط زیست لرستان با اشاره به حجم گردشگران دریاچه گهر، اظهار کرد: قطعاً منطقه اشترانکوه و دریاچه گهر ظرفیت میزبانی این تعداد جمعیت که هر ساله به آنجا سفر می‌کنند را ندارد.

او با تاکید بر اینکه باید تعداد خاصی از گردشگران برای یک روز وارد منطقه شوند، گفت: زمانی که گردشگران از منطقه خارج می‌شوند با میزان زیادی پسماند در منطقه مواجه می‌شویم که جابجایی آنها دشوار است.

این کارشناس حوزه محیط زیست لرستان با تاکید بر اینکه این حجم از پسماند در منطقه آلودگی‌هایی را ایجاد می‌کند، افزود: از ظرف شستن در دریاچه گهر تا دیگر آلودگی‌ها در منطقه موجب از بین رفتن اکوسیستم منطقه می‌شود.

منطقه اشترانکوه و دریاچه گهر نیاز به یک تنفس اساسی دارد

تیزهوش با تاکید بر اینکه منطقه اشترانکوه و دریاچه گهر نیاز به یک تنفس اساسی دارد، تصریح کرد: باید چند وقتی رفت و آمد به این منطقه محدود شود.

او با اشاره به ورود و خروج گردشگران و رفتار غیر مسئولانه آنها در قبال طبیعت، عنوان کرد: دریاچه گهر احتیاج به ارزیابی‌های زیادی دارد، آب دریاچه باید هر ساله آزمایش شود، خاک آن باید در فصل‌های مختلف سال مورد آزمایش قرار گیرد و ارزیابی‌های کلی باید از سوی کارشناسان محیط زیست در این رابطه انجام گیرد و بررسی شود که دریاچه گهر نسبت به سال گذشته و ۱۰ سال گذشته چه تغییراتی داشته است.

این کارشناس محیط زیست لرستان در ادامه با اشاره به فشار جوامع محلی به منطقه حفاظت شده اشترانکوه، گفت: جوامع محلی به راحتی دام‌های خود را وارد منطقه می‌کنند و آنجا مستقر می‌شوند.

سایه جاده سازی بر سر دریاچه «گهر»

او با اشاره به احداث جاده‌ای که منجر به دسترسی آسان به منطقه اشترانکوه و دریاچه گهر شده است، تصریح کرد: متأسفانه چندین سال است که سایه جاده بر سر منطقه حفاظت شده اشترانکوه وجود دارد و این در حالیست که هر بار دوستداران محیط زیست در این رابطه هشدار می‌دهند و گوش شنوایی وجود ندارد.

این کارشناس حوزه محیط زیست لرستان با تاکید بر اینکه این جاده کم کم پیش آمده و پیشرفت کرده است، بیان کرد: در این راستا رسانه‌ها کمک کنند و هشدارهای لازم را بدهند.

گردشگران با موتور و ماشین به راحتی به دریاچه گهر می‌روند، با این اوصاف دریاچه گهر با دریاچه کیو هیچ فرقی نخواهد داشت

تیزهوش، گفت: نباید برای رسیدن به این منطقه حفاظت شده جاده دسترسی و راه آسانی وجود داشته باشد چراکه همین امر خود تعداد گردشگران وارد شده به منطقه را افزایش می‌دهد. این در حالیست که گردشگران با موتور و ماشین به راحتی به دریاچه گهر می‌روند و با این اوصاف دریاچه گهر با دریاچه کیو هیچ فرقی نخواهد داشت.

این کارشناس حوزه محیط زیست لرستان با اشاره به از بین رفتن تنوع زیستی جانوری و گیاهی در این منطقه حفاظت شده، تصریح کرد: نتیجه این امر پیشرفت و سرعت بخشیدن به از بین رفتن دریاچه گهر و منطقه حفاظت شده اشترانکوه خواهد بود.

نگرانی دوستداران محیط زیست از گردشگری بی حد و حصر در «گهر»

به هر روی روزانه تورهای گردشگری از اقصی نقاط کشور به مقصد دریاچه گهر حرکت می‌کنند و همراه با خود حجم انبوهی از زباله‌ها و تخریب‌های متعدد را به درون منطقه حفاظت شده اشترانکوه می‌آورند تا منطقه حفاظت شده اشترانکوه چندان هم حفاظت شده نباشد!

انبوه زباله‌ها در دریاچه گهر منجر به واکنش بسیاری از دوستداران محیط زیست نیز شده و هر یک به نحوی با انتشار مطالبی در صفحات شخصی خود نسبت به ورود بی حد و حصر گردشگران به منطقه معترض شده‌اند، اما در میان مسئولان لرستان عزمی برای مقابله با این گردشگری غیرمسئولانه و خارج از قوانین زیست محیطی وجود ندارد!

مدیرکل محیط زیست لرستان: ساماندهی گردشگران در گهر بر عهده میراث فرهنگی است!

مهرداد فتحی بیرانوند مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان در رابطه با وضعیت دریاچه گهر، اظهار داشت: دریاچه گهر به عنوان یک منطقه زیبای گردشگری در دنیا کم نظیر است.

او با بیان اینکه هر ساله شاهد حضور تعداد زیادی گردشگر از سراسر دنیا و کشور در این منطقه هستیم، عنوان کرد: کارگروه ساماندهی دریاچه گهر را در استان ایجاد کرده‌ایم و امسال حدود سه جلسه در این رابطه برگزار شده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان، بیان کرد: وظیفه این نهاد در دریاچه گهر فقط حفاظت و جلوگیری از تخریب است، ساماندهی گردشگران بر عهده میراث فرهنگی است.

ظرفیت دریاچه گهر محدود است

فتحی بیرانوند با اشاره به بحث تأمین انرژی از منابع آبی برای این منطقه، تصریح کرد: اعتباراتی نیز در این زمینه ابلاغ شده و امیدواریم شرکت برق به زودی بحث پیمانکار آن را حل کند تا بحث تأمین انرژی پاک را در این منطقه داشته باشیم.

وی با اشاره به بحث‌های آبخیزداری و آبخوان داری در این منطقه و اجرای آن از سوی منابع طبیعی استان، افزود: حدود دو میلیارد تومان اعتبار در این زمینه اختصاص پیدا کرده تا بتوانیم با این امر کار جلوگیری از بحث فرسایش خاک منطقه را داشته باشیم.

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان، بیان داشت: همچنین بحث تثبیت بالادست دریاچه از سوی محیط زیست در دستور کار قرار گرفته است.

در چند روز نخست گردشگری در «گهر»، چندهزار نفر در منطقه حضور یافتند

فتحی بیرانوند، تصریح کرد: امیدواریم دریاچه گهر که یک منطقه زیبا بوده را ساماندهی کنیم.

وی با بیان اینکه فصل گردشگری در این منطقه از ۱۵ خرداد تا اول مهر ماه است، عنوان کرد: در چند روز اول و به واسطه تعطیلات چند هزار نفر در این منطقه حضور پیدا کردند و مقداری نابسامانی در آنجا به وجود آمد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان با تاکید بر اینکه ظرفیت دریاچه گهر محدود است، است، گفت: ظرفیت‌ها باید در این منطقه ایجاد کرد که کمترین آسیب به دریاچه گهر وارد شود.

پیش بینی بازدید ۳۰ هزار گردشگر از دریاچه گهر

باقر فهیم نیا مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان دورود نیز با اشاره به آغاز فصل گردشگری دریاچه گهر، گفت: هر ساله از ۱۵ خرداد ماه لغایت ۳۱ شهریور ماه دریاچه گهر آماده پذیرایی از گردشگران و طبیعت گردان می‌شود.

وی افزود: امسال نیز به منظور خدمات رسانی به گردشگران در محل این دریاچه امکانات رفاهی به گردشگران شامل کمپ اسکان موقت، رستوران، پارکینگ وسایل نقلیه، غرفه‌های عرصه مواد غذایی در طول مسیر، سرویس بهداشتی در چند نقطه از مسیر، پاسگاه محیط زیست، پاسگاه نیرو انتظامی، پایگاه امداد هلال احمر و پایگاه اطلاع رسانی گردشگران دایر شده است.

مدیر میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان دورود با اشاره به بازدید حدود ۵ هزار نفر از دریاچه گهر در نخستین روز گردشگری در این منطقه طی سال جاری، تصریح کرد: پیش بینی می‌شود تا پایان شهریورماه ۳۰ هزار نفر از این دریاچه بازدید کنند.

تصمیمات نادرستی که منجر به نابودی یگانه «گهر» آلپ ایران می‌شود

بنابراین گزارش مطابق برآوردهای صورت گرفته توان طبیعت‌گردی در منطقه دریاچه گهر سالانه تنها یک هزار و ۵۰۰ نفر است و روزانه تعداد طبیعت گردان نباید از چند ده نفر تجاوز کند درحالی‌که این منطقه طی فصل گردشگری میزبان بیش از ۷۰ هزار گردشگر است و همین امر مدیریت این منطقه را با دشواری‌هایی مواجه کرده است.

روشن است که حفظ طبیعت بکر و ذخایر ژنتیکی و گونه‌های جانوری متعدد در منطقه دریاچه گهر برجذب گردشگر به این منطقه اولویت دارد و نباید با تصمیمات نادرست مدیریتی راه را برای نابودی یگانه «گهر» آلپ ایران باز کرد. از سوی دیگر در همین شرایط کنونی نیز دریاچه گهر با تهدیدهای جدی مواجه است که در صورت عدم اقدام به‌موقع، حیات این منطقه بکر را به خطر خواهد انداخت.

محدود کردن ورود گردشگر به منطقه، ترمیم و احیای پوشش گیاهی، تغییر محل اسکان طبیعت گردان، تثبیت مناطق ریزشی بالادست دریاچه گهر و محدود کردن راه دسترسی به آن ازجمله مواردی است که تصمیم جدی و ویژه مسئولان را می‌طلبد.