قلیان پرطرفدارتر یا کتاب؟
تهران (پانا) ـ در یک تحقیق میدانی علاقه‌مندان مصرف قلیان در چایخانه‌ها با خوانندگان کتاب در کتابخانه‌ها مقایسه شدند.
به گزارش روزنانمه آرمان امروز، سال‌هاست که علاقه ما ایرانیان به مطالعه و کتاب خواندن کاهش یافته و این مساله به‌دلایل مختلفی مرتبط می‌شود که شاید از حوصله این یادداشت خارج باشد، اما اینکه مردم ما حوصله کمتری برای مطالعه‌کردن دارند چند دلیل عمده دارد که به‌راحتی با یک تحقیق جامعه‌شناسانه و روانشناسانه قابل بررسی است. ما مردم بی‌حوصله‌ای هستیم و این بی‌حوصلگی نشات‌گرفته از ذهن ناآرامی است که شاید محصول زندگی امروز با رفت‌وآمدهای سریع و بی‌تمرکز است و قطعا در این سبد مطالعه جای کمتری پیدا می‌کند.
علاقه مردم در رسیدن به سود سریع آنها را ملزم می‌کند اوقاتشان را با مطالعه‌ای که می‌تواند در درازمدت روی اطلاعات و توانمندی زندگی‌شان موثر باشد دور کند، چراکه معتقد هستیم مطالعه نمی‌تواند گره از امروز ما بگشاید و زندگی در امروز شرایطی دارد که باید آینده را خیلی در فاصله‌ها نبینی. نکته دیگر برمی‌گردد به سبک و سیاق فرهنگ‌سازی، اینکه ما نتوانسته‌ایم فرهنگ کتابخوانی را در روح و روان مخاطبمان جای بدهیم به این نکته برمی‌گردد که احتمالا اولویت کتاب به ردیف‌های اول و دوم و چندم زندگی نزدیک نمی‌شود و پرکردن چاله‌چوله‌های روزمره برای قشر وسیعی از افراد جامعه این اجازه را نمی‌دهد که کتاب در ساعات فراغت زندگی افراد جای خود را پیدا کند.
برنا نوشت؛ در یک تحقیق میدانی و در یک تایم مشخص از روز به‌همراه یک گروه تحقیق و برنامه‌ساز جهت بررسی دو مکان متفاوت را بازدید کردیم. آمار جالب و تامل‌برانگیز به دست آمده انگیزه‌ای شد تا نگاه وسیع‌تری به موضوع داشته باشیم. در فصل بهار و در روزهای انتهایی ماه فروردین و ابتدایی اردیبهشت همزمان چند کتابخانه و چند سفره‌خانه (چایخانه) را به‌لحاظ تعداد حضور افراد مقایسه کردیم. علاقه‌مندان به مطالعه در خوش‌بینانه‌ترین حالت یک‌چهارم علاقه‌مندان مصرف قلیان در سفره‌خانه‌ها بودند. اما ماجرا به این قصه ختم نشد.
ر ادامه این بررسی میدانی حاضران در سفره‌خانه‌ها که از گروه سنی ۲۰ تا ۴۵ سال بودند وارد بحث و مذاکره شدیم. برعکس آنچه در تصورمان بود تنها ۱۵درصد افراد حاضر در سه سفره‌خانه مرکزی شهر بیکار و فاقد تحصیلات آکادمیک بودند. ۳۵درصد دارای شغل ثابت آزاد، ۱۰درصد بازنشسته و ۴۰درصد افراد تحصیلکرده با شغل مرتبط تحصیلی در حرفه‌های مختلف دولتی یا شرکت‌های تخصصی با دستمزدهایی بالاتر از آنچه مردم امروز جامعه می‌گیرند به دست آمدند. اما کار به اینجا ختم نشد. میزان اطلاعات و مطالعه روزانه این افراد در حوزه‌های مختلف خبری عددی قابل بررسی و تحلیل بود، چراکه این افراد با استفاده از اینترنت بخش اعظمی از وقت خود را در سفره‌خانه‌ها به مطالعه، تحقیق و یا چالش‌های خبری در حوزه‌های مختلف ورزشی، سیاسی، اقتصادی و.. می‌گذراندند.
نکته جالب‌تر اینکه حتی در مباحث اقتصادی کار به معاملات و حتی مشاوره‌های مختلف نیز کشیده می‌شد که مشخص شد در واقع اوقات افراد حاضر در سفره‌خانه‌ها آن‌طور که به‌نظر می‌آید هم به بطالت نمی‌گذرد؛ شاید جالب باشد بدانید بسیاری از جلسات کاری و تخصصی در چایخانه‌ها و سفره‌خانه‌ها انجام می‌شود طوری که به‌شکل ثابت روزانه برخی از افراد از دو تا سه‌و‌نیم‌ساعت از وقت خود را در این اماکن سپری می‌کنند. فضای مجازی به‌عنوان یک عامل موثر خبری که دارای آپشن‌های موثر در سرگرم‌سازی، اطلاع‌رسانی و به‌خصوص اخبار زرد است، تاثیر مهمی در افت سرانه مطالعه کشور ما داشته و نمی‌توان نادیده گرفت که بخش اعظمی از افراد تحصیلکرده جامعه با این مساله دست به گریبان هستند. البته این پدیده یکی از عوامل اصلی سرگرم‌سازی در سفره‌خانه‌هاست که اتفاقا ارائه اینترنت رایگان یکی از آپشن‌های اصلی برخی سفره‌خانه‌ها محسوب می‌شود. به هر حال باید پذیرفت اعداد و ارقامی که در سفره‌خانه‌ها و چایخانه‌ها رد و بدل می‌شود و اعداد و ارقامی که در گردش اقتصادی کتاب می‌چرخد فاصله بسیاری دارد و بی‌تردید همگان بر این قضیه اذعان دارند که متاسفانه یکی از مشاغل پردرآمد این روزها متعلق به سفره‌خانه‌داران است که به‌خصوص در ساعات عصرگاهی و شبانگاهی، خاصه در زمان پخش مسابقات فوتبال در حد یک رکورد مشتری‌داری می‌کنند.
اینکه این دو مقوله متفاوت و شاید بی‌ربط به عنوان موضوع این یادداشت و گزارش انتخاب شد دو دلیل عمده دارد: ۱) وضعیت اقتصادی کتاب که جز در حوزه کتاب‌های آموزشی و به‌خصوص کمک درسی که سالیانه چاپ مجدد و به‌روزی دارند اوضاع مناسبی نیست. ۲) قلیان چرا تا این حد توانسته در میان دختران و پسران نوجوان و جوان و حتی بزرگسالان صاحب طرفدار باشد که حاضرند بابت آن بدون کوچک‌ترین تخفیفی هزینه کنند اما این همه مراکز فروش کتاب با تخفیف‌های بالا نگران روشن‌ماندن چراغشان هستند، قطعا نیاز است این مساله توسط آسیب‌شناسان اجتماعی مورد بررسی ویژه قرار گیرد.
پی‌نوشت: بی‌تردید هدف ما از این مطلب تائیدکردن یا متوقف‌کردن فعالیت چایخانه و سفره‌خانه‌ها نیست؛ قطعا این روش نمی‌تواند در میزان علاقه مخاطبش موثر باشد، چراکه بیش از سفره‌خانه و چایخانه در هر شهری از این مملکت ما مراکز ورزشی و تفریحی داریم اما همه مردم کشورمان اهل ورزش نیستند، قرار نیست کسی از نان خوردن بیفتد، قرار نیست کار کسی تعطیل شود، موضوع بالا یک مقایسه فانتزی بود بین طرفداران قلیان و کتاب که هر کدام می‌تواند تاثیر متفاوتی بر آینده زندگی افراد داشته باشد.
ارسال دیدگاه