سیلاب؛ هشداری که در گیلان نیز باید جدی گرفته شود

گیلان و مردمانش در بهار امسال از بارش هایی با همان میزان در برخی استان های کشور که منجر به سیل شد، به سلامت عبور کردند اما همچنان بیم هایی در مورد آسیب های ناشی از سیلاب برای واحدهای مسکونی حاشیه رودخانه ها در گیلان وجود دارد.
طبق آمار دفتر مطالعات پایه منابع آب وزارت نیرو؛ پرباران ترین استان ها در سال آبی ۹۷ - ۹۸ به ترتیب شامل لرستان با ۹۳۹ میلیمتر، کهگیلویه و بویراحمد با ۹۲۷ میلیمتر، گیلان با ۸۱۲ میلیمتر، چهارمحال و بختیاری با ۸۱۲ میلیمتر، ایلام با ۷۶۳ میلیمتر، کرمانشاه با ۶۲۷ میلیمتر، گلستان با ۵۷۵ میلیمتر، مازندران با ۵۳۷ میلیمتر، خوزستان با ۵۳۲ میلیمتر و کردستان با ۵۰۶ میلیمتر بوده اند.
در کنار ضرورت پرداختن به دلایل وقوع سیلاب در کشور ، موضوعی که اهمیتی کمتر از این مهم ندارد؛ توجه به انجام اقدامات اصولی و کارشناسی برای مقابله با وقوع سیل است. به گفته محمد اکبرزاده مدیرکل بنیاد مسکن استان؛ ۴۲۸ واحد مسکونی در حریم رودخانه های گیلان شناسایی شده که در صورت بارش های سیل آسا، به طور جدی در معرض خطر هستند.
گیلان دارای ۵۴ رودخانه اصلی است که در شرایط بارندگی شدید، احتمال طغیان آنها وجود دارد. اگرچه با تدبیر صورت گرفته؛ شیوه نامه ساماندهی آب بندان ها و رودخانه ها طی سال گذشته از سوی استاندار گیلان ابلاغ شد ولی در عین حال؛ مصطفی سالاری هجدهم فروردین ماه امسال به املش سفر کرد و با اشاره به اینکه ۹ واحد مسکونی روستای لیلیم بخش مرکزی این شهرستان براثر رانش زمین آسیب دیده، گفت که پیش‌بینی می‌شود تعداد دیگری از واحدها در معرض آسیب دیدن باشند که باید برای حدود ۲۰ خانوار یا بیشتر چاره‌اندیشی کنیم.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گیلان گفت: گیلان دارای ۸۸۰ پهنه ( یک هزار و ۸۴۵ قطعه) آب بندان با مساحت مجموع ۹ هزار و ۱۱۰ هکتار در ۱۶ شهرستان استان عنوان و تصریح کرد: بیشترین سطح آب بندان های این استان مربوط به شهرستان آستانه اشرفیه با مساحت دو هزار و ۱۳۲ هکتار ( ۲۳ و چهار دهم درصد از سطح کل آب بندان های گیلان) است.
وحید خرمی افزود: در حال حاضر شماری از آب بندان های گیلان که از لحاظ ساختار فیزیکی مملو از رسوبات و پوشش انبوه گیاهی و نیازمند بهسازی بوده اند، در حال لایروبی و ساماندهی هستند.
وی بیان کرد: آب بندان ها از طریق کاهش زمان تمرکز حوضه های آبریز و ذخیره روان های سطحی موجب کاهش احتمال وقوع سیلاب و همچنین کاهش حجم سیلاب ورودی (یا عدم ورود) به مناطق مسکونی و ... می شوند و در صورت لایروبی و ساماندهی آب بندان ها، احتمال وقوع سیل و همچنین کاهش حجم سیلاب به مراتب کمتر خواهد شد.
خرمی تصریح کرد: حجم ذخیره آب بندان های گیلان در یک مرحله آبگیری در حدود یک هزار و ۴۰۹ میلیون مترمکعب بوده که با ذخیره آب حاصل از نزولات جوی در فصول پاییز و زمستان ( به طور عمده فصل زمستان) آب مورد نیاز بیش از ۴۰ هزار هکتار از اراضی شالیزاری استان را در فصل بهار و تابستان تامین می کند.
وی ادامه داد: در صورت تامین اعتبار کافی برای ساماندهی و لایروبی آب بندان های استان، حجم ذخیره آنها در یک مرحله آبگیری به بیش از یک هزار و ۲۳۰ میلیون مترمکعب افزایش خواهد یافت و منبع تامین آب مطمئنی برای اراضی شالیزاری تحت پوشش آب بندان ها خواهد بود.
وی با یادآوری وقوع سیلاب طی مهرماه سال گذشته در شهرستان های تالش، رضوانشهر، فومن و برخی مناطق شرق گیلان خاطرنشان کرد: در راستای ساماندهی رودخانه های استان در حال حاضر، مقاطع رودخانه ها برای عبور جریان های سیلابی احیاشده است.
وی بیان کرد: بر اساس دستورالعمل استاندار و شیوه نامه تدوین شده بایستی در نیمه دوم سال ۹۷ پس از فروکش کردن سیلاب شرکت آب منطقه ای گیلان با به کارگیری شش مشاور ذیصلاح نسبت به ارائه طرح و به کارگیری پیمانکار در دو حالت کلی براساس شیوه نامه دوم براساس انجام مناقصه نسبت به واگذاری پروژه های ساماندهی رودخانه ها شامل دیواره گذاری و اجرای کف بند اقدام می کرد که تاکنون بیش از ۷۰ درصد پروژه ها اجرایی شده است.
خرمی ساماندهی رودخانه ها در راستای آزادسازی و لایروبی نقاط حساس را موجب عبور جریان های سیلابی بدون خسارت دانست و گفت: برنامه زمان بندی برای ساماندهی در حال انجام است که بین ۵۰ تا ۷۰ درصد در اکثریت آنها هم در رابطه با عبور ایمن سیلاب و هم مدیریت آبیاری، انجام شده است.
فرجام سخن آنکه سیلاب اگرچه جزو بلایای طبیعی محسوب می شود اما می توان با انجام اقدامات اصولی و زیر ساختی و نیز هدایت صحیح و هدفمند جریان آب، نه تنها از خسارت های آن جلوگیری کرد بلکه علاوه بر بهره از ظرفیت های گردشگری که امروزه از رودخانه و سواحل آن گرفته می شود، در تقویت منابع زیرزمینی، تبدیل آب به انرژی و استفاده از آن برای رونق صنعت کشاورزی اهتمام ورزید.