داغ جنگ به روایت الماظا

اگر چه چند وقتی از او بی‌خبر بودم، اما به لطف فضای مجازی خبر «الماظا»یش به سرعت به گوشم رسید و از زمانی که خودش تصویر مراحل پایانی صداگذاری را منتشر کرد، به شدت مشتاق دیدن آخرین اثرش شدم.
در مورد الماظا اما پیش‌داوری خاصی نداشتم و البته چون می‌دانستم روایت الماظا، روایت یک مادر جنگ‌زده است، یک بغل اشک برای سرازیر شدن آماده کرده بودم.
خب، مستند همه چیزش خوب بود، چون کارگردان حرفه‌ای داشت، اساساً کارگردان خوب -مشخصاً فقط در حوزه مستند- می‌تواند کار را خوب بسازد و خیلی ربطی مسئله خاصی ندارد.
مشخصاً آل یمین خیلی خوب خانواده‌های سوری را با دوربین آخت کرده بود و پرداختش هم به موضوع خوب بود.
اما به نظر می‌رسید مستند از چند بعد قابل نقد بود.
موضوع اصلی مستند هم قابلیت این حد از پرداخت را نداشت، هم کاستی‌های فراوانی داشت و هم در برهه کنونی از اهمیت پایینی برای پرداخت برخوردار بود؛ مادری که خودش هم خیلی غصه فرزندش را، که به آن شکل از دست داده، نمی‌خورد، دست کم جلوی دوربین به قطرات اشکی بسنده کرد و گفتن چند جمله! فی‌الواقع در سوریه مادران داغدار دیگری هم هستند که هم آهشان جگر سوز است و هم داستانشان و هم نوع روایت کردنشان!
کاستی‌ها از این رو که موضوع خوب برای مخاطب جا نیفتاد، مخاطبی که داعش را می‌شناسد و النصره را هم سنخ او می‌داند، تصور درستی از ربودن یک پسر از آغوش مادرش و زنده رها کردن مادر ندارد. یعنی اصلاً تصوری از زنده ماندن زندانی در دستان تروریست‌ها ندارد، چه برسد به ارتباط واتس آپی!
بهتر بود به طریقی ابتداییات بدیهی برای تیم مستندسازی به مخاطب توضیح داده می‌شد!
از طرفی در برهه کنونی که ملتی دارد فرزندان رشیدش را برای دفاع از حرم و بعد دفاع از جبهه مقاومت می‌فرستد، واقعاً الان روایت داغ (نه مادر شیعه) مادران متشرع سوری اهمیت داشت یا این مادران و زنان سوری که با آقای استاندار روبوسی کردند؟
یا خواهری که معلوم بود داغ خواهر و برادر و دایی و اینها جز خاطراتی معمولی برایش نیست و بیشتر چگونه ژست گرفتن جلوی دوربین برایش مهم بود!
اگر چه نقدهای دیگری هم وارد است، اما واقعیت این مستند را هم باید قبول کرد، و آن اینکه کارگردان مستند از ابتدا گفته بود که مستند را با نگاه بین‌المللی و برای روایت این درد به جامعه غیر ایدئولوژیک ساخته است؛ مسئله‌ای که هم استانداردهای خودش را می‌طلبد و هم الزام‌هایی برای اکران بین‌المللی و جمع اینها با دغدغه انقلابی آل یمین، کاری است که فقط از پس او بر می‌آمد.

پژوهشگر علوم سیاسی *