«ده برادر» در «فصل بادهای گرم»

روز چهارشنبه ۲۱ آذرماه ۹۷ در چهارمین روز دوازدهمین جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت ۴۶ فیلم مستند ایرانی و خارجی در ۶ سالن‌ پردیس سینمایی چهارسو در تهران به نمایش درخواهند آمد. آنچه می‌خوانید نگاهی به چند فیلم‌ شاخص این روز است که در نمایش‌های همین دوره از جشنواره یا جشنواره‌های خارجی با اقبال خوبی مواجه شده‌اند. این گزارش به معرفی فیلم‌های مستند «فصل بادهای گرم»، « اکسدوس»، «۱۰ برادر» و مستند بلند سینمایی «پدرطالقانی» اختصاص یافته است.

فصل بادهای گرم/ کارگردان: حسین ریگی

فیلم مستند «فصل بادهای گرم» از تولیدات مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به کارگردانی «حسین ریگی» که به داستان زندگی معلمی می‌پردازد که تا سن دوازده سالگی بی‌سواد بوده و ناپدری‌اش اجازه درس خواندن به او نمی‌داده است. او بر اثر یک اتفاق با یکی از معلمان نهضت سوادآموزی آشنا می‌شود و شروع به تحصیل می‌کند تا روزی که لیسانس تربیت بدنی می‌گیرد و کارمند آموزش و پروش می‌شود. دغدغه اصلی کبری لک‌زاده مبارزه با بی‌سوادی در میان خانم‌ها و کودکان در سیستان و بلوچستان است.

ریگی درباره موضوع فیلم خود می‌گوید: استان سیستان و بلوچستان بالاترین آمار بی‌سوادی را در کشور دارد و بخش مهمی از معضلات این استان از همین بی‌سوادی نشات می گیرد. جدا از نگاه سنتی جامعه، بانوان سیستان و بلوچستان هم نیازی به فراگیری سواد احساس نمی‌کردند، اما طی سال‌های اخیر اتفاقات خوبی رخ داده و جهشی در بحث سوادآموزی در میان بانوان و مردمان بلوچ شکل گرفته است.

این مستندساز در خصوص شکل‌گیری فیلم توضیح داد: آموزش و پروش سه سال پیش همایشی با موضوع پیش به سوی استانی عاری از بی‌سوادی برگزار کرد و به من هم پیشنهاد دادند مستندی در این باره بسازم. طی همین پروژه با کبری لک‌زاده آشنا شدم و پس از ارائه طرح مستند «فصل بادهای گرم» به مرکز گسترش و پذیرفته شدن آن، اقدام به ساخت این اثر کردم.

فیلمبرداری مستند «فصل بادهای گرم» در شهرستان «خاش» استان سیستان و بلوچستان انجام شده است و دربخش مسابقه ملی یازدهمین جشنواره سینما حقیقت حضور دارد.

اکسدوس / کارگردان: بهمن کیارستمی

مستند اکسُدوس ساخته بهمن کیارستمی که در دومین روز جشنواره سینماحقیقت امسال به نمایش درآمد یکی از پرمخاطب‌ترین مستندهای این روز شد.

بهمن کیارستمی این بار به سراغ ساخت فیلمی در مورد مهاجران افغانستانی رفته است. محل فیلمبرداری او اردوگاه امام رضا (ع) در جاده خاوران تهران است. اکسدوس داستان بازگشت این مهاجران است که هر کدام به دلیلی به ایران آمده‌اند. بعضی‌هایشان سال‌ها ساکن ایران بوده‌اند و حالا می‌خواهند برگردند. بعضی‌هایشان فقط چند ماه است که آمده‌اند به ایران و وضعیت بد اقتصاد ایران آن‌ها را واداشته تا زود برگردند. بعضی‌ها برای تأمین شیربهای زنشان در افغانستان به ایران آمده‌اند. بعضی‌ها برای بلوغ فکری به ایران آمده‌اند. بعضی‌ها بار چندمشان است که بدون مدرک به ایران آمده‌اند و هر بار خودشان را به یک نام معرفی کرده‌اند…

بین آنها همه جور آدمی می‌بینی، از یک چوپان ساده که در گنبد (یا به قول خودش گنبذ) چوپانی می‌کرده تا یک روزنامه‌نگار که در خلاصه‌ترین و گویاترین جملات علل پیشرفت نکردن کشور افغانستان را تحلیل می‌کند.

۱۰ برادر/ کارگردان: محسن علی‌دادی

مستند «۱۰ برادر» روایتی از زندگی یک خانواده و به ویژه ۱۰ برادر آن است که ۷ نفر از آنان با مشکل اعتیاد دست و پنجه نرم می‌کنند. این ۷ برادر درگیر اتفاقاتی در زندگی‌شان هستند که به واسطه‌ اعتیاد به مواد مخدر برایشان به وجود می‌آید. در این میان، یکی از برادران که آلوده به این بیماری نیست، تلاش می‌کند تا ۷ برادر دیگر را نجات دهد و پیگیر امور آنان است تا همگی را در ایام تعطیلات عید کنار هم جمع کند.

فیلم تلاش دلسوزانه مردی را به تصویر می‌کشد که برای نجات برادران خود به هر در می‌زند؛ از تلاش برای ترک دادن هر کدام از برادرانش تا رفت‌ و آمد به دادگاه برای آزادی آنان. او تلاش می‌کند تا همه‌ را در شب عید کنار هم جمع کند اما دیگر برادران با او همکاری نمی‌کنند و همان رویه قبلی‌شان را ادامه می‌دهند. هم‌چنین این مستند تلاش دارد تا دلایل اجتماعی و خانوادگی کشیده شدن این افراد به اعتیاد را به تصویر کشیده بکشد.

این مستند کوتاه پس از «نام‌ها و نشانه‌ها»، «دغدغه‌های یک زوج کهنسال»، «من و مایکل» و «زخم‌های روباز» پنجمین مستند این کارگردان است که به تهیه کنندگی انجمن سینمای جوانان ایران ساخته شده است.

پدر طالقانی/ کارگردان: محمدعلی محمددوست

«پدر طالقانی» تولید مشترک سازمان رسانه ای اوج و شبکه افق، روایتی از زندگی آیت الله طالقانی را در قالب یک اثر مستند سینمایی به کارگردانی محمدعلی محمددوست و تهیه کنندگی اباذر صالحیان است.

محمدعلی محمددوست کارگردان مستند سینمایی «پدر طالقانی» درباره روند تولید این اثر گفت: برای ساخت این مستند با حدود ۷۰ نفر از کسانی که از نزدیک آیت الله طالقانی را می‌شناختند و افرادی از جناح‌های مختلف مصاحبه هایی انجام شده است.

صالحیان تهیه‌کننده فیلم درباره جرقه ایده ساخت این مستند را پیدا کردن کتاب اسناد ساواک درباره آیت‌الله طالقانی بیان کرد و گفت: آقای طالقانی از سال ۴۱ تا ۵۷ همیشه مامور داشتند و اسم سازمانی مامور هم شنبه بود که هنوز نباید نام اصلی او فاش شود. به همین دلیل، در فیلم هم به صورت امنیتی ذکر شده است. در آن کتاب گزارش‌هایی از آقای طالقانی و تمام رفت و آمدها و دیدارها و شرایط او وجود دارد و منبع بسیار خوبی بود. به مرور به اینجا رسیدیم که اگر این داستان از زبان یکی از همین افراد و به صورت مستند بیان شود، بسیار بهتر است.

این تهیه‌کننده با اشاره به اینکه «یکی از مشکلات مستندسازان، دسترسی به آرشیوهاست» گفت: آرشیوهای موجود چه در صداوسیما و چه در دیگر نهادها سر و سامان مشخصی ندارد. حتی آرشیو تلویزیون که از بزرگ ترین منابع آرشیوی است، ناقص است؛ در نتیجه بانک اطلاعاتی دقیقی وجود ندارد. با این وجود، سعی کردیم از منابع مختلفی استفاده کنیم و هزینه و وقت زیادی برای آن گذاشتیم. این ادعا را نداریم که تمام تصاویر آرشیوی استفاده شده در مستند برای بار اول است که به نمایش در می‌آید اما قطعاً از منابع و اسنادی هم استفاده کرده‌ایم که شاید در همه دسترس نبوده یا با این دید کسی به آن نپرداخته است.

صالحیان اضافه کرد: علت اینکه مخاطب فکر می‌کند برخی قسمت‌ها ابتر مانده، این است که تماشاچی توقع دارد ما تحلیل ارائه دهیم اما برخی موضوعات هنوز هم تحلیل‌های مشخصی ندارند و روایات مختلفی از آن بیان می شود. بنابراین جواب دقیقی در این مستند هم داده نمی‌شود. در واقع ما فقط بر اساس حقایقی که وجود داشته و از طرف کسانی مانند آقای رفیقدوست، غرضی و ... جنبه‌های مختلف اتفاقات را بیان کردیم و قضاوت بر عهده مخاطب قرار خواهد گرفت.

تهیه‌کننده «پدر طالقانی» با اشاره به حضور پسر آیت‌الله طالقانی در سالن اکران فیلم، اظهار کرد: آقای مهدی طالقانی، یکی از پسران آیت‌الله طالقانی، پیش از این یک بار نسخه اولیه اثر را دیده بود اما برای اولین بار بود که به طور کامل پای تماشای آن نشست. آقای مهدی طالقانی در راه ساخت این اثر کمک زیادی به ما کرد و انتقادی که بعد از نمایش به ما داشت، به این خاطر است که ساخت مستند سلیقه‌ای است و شاید به خاطر برخی دیدگاه‌های سیاسی، حضور تعدادی از مصاحبه شونده‌ها باب میلشان نبود.

مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی سازمان امور سینمایی، یازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» را طی روزهای ۱۹ تا ۲۶ آذرماه ۱۳۹۶، با شعار «حقیقت بهترین راهنماست» که از فرمایشات حضرت علی(ع) است، در شهر تهران برگزار خواهد کرد.