استان خوزستان استراتژیک‌ترین استان کشور در همه زمینه ها است

مهمترین چالش‌های استان در حوزه اجتماعی چه موضوعاتی هستند؟
استان خوزستان استراتژیک‌ترین استان کشور در همه زمینه‌ها است و استراتژیک بودن آن هم ناشی از پتانسیل اقتصادی،سیاسی،اجتماعی و فرهنگی بالای آن است.جمعیت استان به گونه ای است که تقریبا ۵/۶ درصد از جمعیت کل کشور را به خود اختصاص داده است.ساختار تشکیلاتی و اداری ما به گونه ای است که با حجم کاری چند استان برابری میکند.ومی توان گفت به لحاظ مدیریت اجرایی استان خوزستان در همه زمینه ها پتانسیل ها و فرصت هایی در اختیار را داریم و همان قدری که پتانسیل و فرصت داریم در کنار آن چالش هم داریم.

در حوزه اجتماعی و فرهنگی چالش هایی که استان خوزستان به آن مبتلا هست چندین علت بنیادین دارند که ناشی از تغییراتی است که در حوزه های اقتصادی ،منابع زیرزمینی و مقولاتی مانند اصلاحات ارضی و جنگ ۸ساله در استان خوزستان می باشد

و طرح های توسعه‌ای را که تقریبا در صد سال گذشته در استان خوزستان چه قبل و چه بعد از انقلاب اتفاق افتاده موجب شده که ما در حوزه اجتماعی و فرهنگی دچار یکسری مشکلات شویم که علت های اساسی آن بر می گردد به موضوعاتی مانند اکتشافات نفت مسجد سلیمان در صد سال گذشته ،ورود مستشار های خارجی،تشکیل شرکت شهرهای جدید بر پایه نفت،توسعه منابع نفتی و گازی،پس از آن جنگ جهانی دوم نیز از خوزستان شروع می شود.اصلاحات ارضی در سال ۱۳۴۱ که یکی از اصلی ترین استان هایی که دچار اصلاحات ارضی می شود استان خوزستان هست به خصوص شمال خوزستان و متعاقب آن جنگ که پیامد آن مهاجرت و حاشیه نشینی است.
می‌توان گفت هیچ استانی به اندازه استان ما توسط طرح‌های خواسته و ناخواسته شخم زده نشده است.طرح هایی مثل سدسازی ها که لازم بود با پیوست‌های اجتماعی آن انجام می‌شد و تاثیراتی که در حوزه اجتماعی و فرهنگی میداشت برآورد و برای آن برنامه ریزی می شد که برغم پروژه های سنگین عمرانی و زیستی و زیست محیطی ولی متاسفانه در حوزه اجتماعی و فرهنگی به آن ها خیلی پرداخته نشده است و ما میراث دار مشکلاتشان هستیم در کنار اینکه می‌بایست باید برنامه هایی برای توسعه رقم میخورد و لحاظ میشد که انجام نشد.ما همچنین در استان خوزستان با مشکلی به نام حاشیه نشینی طرف هستیم و دومین استان کشور به لحاظ جمعیت حاشیه نشین به شمار می‌رویم. در استان خوزستان با مشکلی به نام حاشیه نشینی طرف هستیم و دومین استان کشور به لحاظ جمعیت حاشیه نشین به شمار می‌رویم.
یکی از موانع توسعه همین است که این وضعیت و این بافت فرهنگی و مشکلاتی که در حوزه اجتماعی‌ نصیب استان می‌کند یکی از اصلی ترین چالش‌ها است که باید به آن پرداخته شود و تا این حل نشود استان نمی‌تواند به یک توسعه پایدار برسد.در کنار این‌ها شاخص‌های اجتماعی و فرهنگی در حوزه آموزش و پرورش از قبیل شاخص بی‌سوادی ،قبولی در کنکور، رتبه های خوبی در کشور نداریم.
۸۵۰ هزار نفرحاشیه نشینی که در استان هستند و مشکلات معیشتی و اقتصادی دارند و در این حوزه شاخص های خوبی نداریم و این وضعیت رتبه های مثبت استان را در کشور کمرنگ‌تر می‌کند.بقیه مشکلات و آسیب‌های اجتماعی که در استان داریم مثل طلاق،خودکشی،بی بند و باری،اعتیاد و ... که محصول شرایط فعلی استان است ولی بخش دیگر آن برمیگردد به مشکلاتی که در کشور وجود دارد.
تقریبا در بقیه آسیب ها هم پای کشور هستیم اما در حاشیه نشینی رتبه داریم و تقریبا چالش اصلی ما در این حوزه آسیب های اجتماعی محسوب می شود.

شما در سال ۹۶خبراز تهیه اطلس اجتماعی استان دادیدلطفا دراین خصوص ضمن توضیح بیشتر بفرمایید چه اقداماتی تاکنون انجام شده است؟
موضوع اطلس اجتماعی را ما برای اینکه از وضع موجود آسیب های اجتماعی در استان خبر داشته باشیم شهرستان به شهرستان انجام دادیم به دلیل اینکه ما بافت همگنی نداریم
شهر به شهر ممکن است آسیب آن متفاوت باشد و همچنین برای برنامه ریزی اجتماعی فرهنگی در آینده نیاز داشتیم که وضع موجود را بشناسیم. برای همین کار، ما طرح اطلس های اجتماعی فرهنگی را به تفکیک شهرستان فراهم کردیم و از سه منبع اطلاعاتی شامل شهروندان ،حوادث اتفاقی در شهرها و هم نظر مدیران در گیر در این قضیه، استفاده کردیم.
یک اطلس آماده شده و الان ورودمان در حوزه اجتماعی بر اساس اطلس اجتماعی است یعنی می‌دانیم که اگر شهرستان اهواز در حاشیه نشینی رتبه یک را دارد بیشتر وقت و انرژی را در این مناطق حاشیه صرف میکنیم..
مثلا در بحث ساماندهی مناطق حاشیه نشین و تاسیس دفاتر توسعه تسهیل گری محلی ما بیشترین دفاتر را در اهواز داریم چون که اهواز بیشترین جمعیت حاشیه نشین را دارد.به فراخور.مثلا در حوزه خودکشی ۵شهری که بیشترین خودکشی ها را دارند ما اولین آسیب اجتماعی را این موضوع قرار دادیم و مداخله خود را به سمت خودکشی ها بردیم و این (اطلس اجتماعی ) چراغ راه ما در حوزه ورود و مداخله در حوزه کنترل آسیبهای اجتماعی است.

یکی از موضوعات مهم در دستور کار شما جذب کودکان بازمانده از تحصیل است .چه اقداماتی تاکنون انجام داده اید؟

افتخار این را داشتیم ک طی دوسال پیاپی بصورت جدی این موضوع را پیگیری کردیم .در سال ۹۶با اعتباری که وزارت کشور و شورای اجتماعی کشور تخصیص داد .پروژه شناسایی و جذب کودکان بازمانده از تحصیل در دستور کار قرار گرفت .قبل از این، پروژه بصورت نیمه و نا تمام بصورت معدود در استان زیر نظرسازمان بهزیستی و آموزش و پرورش انجام می شد.پارسال ما این موضوع را تبدیل به یک پروژه اجتماعی کردیم .که کنترل پروزه توسط همین مدیریت (اداره کل امور اجتماعی و فرهنگی ) انجام میشد.ما نشستهای متعددی برگزار کردیم از همه ظرفیتهای استان از صدا و سیما گرفته تا کمپین های مجازی ،موسسات مردمی،سازمانهای مردم نهاد موسسات خیریه و ... همه را بسیج کردیم در یک دوره زمانی تقریبا ۶ماهه از اردیبهشت ماه تا آبا نماه توانستیم حدود ۱۱۳۱نفر از دانش آموزان بازمانده از تحصیل در کل خوزستان شناسایی را کنیم. حتی در نواحی حاشیه اهواز بصورت خانه بخانه موسسات خیریه تحت نظارت ما رفتند این دانش آموزان را پیدا کردند.می دانید که شناسایی و جذب کودکان باز مانده از تحصیل صرفا وظیفه آموزش و پرورش نیست .فاکتورهای فرهنگی،اقتصادی و اجتماعی باعث می شود که بچه ها از تحصیل باز بمانند. ما برای همین کار بقیه دستگاهها را مانند کمیته امداد امام خمینی (ره) ،سازمان ثبت احوال ،دهیاران، بخشداران ،فرمانداران،ادارات آموزش و پرورش و بهزیستی به مشارکت طلبیدیم تا این کار انجام بشود.

بعد ازاین موفقیت جشن آنرا هم به اتفاق نهادهای درگیر با حضور آقای استاندار برگزار کردیم.امسال به همین ترتیب ما در سال ۹۶ مدون ترین طرح جذب و شناسایی کودکان بازمانده از تحصیل در کل کشور را در خوزستان برگزار کردیم.چون طرح موفقیت آمیز بود .امسال هم همین طرح را شروع کردیم و با همان شدت و جدیت داریم ادامه می دهیم وتا همین لحظه که دارم با شما صحبت می کنم که اواخر آبان ماه پایان این طرح هست .بدلیل اینکه دانش آموزان عشایری ماهم درگیر هستند وشناسایی آنها با تاخیر انجام شده است .تاکنون ۸۰۰نفراز این دانش آموزان را شناسایی کردیم که بچرخه آموزش بازگردانده شدند.ادامه کار در این پروژه این هست که حداکثر بتوانیم بچه را در مدرسه نگه داریم .نگهداری، جذب و شناسایی از جذب مهمتر و سخت تر هست و بشدت نیاز به کمک دیگر دستگاهها دارد.

آیا بازماندگی از تحصیل فقط عدم حضور در مدرسه تعریف می شود یا شاخصه ها و تعاریف دیگری هم دارد؟

با توجه به تعریفی که ما ارایه دادیم ،بازماندگی از تحصیل کودکان سن ۶ تا ۱۳سال را در بر می گیرد.فعلا اراده برآن است که دانش آموزانی راکه امکان حضور در مدرسه نداشتند را پوشش بدهیم. با توجه به بسته به مشکل آنها که مثلا از خانواده آسیب دیده بوده یا فقر فرهنگی یا اقتصادی خانواده داشته. ما صرفا بدنبال این هستیم که بلحاظ حضوری و فیزیکی دانش آموزی نداشته باشیم که بدلایلی که برشمردم از مدرسه باز بماند.اما از لحاظ کیفی دارای بحثهایی که الویت دارد اول در مدرسه آنها را گرد هم بیاریم سپس بتوانیم بر روی کیفیت آموزش آنها کار کنیم.

وضعیت استان خوزستان با توجه به وجود سازمان‌های مردم نهاد و فراگیری آنها چگونه است ؟

و یکی از شاخص های ارزیابی کشورها در حوزه توسعه موضوع سازمان های مردم نهاد می باشد. اما من فکر میکنم در کشور و همچنین استان در شاخص سازمانهای مردم نهاد در حال سپری کردن دوران بلوغ خود هستیم . خیلی جا دارد تا بعنوان بازوهای دولت یا مصادیق جامعه مدنی بتوانیم به این جایگاه در استان برسیم. جایگاه سازمان مردم نهاد می تواند خیلی بیشتر ازا ین که هست باشد .در استان خوزستان ما حدود ۶۰۰سازمان مردم نهاد داریم .این ۶۰۰سازمان از چندین مرجع مجوز گرفته اند برخی از استانداری و فرمانداری ها مجوز دارند و همچنین از دیگر مراجع صدور مجوز ،سازمان بهزیستی، اداره ورزش و جوانان و نیروی انتظامی (ناجا) نیز می باشند. ما در رده بنده توسعه کمی سازمانهای مردم نهاددر کشور تقریبا رتبه متوسط را داریم نه خیلی خوب نه خیلی بد ،اما در حوزه ی کیفی می شود گفت که خیلی جای کار داریم و می شود گفت از ظرفیت هایسرمایه های اجتماعی در استان برای افزایش کیفیت سازمان مردم نهاد استان استفاده کنیم. کما اینکه اعتقاد داریم بر أساس سیاست های دولت ،این ظرفیت سازمان مردم نهاد لازم است برای توسعه استان خوزستان در کنار دولت قرار بگیرد.
اینجا هم دو وظیفه وجود دارد یکی وظیفه ما (دولت ) هست که در حوزه اجتماعی بتوانیم زمینه مشارکت سازمانهای مردم نهاد را افزایش دهیم.و دوم اینکه سازمانهای مردم نهاد باید توانمندیهای خودشان را افزایش دهند تا به دولت و سازمان های دولتی ثابت کنند که می توانند از عهده واگذاری و برون سپاری پروزه های اجتماعی و فرهنگی سربلند و موفق بیرون بیایند.

سازمان های مرد نهاد استان در چه زمینه ای بیشتر فعال هستند ؟

با توجه به شرایط جامعه بیشترین حوزه فعالیت سازمان های مردم نهاد بار رویکرد آسیبهای اجتماعی ، میراث فرهنگی و محیط زیست می باشد.

باتوجه به اینکه سازمان دانش آموزی به عنوان یک سازمان عمومی غیر دولتی و اقماری آموزش و پرورش با رویکرد تربیت اجتماعی است لطفا بفرمائید چه نگاهی به این سازمان همکاری با این سازمان در کار است در مجموعه مدیریتی شما قرار دارد یا نه ؟
تقریبا از همین اعتبارات اجتماعی کمکهایی صورت گرفته است. سازمان دانش آموزی در برنامه ای که ارائه کردند در شورای اجتماعی تصویب کردیم بعد ازتصویب طرح الحمدالله توانستیم کمکی را دراجرای برنامه های این سازمان در حوزه دانش اموزی انجام بدیم. من فکر میکنم یکی از زیر مجموعه های آموزش و پرورش که خیلی میتواند کمک بکند در حوزه دانش آموزی و کیفیت را در دانش آموزان وطرحهای فوق برنامه بالا ببردهمین سازمان دانش اموزی است.اتفاقا امسال هم برنامه هایی را به ما ارائه دادند که بتوانیم پشتیبانی مالی را از آنها داشته باشیم.

می طلبد سازمان دانش اموزی که واقعا در کنار آموزش و پرورش کارهای فوق برنامه می تواند انجام بدهد برای دانش اموزان از سوی استانداری و هم از سوی آموزش و پرورش بیشتر تقویت شود که الحمدلله این اقدامات در حوزه ما در حال انجام هست .

آقای استاندار در نشستی که حضرتعالی حضور داشتید اعلام کرد که نباید چهره خشنی از استان در کشور ارائه کرد مشخصا بفرمایید چه موضوعی باعث این اظهار نظر اقای شریعتی شد؟
اظهار نظر استاندار محترم به دلیل انتشار برخی خبرها توسط رسانه هاست که در برخی موارد چهره خشن و نامناسبی از استان را مخابره می کنند.
نگاه اقای دکتر شریعتی این هست که خبرها و اتفاقات بسیار خوبی در استان اتفاق می افتد که آنها هم باید دیده شوند، هر چند ما به دنبال کتمان مشکلات و مسایل استان نیستیم ولی گاها اتفاقاتی در دیگر استان ها رخ می دهد اما به گونه ای که در استان ما به آن پرداخته می شود، در رسانه های آنها برجسته نیست.
باید بدانیم که پتانسیل های بسیار خوبی در حوزه های فرهنگی ،میراثی ، اقتصادی استان وجود دارد که نیاز هست به آن هم پرداخته شود و مخابره خبرهای منفی از استان می تواند مانعی در مسیر توسعه ایجاد کند. ما حق نداریم مساله اجتماعی را به مسئله ای سیاسی تبدیل کنیم و اینکه مورد سو استفاده های شخصی یا جناحی قرار بدهیم.

یکی از شعارهای محوری دولت دوازدهم در بحث حقوق شهروندی بوده مشخصا بفرمائید در استان چه کار هایی صورت گرفته و مکانیزمهای اجرائی آن چه بوده است ؟

بعد از رونمایی از منشور حقوق شهروندی توسط رییس جمهور محترم در سال گذشته و ابلاغ آن به اداره کل امور استخدامی کشور، وزارت کشور به عنوان مجری طرح متولی رعایت مفاد حقوق شهروندی شد . بنابراین در معاونت سیاسی-اجتماعی فرایند بازرسی تمامی ادارات بصورت محسوس و نامحسوس در دستور کار قرار گرفت تا خدمات دهی آنها به مردم رصد شود و در صورت کاستی و کمبود پیگیری های لازم جهت اصلاح صورت گیرد.در حوزه اداره کل بازرسی هم به همین ترتیب این موضوع پیگیری می شود و یکی از موضوعاتی است که دولت به طور جدی برای آن وقت می گذارد و بخشی از فرایند کاری در مجموعه استانداری و فرمانداریها به این امر اختصاص داده شده است.
اما مقوله شهروندی نباید فقط در حد شعار باشدو باید حقوق شهروندان رعایت گردد. تمام تلاش ما مبنی بر آن بوده هر چند با شرایط ایده آل که هم شهروند و هم دولت نسبت به تکالیفشان توجیه شوند، فاصله زیادی وجود دارد. این کار نیاز به فرهنگ سازی دارد و باید بیشترین توان خود به جای بازرسی از ادارات به سمت ایجاد فرهنگ حق شهروندی سوق دهیم.
آیا در خصوص طرح (After school) اقدامی در استان انجام شده ؟
طرح افتر سکول یکی از طرح هایی بود که سال گذشته توسط شورای اجتماعی کشور تامین اعتبار شد و تعدادی از سازمان های مردم نهاد را متولی این کار کردیم .
هدف این طرح اجرای فعالیتهای فوق برنامه در برخی مدارس برای دانش آموزان مناطق کم برخوردار بود. برگزاری کلاس های کنترل خشم و خشونت و مهارت های زندگی به دانش آموزان از جمله برنامه های این طرح بود.

همچنین امسال برای مدارس در مناطق حاشیه اعتبارمالی نسبتا خوبی که تقریبا نزدیک ۲/۵میلیارد تومان جهت تجهیزات و بهسازی می باشد، جذب کرده ایم.
مجموعه استانداری در حوزه آموزش و پرورش ۴ طرح را پایدار کرده است. از جمله شناسایی وجذب کودکان بازمانده از تحصیل، بورس تحصیلی جوانه ویژه یکهزار دانش آموزان مناطق کم برخوردار، روستایی و مدارس شبانه روزی به مبلغ ۱ میلیون تومان که امیدواریم با کمک خیرین و دیگر نهادها تعداد دانش آموزان مشمول بورس را افزایش دهیم.راه اندازی مدرسه مجازی برای دختران تارک از تحصیل است که در حال جذب اعتبار آن هستیم. چهارمین طرح، هم برنامه ریزی جهت ارتقای جایگاه کنکور هست و امیدواریم با تعامل خوبی که با اداره کل آموزش و پرورش داریم بتوانیم این طرح ها را که برای اولین بار در کشور انجام می شود را به خوبی انجام دهیم.

چه برنامه ای برای ترویج و افزایش مشارکت مردم در بهبود مسائل اجتماعی استان خوزستان دارید.؟
در دو سال گذشته ۲رویکرد را در در دستور کار قرار دادیم. یکی توانستیم پیگیری مسائل اجتماعی فرهنگی خوزستان را از سطح استانی به سطح ملی بکشانیم یعنی از ظرفیت ملی و وزارت خانه های مختلف جهت حل مسائل اجتماعی خوزستان استفاده کنیم. مصداق آن پشتیبانی و نگاه ویژه شورای اجتماعی کشور به خوزستان و موافقت آنها با اغلب طرح های استان در سالجاری بوده است.
رویکرد دوم سیاست گذاری در حوزه آموزش نیز می باشد. استان خوزستان میتواند با محوریت آموزش خیلی از مشکلات اجتماعی و فرهنگی را رفع کند. بطور مثال خوزستان جزو استان هایی است که با جمعیت معلولین زیادی روبه رو است که علت عمده آن ازدواج های فامیلی است، حل این مشکل صرفا از طریق برنامه های آموزشی - فرهنگی امکانپذیر است. در تلاش هستیم از ظرفیت سازمان های مردم نهاد برای افزایش مشارکت اجتماعی و سرمایه های اجتماعی استفاده کنیم تا مردم با قرارگیری در کنار دولت مشکلاتشان حل گردد.

قطعا اگر در حوزه های اجتماعی بهترین طرحها انجام شود و مردم از آن بی خبر باشند و مشارکت نکنند آن طرح موفقیت آمیز نخواهد بود. در همین پروژه شناسایی و جذب کودکان باز مانده از تحصیل ما در سال گذشته یک کار گسترده خبری انجام دادیم و با کمک مردم توانستیم بخشی از کودکان را شناسایی و به کلاس درس برگردانیم. ما اعتقاد داریم که نباید مافوق مردم باشیم بلکه باید در کنار مردم باشیم تا بتوانیم مشکلات را رفع کنیم.

مهمترین توانمندی های استان در حوزه اجتماعی چه چیزهایی هستند؟
استان خوزستان سرمایه های اجتماعی درون گروهی بسیاری دارد.

استان ما بلحاظ بافت اجتماعی دارای یک سری افرادی است که سطح روابط اجتماعی بسیار خوبی چه در سطح استان و چه در سطح کشور دارند.
من فکر می کنم که بر اساس همین دو موضوع؛ تقویت سرمایه اجتماعی درون گروهی به سمت محورهای توسعه و همچنین استفاده از همین ارتباطات اجتماعی گسترده ای که خوزستانیها با یکدیگر دارند،می شود استان را از وضعیت موجود به شرایط مطلوب سوق داد.
همگرایی و انسجام اجتماعی که بر اساس این ظرفیت ها صورت می گیرد منجر به یک فضای برد برد برای مردم و دولت خواهد شد. اگر مسایل کوچک و منافع شخصی راکنار بگذاریم و به منافع استانی و ملی فکر کنیم ، می توانیم در یک بازه زمانی میان مدت استان را به سمت مطلوبش پیش ببریم.

با سپاس از شرکت شما در این گفت و گو .