نمایش‌درمانی مددجویان کهریزک با «رستم و سهراب»

«رستم و سهراب» نمایشی به کارگردانی میرکمال میرنصیری است که قرار است با بازی ۳۰ نفر از معلولان و مددجویان آسایشگاه کهریزک طی روزهای ۲۰، ۲۱ و ۲۲ آبان در تالار وحدت اجرا شود.

نمایش‌درمانی چیست؟

نمایش‌درمانی یا «دراماتراپی» بهره‌گیری از جنبه‌های دراماتیک و زیبایی‌شناسانه هنر نمایش با هدف تأثیرگذاری بر شخصیت افراد است که بـیـش از آنکه یک فعالیت فـردی باشـد بنا به ذات وجودی نمایش، یک فعالیت گروهی اسـت. این شیوه تأثیرگذاری بالایی دارد و به حل بسیاری از مشکلات شخصی افراد و همچنین برقراری ارتباط بهتر و بیشتر با افراد خانواده، اجتماع و پیرامون می‌انجامد.

نمایش‌درمانی می‌تواند در پیشگیری از بسیاری از ناهنجاری‌های فردی و اجتماعی تأثیرگذار باشد و باعث ترمیم آسیب‌های روحی و روانی افراد شود. در ایران این درمان چند سالی است که روی بیماران روحی و روانی و افرادی که با برخی مشکلات غیر جسمی دست و پنجه نرم می‌کنند، اجرا می‌شود.

کارگردان و روان‌شناس نمایش‌درمانی: می‌خواهیم بگوییم دوران زور بازو و گرز و کمان به‌سر رسیده است

میرکمال میرنصیری که کارگردانی نمایش «رستم و سهراب» را بر عهده دارد بر این نکته تاکید می کند که جنبه درمانی و احیای شخصیت و بازسازی روانی مددجویان محور اصلی این حرکت گروهی است. در این فعالیت نمایش‌درمانی داستانی باستانی و حماسی در نظر گرفته شده که با جملاتی فاخر و با شکوه می‌تواند خودباوری و اعتماد به نفس را در بازیگرانش متبلور سازد. سعی می‌شود با مشارکت دادن ایشان در فعالیتی هدفمند و گروهی، مسئولیت‌پذیری و خودباوری را در ایشان زنده کرد و آنها را از زندگی کردن و نه زنده ماندن و جامعه را نیز از وجود ایشان برخوردار کرد.

وی افزود: این نمایش بر آن است تا این حقیقت را پیش چشم مخاطبان قرار دهد که دورانی که رستم به زور بازو و گرز و کمان شناخته می‌‌شد به سر آمده است. در دنیای امروز ما رستم کسی است که فکر توانمندی داشته باشد و روحی قدرتمند؛ به همین دلیل در این نمایش گرچه رستم و سایر پهلوان‌های روی صحنه قادر به حمل سلاح نیستند اما حقیقتا رستم‌اند.

میرنصیری علاوه بر بیش از دو دهه فعالیت در زمینه نمایش‌درمانی و کار با معلولان، معتادان و آسیب‌­دیدگان اجتماعی به عنوان نویسنده، کارگردان، نمایش‎درمانگر و مشاور خانواده آثار مختلفی را از جمله نمایش «و اما انسان» (نخستین کار نمایش‌درمانی در ایران و برنده جایزه بهترین کارگردانی و جایزه ویژه هیات داوران در جشنواره مهرآیین در سال ۸۳)، مستند «بر باد رفته» (درباره زندگی معلولان)، نمایش‌ درمانی و مستند «خلیفه خداوند» (درباره زنان کارتن‌خواب)، نمایش‌ ­درمانی و مستند «آن فرستاده» (درباره مردان کارتن­خواب) و... در کارنامه هنری خود ثبت کرده است.

او سال‌ها پیش با مجموعه مستند «خلیفه خداوند» این فعالیت را به تلویزیون معرفی کرده است. مجموعه مستند «خلیفه خداوند» ماجرای زنان کارتن‌خوابی را روایت می‌کند که با نمایش‌درمانی به زندگی عادی برگشته‌اند.

میرنصیری: همه این زنان کارتن‌خواب به زندگی عادی برگشتند

میرنصیری درباره مجموعه «خلیفه خداوند» گفته است: ما تلاش کردیم این بار در قالب نمایش‌درمانی به آنها کمک کنیم. این مجموعه مستند از زمان ورود درمان‌گران به این مرکز است تا زمانی که نمایش به مرحله اجرا می‌رسد.

کارگردان «خلیفه خداوند» تأکید کرد: من هم سینما خوانده‌ام و هم روانشناسی و تلاش کردم با استفاده از هر دو تخصص به این بانوان کمک کنم و هم یک مجموعه مستند بسازم. این مجموعه از روز اول پروژه که برخی از این زنان با تیم همکاری نمی‌کنند، توهین می‌کنند، کار را باور ندارند و... آغاز می‌شود و سپس مراحل جذب آنها را به تصویر می‌کشد.

وی یادآور شد: سپس به تمرین‌های نمایش می‌رسیم. من تلاش کردم متن‌هایی برای آنها آماده کنم که مناسب وضع روحی و روانی‌شان است و مضمون انسانی دارد.

میرنصیری ادامه داد: این نمایش سرانجام در تالار ایوان شمس روی صحنه رفت و مردمی که تا دیروز به این زنان از بالا به پایین نگاه می‌کردند، در سالن نشستند و از پایین به بالا نگاهشان کردند. خوشبختانه این شیوه درمانی جواب داده است و اکنون هیچ‌کدام از این بانوان به شیوه زندگی سابق خود برنگشته‌اند.

معلولین با حضور در این نمایش خودشان را باور می‌کنند

این کارگردان که پیشتر نیز نمایش «رستم و سهراب» را به صحنه برده بود، درباره کارکرد درمانی اثر چنین گفت: معلولان با حضور در این نمایش اعتماد به نفس پیدا می‌کنند و با این کار، خودشان را باور می‌کنند.

وی در ادامه تصریح کرد: بخشی از نتایج این نمایش‌ درمانی تا کنون مشخص شده است و چندین نفر از این گروه با یکدیگر ازدواج کردند و بچه‌دار هم شدند. همچنین بعضی از آنها به تحصیل ادامه دادند و وارد دانشگاه شدند.

میرنصیری از سال ۱۳۷۹ به طور جدی در آسایشگاه خیریه کهریزک با تشکیل کلاس‌های نمایشی به نمایش‌درمانی معلولان جسمی مبادرت ورزید و با دست‌یابی به تحولاتی محسوس در روح و روان معلولان، هم‌اکنون به همت مدیریت آسایشگاه به عنوان نمایش‌درمانگر در آن مرکز مشغول فعالیت توانبخشی است.

مستند تلویزیونی «پول تمیز» از دیگر آثار مستند این کارگردان است که در مورد هفت شخصیت خیر است که جزء طبقه ثروتمند جامعه هستند و از پولشان برای کمک به معلولان و ناتوانان جسمی و ذهنی استفاده می‌کنند.