کلیات اجرا ،مدیریت و نظارت پایگاه‌های تغذیه سالم در مدارس خوزستان

همه ساله با فرارسیدن زمان بازگشایی مدارس و مراکز آموزشی ،یکی از دغدغه‌های مهم خانوادها تغذیه سالم دانش آموزان در ساعت آغازین روز در مدرسه است. وزارت آموزش و پرورش در راستای رفع همین دغدغه و بهینه‌سازی فرایند آموزش بر اساس دستورالعمل‌هایی‌ ماموریت تشکیل پایگاه‌های تغذیه سالم در مدارس را به سازمان دانش‌آموزی داده است .اماپرسش اصلی اینجاست که تغذیه سالم چه تعریفی در این دستورالعمل‌ها دارد و چگونه اجرایی می‌شود؟ به همین دلیل در گفتگویی کوتاه با رئیس سازمان دانش‌آموزی خوزستان به این موضوعات پرداختیم .

باتوجه به شروع سال تحصیلی وارسال دستورالعمل پایگاه تغذیه سالم از سوی وزارتخانه بفرمایید سازمان دانش آموزی چه الویت‌هایی در سازماندهی پایگاههای تغذیه سالم در مدارس دنبال می کند؟
چند سالی است که اداره بوفه مدارس به سازمان دانش آموزی واگذار شده است دلیل این واگذاری بر می گردد به ماهیت غیر دولتی بودن این سازمان و نیز نیاز به مشارکت گسترده اولیاء در این امر حیاتی است.ماهییت عمومی غیر دولتی بودن سازمان دانش آموزی به او، این امکان را می دهید تا از پتانسیل، انرژی و انگیزه فروان نهفته در خانواده به نفع اداره و نظارت بر بوفه مدارس و تبدیل آنها به پایگاه تغذیه سالم استفاده نماید.در شرائط موجود سیاست فعلی سازمان دانش آموزی تصدی گری بوفه مدارس نیست این سازمان به کمک مدیر مدرسه و سازوکارهای مدرسه محور بدنبال تبدیل بوفه ها به پایگاه های تغذیه سالم است.واقعیت آن است اولویت و هدف اصلی سازمان تبدیل بوفه مدارس به کلاس درس تغذیه سالم است. مدیر و یا سرایدار مدرسه باید خود را در این رابطه مسئول دانسته و در راه ارائه یک الگوی سالم غذایی مناسب تلاش نمایند. ایجاد عادات و رژیم مناسب غذایی اولویت و آرزویی است که دنبال می کنیم.

مدارس چگونه می توانند مجوز فعالیت بوفه یا همان «پایگاه تغذیه سالم» را دریافت کنند؟

مدیران مدرسه موظفند پس از ایجاد امکانات و شرائط یک محل مناسب تغذیه، از سازمان دانش آموزی تقاضای مجوز نمایند، سازمان نیز پس اطمینان از شرائط مناسب نسبت به صدور مجوز راه اندازی پایگاه تغذیه سالم اقدام می نماید.نظارت بر حسن اداره پایگاه تغذیه و کیفیت مواد غذایی ارائه شده با معاونت تربیت بدنی و حوزه سلامت و نیز اداره بهداشت هر منطقه است.

چه اقلام خوراکی و با چه ویژگی‌هایی می بایست در این پایگاه‌ها عرضه شوند؟
اصطلاح «تغذیه سالم» به معنی اجتناب از غذاهای فرآوری شده و تمرکز بر غذاهای کاملا طبیعی است.ما به اولیاء توصیه می‌کنیم خودشان لقمه های سالم خانگی در اختیار فرزندشان قراردهند و از در اختیار گذشتن پول به فرزندشان پرهیز کنند تا آنها در مدرسه و یا کوچه و بازار اقدام به خرید مواد غذایی که نوع متناسب به سن آنها تولید نشده نکنند.مدرسه هم موظف است مفاد دستورالعمل‌های غذایی ارسال شده (که حاویی بایدها و نباید غذایی است) را رعایت کنند.
تمامی غذاهای فرآوری شده مانند ساندویچ‌های بسته‌بندی شده و یا تولید شده در مدرسه کالباس، سوسیس، همبرگر، فلافل، سمبوسه و نیز انواع چیپس، انواع پفک، کنسروجات، نوشابه های گازدار، آبمیوه های بسته بندی شده، شیرینیجات و شکلات، و .... این نوع غذاها بدلیل نمک زیاد، چربی‌های اشباع شده، مواد افزودنی نگهدارنده و قند فراوان برای گروه‌های سنین پایین مناسب نیست.
در عوض انواع آجیل(بادام، پسته، فندق، نخود چی)، خرما، کشمش، لقمه های سالم خانگی سالم مانند تخم مرغ آب پز ، آش گرم ، نخود، لوبیای پخته شده در مدرسه، نان های شیرین باقند کم، کلوچه، ذرت، میوه جات و مواد لبنی مثل پنیر، انواع شیر (شیر کم چرب طبیعی، شیرکاکائو، شیر موز و .... )، دوغ بدون گاز، پرهای خشک شده میوه و......پیشنهاد می‌شود و مانعی ندارد.

ارایه تغذیه سالم چه تاثیری بر دانش آموزان و در نتیجه فرآیند یادگیری در مدرسه دارد؟
تغذیه ارتباط تنگاتنگی با سلامتی و آمادگی های یادگیری دانش آموزان دارد.امروزه تغذیه به یک علم پیچیده تبدیل شده است. مربیان و قهرمانان ورزشی این علم را برای موفقیتهای بزرگ بخدمت می گیرند. خانواده ها نیز نباید از مسئله تغذیه در موفقیت فرزندشان غافل بشوند.میان وعده های غذایی نقش تعیین کننده ایی در سلامت و سرعت یادگیری، عمق یادگیری و آرامش روانی دانش آموزان در مدرسه دارد.
امروزه دولتهای بسیاری بویژه در جوامعی که کودکان دچاره سوء تغذیه هستند خود مسئولیت توزیع میان وعده های غذایی را به عهده دارند و از این طریق شرائط مناسبنگی و تحصیل رابرای کودکان فراهم می کنند.برای دانش آموزان صرف صبحانه به عنوان اصلی ترین وعده غذایی تحصیلی بسیار سفارش می شود که متاسفانه مورد بی مهری فراوان است. صبحانه باعث می شود که انرژی مورد نیاز مغز برای یادگیری کاملا به موقع فراهم شود

چه توصیه‌هایی به دانش آموزان ،خانواده ها و مدیران مدارس در این خصوص دارید ؟
مدیران عزیز باید مقدم بر هر مسئله ایی به سلامت دانش آموزان اهمیت دهند مسئولیتهای علمی و اخلاقی ایجاب می کند که ما اجازه ندهیم کسب درآمد مانع از توجه به بایدها و نبایدهای پایگاه تغذیه سالم در مدرسه شود.نهایت شرم ساری است که ما اجازه دهیم مواد ناسالم و بی کیفیت و صرفا برای کسب درآمد و سود بالا در مدرسه توزیع شود.خانواده های محترم نیز بدانند مسئولیت حفظ سلامت کودکان در درجه اول با آنهاست و آنها نباید اجازه دهند چه در خیابان و چه در مدرسه غذای بی کیفیت در اختیار فرزندشان قرار گیرد.

در پایان بفرمایید سازوکار نظارت بر فعالیت این پایگاه‌ها به چه صورت است؟

همانطور که عرض کرد نظارت بر پایگاه تغذیه سالم در مرحله ایجابی از مدیر مدرسه شروع، سپس نوبت به سازمان دانش آموزی در صدور مجوز می رسد اما، با شروع عرضه مواد غذایی معاونت تربیت بدنی و سلامت و نیز اداره بهداشت شهرستان بر روند جاری و مستمر بوفه ها نظارت می نمایند.
البته هیچ نظارتی کامل تر از احساس مسئولیت عوامل اداره کننده بوفه در مدارس نخواهد بود. لازم به ذکر است نقش اولیاء مدرسه و خانواده ها نیز در این رابطه بسیار تاثیر گذار است.