سیدمحمد بطحایی*
نظام رتبهبندی فرهنگیان برنامه‌ای برای ارتقای شایستگی‌های معلمان و تحول در نظام پرداخت
شروع سال تحصیلی یک رویداد بزرگ فرهنگی است. تعلیم و تربیت فرزندان عزیز، با آغاز مهرماه با شور و هیجان گسترده در سطح کشور و خانواده‌ها همراه است. بازگشایی مدارس، قریب به ۴۰ میلیون نفر از آحاد جامعه را به صورت مستقیم و غیرمستقیم درگیر تعلیم و تربیت آینده‌‌سازان کشور می‌نماید.
آموزش و پرورش گسترده‌ترین دستگاه اجرایی کشور است که در دور افتاده‌ترین نقاط به دانش‌آموزان عزیز خدمات تربیتی و آموزشی ارائه می‌کند. خوشبختانه امروز آموزش و پرورش از حمایت و پشتیبانی همه مسئولان نظام جمهوری اسلامی برخوردار است. رهبر فرزانه انقلاب اسلامی آموزش و پرورش را کانون خلق دنیای آینده می‌داند و سرمایه‌گذاری در آن را برخلاف برخی، هزینه ندانسته‌اند. همچنین رئیس جمهوری محترم نیز آموزش و پرورش و مدارس را اساس پیشرفت و رشد جامعه ذکر کرده‌اند.
تعلیم و تربیت کشور نیازمند مشارکت و همکاری آحاد مردم و سازمان‌ها و نهاد‌های دولتی و غیردولتی بویژه خانواده دانش‌آموزان است. اهمیت و ضرورت توجه هرچه بیشتر به آموزش و پرورش ایجاب می‌کند تا این دستگاه اجرایی گسترده، با قریب به ۱۰۷هزار مدرسه با بدنه جامعه و مردم ارتباط تنگاتنگ داشته باشد تا ظرفیت‌ها و امکانات جامعه برای پیشبرد این امر خطیر استفاده شود. حضور گسترده و قانونمند آحاد مردم عزیز و مشارکت آنان در پیشبرد اهداف تعلیم و تربیت راهکار اساسی و سبب تعالی و بالندگی تعلیم و تربیت خواهد بود. از این‌رو یکی از سیاست‌های دولت تدبیر و امید توسعه مشارکت مردمی سازمان‌ها و نهادها و دستگاه‌های غیردولتی در امر آموزش و پرورش است.
همکاران بنده در وزارت آموزش و پرورش در سال تحصیلی که پشت سر گذاشته شد، تحول در نظام آموزشی و پرورشی را منبعث از سند تحول بنیادین در دو مسیر و از دو منظر به پیش بردند. مسیر اول، تحول در محتوا و متن برنامه‌های درسی و آموزشی بود که سرآغاز آن، اجرای برنامه‌های مهارت‌آموزی آن گونه که مورد تأکید ریاست محترم جمهوری در مهرماه سال ۹۶ قرار گرفته بود است. این سرفصل جدید در نظام آموزشی با همکاری مجدانه سازمان آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای در ۸ استان کشور به صورت آزمایشی برای دانش‌آموزان متوسطه اول آغاز شد که استمرار آن در سال تحصیلی جاری در همه استان‌های کشور اجرا خواهد شد. تلاش برای تقویت فعالیت‌های پرورشی متناسب با مقتضیات و نیازهای فردی و اجتماعی دانش‌آموزان با حذف آزمون‌های مکرر و زائد در دوره ابتدایی و تأکید براستفاده نکردن از کتاب‌های کمک آموزشی مجدانه دنبال شد.
اولین اثر این تحول، تقویت فضای با نشاط و سرزنده و یادگیری علاقه‌مندانه در دبستان‌ها است. مدرسه به‌عنوان محیطی برای تمرین مهارت‌های زندگی باید حق زندگی کودکانه و لذت از یادگیری را برای کودکان و نوجوانان ما فراهم سازد. حذف تکالیف سنگین و طاقت‌فرسا و البته بی‌ثمر و جایگزینی آن با فعالیت‌هایی که توجه و تعمق فرزندانمان را بر محیط زندگی، خانوادگی و گروه همسالان جلب نماید، موضوع مهمی است که از دوره ابتدایی آغاز شده است و وزارت متبوع مصمم است با فراهم آوردن شرایط لازم برای تحقق آن، اجرای تدریجی در سایر دوره‌های تحصیلی را پی بگیرد.
امروز باعث افتخار بنده است که اعلام کنم، با تلاش همکارانم در حوزه‌های کارشناسی برنامه‌ریزی درسی و برای اولین مرتبه در نظام آموزشی، بخشی از برنامه درسی رسمی دانش‌آموزان پایه‌های چهارم تا نهم از تمرکز خارج شده و از مهرماه با رعایت چارچوب‌های لازم در اختیار مدرسه و معلم قرار گیرد تا محتوا، روش و تکنولوژی آموزشی متناسب با شرایط مدرسه، نیازهای منطقه‌ای و محلی و مقتضیات دانش‌آموزان و به تشخیص مدرسه تعیین و به‌کار گرفته شود.
این گام نخستین و هرچند کوچک، مقدمه‌ای برای رسیدن به افق امیدبخش آینده در ایجاد انعطاف و انطباق برنامه‌های آموزشی با نیازهای فردی و اجتماعی و از همه مهم‌تر، بازگشت هویت اصیل به نیروی انسانی بویژه معلمان عزیز و جایگاه وزین آنان در فرآیند یاددهی و یادگیری خواهد بود. مدرسه‌محوری، مهم‌ترین سیاست در تحول مدیریتی و اداره دستگاه عظیم تعلیم و تربیت است که براساس مفاد سند تحول بنیادین، مدرسه را به‌عنوان رکن اصلی تعلیم و تربیت در تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌های نظام آموزشی قرار می‌دهد. برای تحقق این سیاست چهار برنامه طراحی شده و مراحل آزمایشی خود را در سال تحصیلی گذشته پشت سر گذاشته است و ان‌شاءالله با آغاز سال تحصیلی جدید، انتخاب و انتصاب مدیران مدارس، سنجش صلاحیت‌ها و شایستگی‌های مدیران مدارس، نظام کنترل و تضمین کیفیت مدارس و بالاخره نظام تفویض اختیار مدرسه به نهاد‌های تصمیم‌گیری آن به اجرا در خواهد آمد.
اما شرط اصلی و مهم‌ترین عامل برای تحقق تحول در هر دو زمینه یعنی تحول در محتوای برنامه‌ها و تحول در مدیریت نظام آموزش و پرورش و شرایط اداره آن، نیروی انسانی است که شایستگی‌ها، توانمندی‌ها و انگیزش آنها می‌تواند سرعت‌بخش این تحول در زمینه‌های مختلف باشد. مهم‌ترین برنامه‌ای که به‌عنوان تکلیف برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، جهت‌گیری مناسبی را برای این مهم ترسیم کرده است نظام رتبهبندی فرهنگیان است که ارتقای شایستگی‌ها و قابلیت‌های لازم برای معلمی را هدف‌گذاری می‌نمایند و به موازات آن با همگرایی و هماهنگی لازم، نظام پرداخت‌ها را نیز متأثر می‌سازد. پیش‌نویس این لایحه مدتی قبل تهیه و برای بررسی و اعلام نظر دولت محترم و سپس ارائه به مجلس شورای اسلامی ارسال شده است که امیدوار است با امعان نظر و تأکید ریاست محترم جمهوری مراحل کارشناسی و اداری خود را با سرعت بیشتری طی نماید.
*وزیر آموزش و پرورش
منبع: روزنامه ایران
ارسال دیدگاه